دوران سالمندی به دوره‌ای از زندگی اشاره دارد که معمولاً از سن ۶۵ سالگی به بعد آغاز می‌شود و به طور معمول همزمان با ایام بازنشستگی افراد فرا می‌رسد.

اغلب افراد با قرار گرفتن در این ایام، به علت کاهش توانایی تجدید قوا و قرار گرفتن در معرض برخی بیماری‌ها، دچار کاهش صبر و تحمل، کاهش تاب‌آوری و احساس درماندگی می‌شوند.

فقدان مهارت تاب‌آوری و نداشتن صبر و تحمل می‌تواند نتایج مخربی از جمله بروز افسردگی، اضطراب و نا امیدی در این افراد به دنبال داشته باشد و این در حالیست که یکی از اقدامات پیشگیرانه و موثر در این رابطه تقویت مهارت تاب‌آوری در این افراد است.

«تاب‌ آوری» معادل واژه انگلیسی «Resiliency» و به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف پذیر به استرس‌های زندگی است و در واقع گرچه مهارت تاب‌آوری، مشکلات زندگی را کم نمی‌کند اما به افراد قدرت می‌دهد تا با جریان زندگی، حرکت کنند؛ به عبارتی افراد تاب‌آور ویژگی‌های مختلفی دارند و دقیقا همین ویژگی‌ها، آنها را از دیگران متمایز می‌کند.

«احساس ارزشمندی» از جمله ویژگی‌هایی است که در افراد تاب‌آور دیده می‌شود؛ پذیرفتن خود به عنوان فردی ارزشمند، احترام قائل شدن برای خود و توانایی‌های خود، سعی در شناخت نقاط مثبت خود و پرورش دادن آنها و همچنین شناخت نقاط ضعف و کتمان نکردن آنها از جمله اقداماتی است که احساس ارزشمندی را در انسان پرورش می‌دهد.

«مهارت حل مسئله» هم یکی از خصلت‌هایی است که افراد تاب‌آور در وجود خود تقویت کرده‌اند؛ افراد تاب آور ذهنیتی تحلیلی – انتقادی نسبت به توانایی‌های خود و شرایط موجود دارند و در مقابل شرایط مختلف انعطاف‌پذیرند و توانایی شگفت انگیزی در پیدا کردن راه‌حل‌های مختلف درباره یک موقعیت یا مسئله خاص دارند.

افراد تاب آور همچنین مهارت‌های «ارتباط با دیگران» را خیلی خوب آموخته‌اند؛ آنها می‌توانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند، ضمن این که می‌توانند سنگ صبور خوبی باشند.

«اعتقاد راسخ به آینده» و این که آینده می‌تواند بهتر باشد و احساس امید و هدفمندی، از ویژگی‌های دیگر افراد تاب آور است؛ این افراد باور دارند که می‌توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند. افراد تاب آور توانایی برقراری رابطه همراه با احترام متقابل با دیگران را نیز دارند.

با تمام این تفاسیر، متاسفانه کاهش تاب‌آوری در سالمندی و دوران پس از بازنشستگی، یکی از چالش‌های مهمی است که بسیاری از افراد جامعه با آن مواجه می‌شوند.

برخی عوامل در کاهش تاب‌آوری طی دوران سالمندی موثر هستند که یکی از آنها تغییرات جسمی است به نحوی که با افزایش سن، تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش قدرت عضلانی، کاهش تراکم استخوان و مشکلات بینایی و شنوایی رخ می‌دهد که می‌تواند بر تاب‌آوری فرد تأثیر بگذارد.

احساس تنهایی، نا امیدی، افسردگی و اضطراب نیز از جمله مشکلات روان شناختی هستند که در دوران سالمندی شایع‌تر می‌شوند و می‌توانند تاب‌آوری را کاهش دهند. ضمکن این که از دست دادن همسر یا دوستان نزدیک و کاهش فعالیت‌های اجتماعی در دوران سالمندی و بازنشستگی هم می‌تواند احساس بی‌ارزشی و انزوا را در سالمندان تقویت کند.

اما برای افزایش تاب‌آوری در سالمندی نیز فعالیت‌هایی همچون حفظ فعالیت‌های جسمانی با انجام ورزش‌های منظم و متناسب با سن می‌تواند تاثیرگذار باشد. تقویت روابط اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، گروه‌های حمایتی و حفظ ارتباط با خانواده و دوستان می‌تواند احساس تعلق و ارزشمندی را افزایش دهد و در عین حال، آموزش مهارت‌های ذهن‌آگاهی و انجام تمرینات مربوط به آن و مدیتیشن(مراقبه) می‌تواند به کاهش استرس و افزایش تاب‌آوری کمک کند.

علاوه بر اینها، استفاده از خدمات مشاوره و روان‌درمانی نیز می‌تواند به سالمندان کمک کند تا با مشکلات روانی و عاطفی خود بهتر مقابله کنند.

در همین رابطه «رضا بیدکی» عضو هیات علمی دانشگاه و متخصص روانپزشکی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اشاره به این که تاب‌آوری در دوران سالمندی و پس از بازنشستگی نقش مهمی در کیفیت زندگی افراد دارد، اظهار می‌کند: با توجه به تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی که در این دوران رخ می‌دهد، اهتمام به راهکارهای افزایش تاب‌آوری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.

وی می‌گوید: دوران سالمندی می‌تواند فرصت خوبی برای استفاده از تجربه‌های مهارت آموزی، آموزش مهارت‌های مختلف، لذت بردن از علاقمندی‌های شخصی و تعامل با دیگران باشد.

این فلوشیپ نوروسایکیاتری اضافه می‌کند: در این دوره، توانایی شکوفا شدنِ استقلال و تعاملات اجتماعی فرد بالا می‌رود و این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز رشد عزت نفس در افراد شود.

وی با اشاره به این که برای سازگاری بیشتر با این دوران، بیشترین تاکید بر موضوع سلامت جسم، سلامت روان، بهداشت فردی و تعاملات اجتماعی است، عنوان می‌کند: با این که دوران پس از بازنشستگی، فرصت بسیار خوبی برای افراد است اما برخی از افراد با فرارسیدن این ایام، گمان می‌کنند که تمامی امور خود را به پایان رساندند و در این دنیا دیگر کاری ندارند.

این عضور هیئت علمی دانشگاه در پایان ضمن نادرست خواندن این تفکر که سر رسیدن دوران بازنشستگی به معنای پایان ایام مفید زندگی است، تاکید می‌کند: دوران بازنشستگی می‌تواند فرصتی بزرگ جهت پرداختن به امور دیگر یا فعالیت‌های نیمه تمامی باشد که فرد هیچگاه فرصت انجام آنها را نداشته است.

انتهای پیام