این جمله در نشست علمی پژوهشی تاریخ اندیشان با همکاری مرکز پژوهش‌های اسلامی معصومیه با عنوان «تاریخچه حضور و فعالیت شیعیان در لبنان»، توسط زهره وکیل، کارشناس پژوهش مرکز پژوهش‌های اسلامی معصومیه مطرح شد که با حضور عظیمه پاینده، مدرس دانشگاه اصفهان و دبیر علمی این نشست برگزار شد.

زهره وکیل در ابتدای این نشست، گفت: اولین نکته در مورد لبنان، این است که لبنان همچون چهارراهی است که محل زندگی نژادها و مذاهب و ادیان و فرهنگ‌های مختلف بوده است. ۶۰ درصد مردمان این کشور مسلمان و بیش از نیمی از آنان شیعیان بومی هستند. اغلب آنان را نیز شیعیان دوازده امامی تشکیل داده‌اند.

او با اشاره به اینکه در مورد پیدایش شیعیان در لبنان دو دیدگاه وجود دارد، افزود: در دیدگاه اول، تاریخ نویسان معتقدند که مخالفان معاویه پس از صلح امام حسن(ع) تنها خوارج بودند و بنابراین تشیع تا پیش از آنان در این منطقه وجود نداشته است، اما در دیدگاه دوم؛ کارشناسان، تشیع مردم لبنان را به ابوذر غفاری در تبعید دومش توسط عثمان به منطقه «رَبَذه» منتسب می‌کنند. بر اساس این دیدگاه، حضور ابوذر غفاری در این منطقه باعث علاقه‌مندی مردمان این منطقه به تشیع شد و دو مسجد تاریخی به نام ابوذر در روستاهای قدیمی این منطقه وجود دارد.

این پژوهشگر که معتقد است دیدگاه دوم بیشتر قابل پذیرش‌ است، اظهار کرد: اولاً ابوذر در ابتدای ورودش همهٔ مردم را شیعه نکرد و فرآیند پیوستن مردم لبنان به تشیع طی زمان اتفاق افتاد و در ثانی بنی‌امیه اتهام خارجی بودن را به همهٔ مخالفان خود می‌بستند و حتی اهل‌ب یت امام حسین(ع) را تحت عنوان خوارج و خارجی‌ها به مردم شام معرفی کردند تا جایی که پس از اینکه مردم شام متوجه شدند که اسراء منتسب به خاندان اهل‌بیت(ع) هستند، شهر را به‌هم ریختند. بنابراین ادعای گروه اول که تنها خوارج را مخالفان معاویه دانستند، باطل است.

وکیل، فعالیت شیعیان لبنان از جهتی مربوط به حضور ابوذر در این منطقه است. اثر این حضور در تشابه صفات شیعیان این منطقه با ابوذر هویداست. شیعیان این منطقه همچون ابوذر دارای ویژگی‌هایی چون صراحت لهجه، صداقت و مدافع حق و مقابله با ثروت‌اندوزی بودند.

او جبل عامل را منطقه‌ای که جنبش‌های علمی ۲۰۰ ساله مسلمانان در آن شروع شده است دانست و تصریح کرد: جبل عامل در اسلام منطقه‌ای مقدس قلمداد می‌شود. اهالی این منطقه از زمان ابوذر به تشیع اقبال یافته بودند. در قرن‌های ۶ تا ۸ شیعیان این منطقه از نظر علمی قوت یافتند، اما از جانب اهل سنت این منطقه، به رافضی بودن متهم شدند و جدالی بین آنان رقم خورد. تعدادی زیادی از عالمان همچون شهید اول در این جدال شهید شدند. همچنین کتاب‌های شیعی بسیاری از عالمان این منطقه به جا مانده است. هنگامی که محیط جبل‌عامل برای شیعیان به واسطهٔ مالکیان تنگ شد، برخی از آنان همچون شیخ بهایی به ایران مهاجرت کردند و تاثیرات آنها بر کشورهای منطقه نیز نمایان است.

این پژوهشگر، با اشاره به اینکه مارونی‌ها که تحت حمایت فرانسوی‌ها بودند و بیشترین مشکلات را برای شیعیان به وجود آوردند، یادآوری کرد: حکومت در لبنان به این صورت است که رئیس‌جمهور باید مسیحی مارونی باشد. آنان در اول کار جایگاهی سیاسی را برای مسلمانان در نظر نگرفته بودند و پس از تلاش‌های امام موسی‌صدر، تغییراتی در ساختار سیاسی این کشور ایجاد شد.

