آزاده مرادآبادی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه مد پایدار یا مد سازگار با محیط زیست یا مد دوست‌دارِ محیط زیست، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه‌ بشری برای محافظت از محیط زیست است، گفت: مفهوم مد پایدار در طراحی، به پایداری منابع زیست محیطی اشاره دارد که بر پایه مبانی محیط زیستی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و برقراری تعادل میان این عناصر بنا شده است.

او با تاکید بر اینکه هدف مد پایدار، کاهش اثرات منفی صنعت مد بر محیط و جامعه است، اظهار کرد: این رویکرد شامل استفاده از مواد بازیافتی، ارگانیک و تجدیدپذیر و کاهش زباله و آلودگی و در نتیجه کاهش مصرف بیش از حد منابع طبیعی به همراه تلاش و مدیریت برای ترویجِ به کاربردن این فرایندِ تولیدی سازگار با محیط زیست است تا اثرات تخریب کننده عملکردهای انسانی در محیط طبیعی با این هدف کاهش یابد.

آغاز حرکت به سمت یک مُد پایدار

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه مد پایدار در مقابل مد سریع (Fast Fashion) مطرح شده است، گفت: هرچند مد سریع به نوعی نمونه موفقی در خرید و فروش محصولات و سودآوری بود، اما پیامدهای منفی زیادی همچون تولید حجم بالای محصولات بی‌کیفیت و در پِی آن تولید مواد مصنوعی، ضایعات نساجی، سموم و گازهای گلخانه‌ای را برای محیط زیست در پِی داشت که همین پیامدها موجب شد بسیاری از تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و طراحان به سمت مد پایدار حرکت کنند.

او درباره شکل‌گیری فرهنگ پایبندی افراد به مد پایدار، اظهار کرد: شاید فرهنگسازی در این زمینه هنوز به شکل کامل صورت نگرفته باشد، اما میزان آشنایی طراحان لباس و دیگر افراد جامعه با مفهوم مد پایدار در حال افزایش است چنانکه امروزه شاهد گرایش طراحان لباس به سمت فعالیت در این حوزه و حتی تبیین مفهوم مد پایدار برای دیگر افراد جامعه هستیم.

مرادآبادی در ادامه خاطرنشان کرد: از جمله اصولی هم که می‌توان برای مد پایدار درنظر گرفت، همین ایجاد آگاهی و روشنگری برای مصرف‌کننده و تولیدکننده است تا نسبت به فرآیند تولید مناسب و چگونگی شکل‌گیری مد پایدار و آثار مخرب مد سریع بر محیط زیست و سلامت جامعه شناخت پیدا کنند که البته بسترسازی‌های لازم برای رسیدن به مصرف پایدار نیز باید فراهم شود.

پایبندی ناخواسته به یک مُد نوین در ایرانِ قدیم

این مدرس دانشگاه درباره تاریخچه شکل‌گیری مد پایدار در ایران،‌ گفت: شاید در گذشته‌ها که از لباس‌ مراقبت بیشتری می‌شد و در مواردی فرزندان کوچکتر یک خانواده لباس‌های کوچک شده‌ فرزندان بزرگتر را می‌پوشیدند و یا از لباس‌های کهنه در مصارفی همچون دستمال گردگیری بهره می‌بردند، اما در این موارد از واژه مد پایدار استفاده نمی‌شد. اما امروزه با بررسی اصول مد پایدار، پیداست که در فرهنگ خود ما ایرانی‌ها نیز نشانه‌هایی از آن وجود داشته ولی شاید لازم است برای افراد تبیین شود که مد پایدار لزوما به معنی استفاده از لباس دیگران نیست؛ بلکه این رویکرد در تولید مواد اولیه، فرآیند تولید و توجه به نحوه به کارگیری محصولات نیز وارد شده است، چنانکه در گذشته هم مردم از الیاف طبیعی برای تولید لباس‌های خود بهره می‌بردند.

او افزود: با این حال پس از انقلاب صنعتی اروپا و با افزایش تغییرات گسترده در زمینه مد و پوشاک و افزایش سرعت تولید محصولات بی‌کیفیت و زباله‌های زیست محیطی، عنوان مد پایدار مطرح شد و در ایران نیز این واژه با شیوه‌ای که این روزها از آن سراغ داریم، با پیشرفت صنعت و فناوری و گسترش اطلاعات و ورود طراحان دغدغه‌مند به این عرصه، مورد توجه مردم قرار گرفت تا جایی که امروزه می‌بینیم در ایران اولین جشنواره با محوریت مد پایدار توسط یک طراح اصفهانی برگزار شده و نگارش تحقیقات و پایان‌نامه‌ها با این عنوان رو به رشد است و از طرفی موفقیت طراحان فعال ایرانی در زمینه مد پایدار در برنامه‌ها و مسابقات مختلف، قابل ملاحظه است.

مُد پایدار چه زمانی مُد می‌شود؟

این طراح لباس همچنین درخصوص روند سوق دادن تولیدکنندگان به سمت تولید با شیوه مد پایدار، بیان کرد: برای اینکه افراد بخواهند به مد پایدار گرایش پیدا کنند، یکی از اصول آگاه سازی مصرف‌کنندگان و حمایت از تولیدکنندگان است. حتی صنایع کوچک در این زمینه اگر حمایت شوند، می‌توان به شکلی اطمینان حاصل کرد که شرایط پایداری برای کارگران این حوزه وجود خواهد داشت.

او ادامه داد: در بحث مدیریت و گسترش ارتباطات می‌توان مواردی با رویکرد نیازسنجی جامعه و ارتباط با افراد و صنایع مرتبط فعال، ترغیب و تشویق تولیدکنندگان را مطرح کرد تا متخصصین و علاقه‌مندان پای کار بیایند و اتفاقات مثبتی رخ دهد. البته توجه به این نکته ضروری است که از آنجایی که مد پایدار با قیمت بالاتری همراه است شاید لازم باشد تدابیری برای پیشبرد بهتر آن اندیشید. این تدابیر از تهیه و تولید مواد اولیه گرفته تا استفاده از تکنیک‌ها، ابزار و ماشین‌آلات باید برقرار باشد. همچنین به دنبال آن، آموزش مهارت‌های صنعتگری و روند همکاری بین نهادها هم باید تسهیل شود.

وزارت فرهنگ باید فعال‌تر باشد

مرادآبادی با اشاره به اقدامات دولت و دوست‌داران محیط زیست در مسائل زیست محیطی، گفت: فراهم کردن مقدمات، زیرساخت‌ها و بسترهای مناسب برای مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در نظر گرفتن آینده مد پایدار، سبب می‌شود که طراحان لباس، فعالان و دوست داران عرصه محیط زیست، مشارکت بیشتری در این حوزه داشته باشند.

او با بیان اینکه دولت ضمن آگاه‌سازی جامعه، باید به ارزش و اهمیت اقداماتی که در جهت تبیین، شناخت و رسیدگی به مد پایدار انجام می‌دهد آگاه باشد، تاکید کرد: نمی‌توان گفت در این خصوص حمایت و اقدامی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل نگرفته است، اما با بازنگری و نگاهی به این مسئله به عنوان یک موضوع حیاتی، می‌توان فعالیت در حوزه مد پایدار را بیشتر کرد و مسئولیت‌ها به نحوی تبیین شوند که این عنوان نمود بیشتری در جامعه داشته باشد.

مُدی که به فکر جیب شماست!

این مدرس دانشگاه در بحث توجه به کاربرد لباس و چرخه اقتصادی بیان کرد: استفاده از مواد اولیه مرغوب‌تر، موجب تولید محصولات باکیفیت‌تر و بادوام‌تر می‌شود که با طراحی مجدد یا بازطراحی (Redesign)، می‌توان از لباس‌ها در مدت زمان طولانی‌تری بهره برد چراکه طول عمر بالاتری دارند و توجه به کاربرد بیشتر لباس، علاوه بر موضوعات زیست محیطی به چرخه اقتصادی نیز کمک می‌کند.

پیشنهاد فعالیت یک نهاد برای بازطراحی و اهدای لباس

او در ادامه با تأکید بر اهمیت چرخه اقتصادی افزود: در بازطراحی، لازم است به لباس‌هایی که به لحاظ فیزیکی ارزش طی این فرآیند را دارند توجه کرد. هرچند شاید عنوان طراحی مجدد، مورد پسند افرادی با نگرش‌های متفاوت نباشد؛ بنابراین موضوع اهدا و مبادله لباس مطرح می‌شود که البته این هم خوشایند همگان نیست چون برای موضوع اهدای لباس، فرهنگسازی به خصوصی صورت نگرفته است و شاید در اذهان، اینگونه متبادر شود که قرار است لباس کهنه یا مندرس اهدا شود.

او با تأکید بر فرهنگسازی در زمینه کاربرد لباس گفت: گمان می‌کنم بهتر باشد برای شفاف‌سازی و توسعه مباحثی همچون بازطراحی، تعمیر و اهدا، یک نهاد یا ارگان به صورت تخصصی مسئولیت تبیین این بخش را برعهده بگیرد و در حیطه مبادله یا اهدای لباس با حفظ شأن و منزلت، کوشش کند.

مرادآبادی در پایان با بیان اینکه از صنعت مد و پوشاک به عنوان دومین صنعت آلوده‌کننده محیط زیست یاد می‌شود، خاطرنشان کرد: مواد و پارچه‌های غیرطبیعی که در بخش بزرگی از صنعت مد مورد استفاده قرار می‌گیرند، به سلامت انسان آسیب جدی می‌رسانند و این درحالی است که می‌توان با استفاده از مد پایدار کمترین آسیب را برای محیط زیست و حوزه سلامت انسان در نظر گرفت.

انتهای پیام