وکیل ادامه داد: در قرن ۱۹ و ۲۰ شیعیان لبنان توسط مسیحیان مارونی سرکوب شده و در محرومیت شدید به سر می‌بردند. کارهای سنگنین یدی مثل کارگری بر دوش آنان بود و فرهنگ مغایر با شئونات اسلامی در لبنان باعث نفرت پراکنی علیه مسلمانان و شیعیان جنوب آن شده بود. تحقیرها و تبعیض‌هایی علیه شیعیان اعمال می‌شد که در نتیجه باعث فقیرتر شدن شیعیان شد، اما از آنجایی که رهبر مقتدر نداشتند، سرکوب می‌شدند و اعتراضات آنها به رسمیت شناخته نمی‌شد.

او که معتقد است با ناامن کردن اروپای شرقی برای یهودیان و کوچاندن آنها به فلسطین توسط انگلستان و وعدهٔ تأسیس یک خانهٔ ملی برای یهودیان در فلسطین خیانتی در حق شیعیان لبنان و فلسطین اتفاق افتاد، اضافه کرد: پس از این اتفاق بیشتر از ۱۰ درصد مردم فلسطین در بازهٔ زمانی کوتاهی قتل عام شدند. یهودیان زیاده‌خواه در مرحلهٔ بعد تشکیل دولت مستقل اسرائیل را اعلام و با کمک متحدین مارونی خود به شیعیان لبنان حمله و بیروت را فتح کردند.

این پژوهشگر با بیان اینکه در این شرایط بود که امام موسی صدر خلاء رهبری شیعیان لبنان را پر کرد و به شیعیان گفت که در کنار خانه‌های تخریب شدهٔ خود بمانند و استقامت بورزند، ادامه داد: امام موسی صدر، اقدامات متعددی در لبنان انجام داد. در حیطۀ سیاسی، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد که اولین مرکز قانونی شیعیان است و با هدف تنظیم امورات طوایف شیعی از دولت مرکزی اختیاراتی می‌گیرد تا وضعیت اقتصادیی شیعیان را بهبود دهد.

وکیل با بیان اینکه امام موسی صدر شاخه‌ای نظامی تحت عنوان نیروهای شبه نظامی را نیز با کمک دکتر چمران تأسیس کردند، تصریح کرد: جنبش امل و جنبش حزب‌الله در زیر مجموعهٔ این شاخه ایجاد شدند. حزب‌الله لبنان در سال ۱۹۸۲ میلادی رسماً برای مقابله با اسراییل و تحت حمایت ایران تأسیس شد. حزب‌الله در ابتدا عملیات استشهادی انجام می‌داد، اما به مرور توانمندی‌های خود را افزایش داده و جلوی اسرائیل ایستادگی کردند. در سال ۲۰۰۷ میلادی، حزب‌الله عملیات وعدهٔ صادق را انجام داد و در جنگ ۳۳ روزه موفق شد که اسرائیل را به عقب براند. هم‌اکنون حزب‌الله در میان مردم لبنان محبوبیت یافته است و مردم با خلع سلاح حزب‌الله مخالفت کردند.

او با اشاره به اینکه یکی از فعالیت‌های حزب‌الله، فعالیت رسانه‌ای است، افزود: شبکه المنار در همین راستا تأسیس شده است.در دوران رهبری سید حسن نصرالله، جنبش حزب‌الله به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد. کل جمعیت شیعیان لبنان یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است، با این وجود به قدرتی تبدیل شد که اسرائیل را وادار به عقب نشینی کرد.

این پژوهشگر یکی دیگر از فعالیت‌های حزب‌الله را حمایت از حماس و انتفاضه فلسطین دانست و گفت: حزب‌الله فعالیت اجتماعی نیز دارد. در همین راستا نهادی مشابه جهاد سازندگی ایجاد کردند و جمع‌آوری زباله‌های شهری تامین آب شرب جنوب بیروت، فعالیت‌های کشاورزی، تأسیس بنیاد شهید برای خانواده‌های شهدا، فعالیت‌های آموزشی برای دانش‌آموزان کم‌بضاعت، ساخت خانهٔ بهداشت و مراکز درمانی ایجاد کمیته امداد خیریه‌ای تأسیس شبکه رادیویی نور هفته نامه العهد پایگاه اینترنتی جنوب لبنان و پایگاه اینرنتی واحد ارتباطات رسانه‌ای حزب‌الله بخشی از فعالیت‌های حزب‌الله در لبنان است. موافقان حزب‌الله در منطقه ایران سوریه هستند و مخالفان آن آمریکا و اسرائیل و در دوره‌ای از زمان کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس بودند.

انتهای پیام