از مسجد الحرام و مسجد نبوی در عربستان سعودی تا مسجد بزرگ شیان در آسیا، کاوش در قدیمی‌ترین مساجد جهان، بینش‌های ارزشمندی را در مورد آثار تاریخی و فرهنگی جوامع اولیه مسلمان ارائه می‌دهد. این سازه‌های مقدس گواهی بر روح پایدار فداکاری و نوآوری مسلمانان در سراسر جهان است. این مساجد به‌عنوان یادآوری زنده از پیدایش دین عمل می‌کنند و علما و مؤمنان را به‌طور یکسان الهام می‌بخشند تا از میراث غنی و تأثیر ماندگار اسلام در صحنه جهانی قدردانی کنند.

قدیمی‌ترین مساجد آفریقا

آفریقا تعدادی از شگفت‌انگیزترین و قدیمی‌ترین مساجد جهان را دارد و فهرست زیر قدیمی‌ترین مساجد آفریقا را معرفی می‌کند:

مسجد صحابه

مسجد صحابه که در شهرستان مصوع در اریتره است. قدمت آن به اوایل قرن هفتم می‌رسد و اعتقاد بر این است که اولین مسجد و قدیمی‌ترین مکان عبادت مسلمانان در آفریقاست. گفته می‌شود که مسجد صحابه توسط صحابه پیامبر اسلام (ص) ساخته شده بود که برای فرار از آزار و اذیت توسط مردم حجاز، شهر مکه امروزی در عربستان سعودی، به این مکان آمده بودند و بعد از اولین بیعت عقبه بود. مساحت مسجد صحابه ۳۱۰۰ متر مربع و دارای معماری ساده و کلاسیک با چهار آبخوری زیبا، یک محراب و یک گنبد کوچک است.

مسجد عقبه

مسجد عقبه واقع در قیروان، تونس، تحت حمایت ژنرال عرب، عقبه بن نافع ساخته شد. این مسجد که به خاطر زیبایی خود شهرت دارد، نمونه‌ای برجسته در میان مساجد جهانی است. سبک معماری به‌کار رفته در ساخت آن تأثیری زیادی در طراحی مساجد متعدد بعدی داشت. این مسجد در طول تاریخ خود به‌عنوان مرکز محوری برای علمای اسلام عمل کرده است.

قدیمی‌ترین مساجد اروپا

مساجد در اروپا که قدمتشان به قرن‌ها قبل برمی‌گردد، به‌عنوان مکان عبادت و نمادهای قابل توجه تبادل فرهنگی و نبوغ معماری هستند و در زیر فهرست دو تا از قدیمی‌ترین مساجد اروپا معرفی شدند:

مسجد جامع قرطبه یا مزکیتا

مسجد جامع قرطبه یا مزکیتا نام دیگر آن مسجد-کلیسای جامع قرطبه است، یکی دیگر از قدیمی‌ترین مساجد است و در اندلس یا در منطقه جنوبی اسپانیا در اروپا واقع شده است. مزکیتا که در اصل یک کلیسا بود، قبل از تبدیل شدن به یک مسجد در سال ۷۸۴ پس از میلاد، فضای عبادت مشترک برای مسیحیان و مسلمانان محسوب می‌شود. مزکیتا امروزه یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در اسپانیاست.

مسجد سانتا ماریا د لا آلمودینا

مسجد سانتا ماریا د لا آلمودینا واقع در شهر مادرید، یکی از مهم‌ترین مسجدهای اسپانیا به شمار می‌رود. این مسجد که در ابتدا کلیسای جامع کاتولیک بود، یادگاری از دوران حکومت مسلمانان در شبه جزیره ایبری است و با معماری منحصر به‌فرد خود، هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. ساخت این مسجد در قرن دهم میلادی، به دستور عبدالرحمن سوم، خلیفه امویان اندلس آغاز شد و در ابتدا به‌عنوان مسجد اصلی شهر مادرید استفاده می‌شد. مسیحیان مسجد را به کلیسا تبدیل کردند و نام آن را به سانتا ماریا د لا آلمودینا تغییر دادند. در طول قرن‌ها، این کلیسا بارها بازسازی و مرمت شد و در نهایت در قرن نوزدهم میلادی به شکل کنونی خود درآمد. این مسجد در میان مسجدهای اسپانیا با سبک معماری نئوکلاسیک ساخته شده است و گنبدی بزرگ و باشکوه دارد. دیوارها و سقف‌های مسجد با نقاشی‌های دیواری، مجسمه‌ها و شیشه‌های رنگی تزئین شده‌اند. محراب مسجد از سنگ مرمر ساخته شده و با نقوش مذهبی تزئین شده است.

قدیمی‌ترین مساجد آسیا

در این بخش به معرفی برخی از قدیمی‌ترین مساجد آسیا می‌پردازیم.

هند خانه بیش از ۳۰۰ هزار مسجد است. در حالی که بیشتر این مساجد به‌عنوان مکان‌های عبادت یا مراکز مذهبی یاد می‌شوند، اما معماری باشکوه نشان‌دهنده قدرت و نفوذ اسلام است. فهرست زیر قدیمی‌ترین مساجد هند است:

مساجد هند؛ مسجد چرامان جمعه

مسجد چرامان جمعه که در سال ۶۲۹ پس از میلاد توسط مالک دینار (ره) ساخته شد، اولین مسجد تاریخ در هند بود. این مسجد برای گرامیداشت یاد و خاطره جانشین نجیب چرا، پادشاه چرامان پرومال ساخته شده است. مسجد چرامان جمعه با الهام از معماری سنتی کرالا، دارای چراغ های آویز زیبا و سالن‌ها و راهروهای مدرن است. این مسجد در منطقه تریسور در جاده پاراور-کودانگالور، کرالا واقع شده است.

مسجد پالایه جمعه پالی

مسجد پالایه جمعه پالی که مسجد قدیمی جمعه نیز شناخته می‌شود، در کیلاکاری، تامیل، هند واقع شده است. این مسجد بین سال‌های ۶۲۸ تا ۶۳۰ میلادی توسط تجار و بازرگانان یمنی به دستور بازان بن ساسان  پس از پذیرش اسلام ساخته شد. با وجود اینکه مسجد دارای معماری معبد مانند است، هیچ‌گونه آثار شرک (بت) در دیوارها و ستون‌ها وجود ندارد. مسجد پالایه جمعه پالی یک بار در قرن یازدهم و سپس در قرن هفدهم بازسازی شد.

مساجد چین؛ مسجد هواشنگ چین

مسجد هواشنگ واقع در گوانگجو که با نام مسجد سپیدخانه هم شناخته می‌شود، با قدمتی بالغ بر ۱۳۰۰ سال، یکی از قدیمی‌ترین مساجد چین است. بر اساس دست‌نوشته‌های موجود در مسجد، این بنا توسط سعد بن ابی وقاص (نخستین مسلمان وارد شده به چین) ساخته شده‌است. مسجد هواشنگ که به‌نام مسجد فانوس دریایی یا مسجد بزرگ کانتون نیز شناخته می‌شود، دارای یک مناره سفید رنگ به طول ۳۶ متر است که به سمت آسمان بالا می‌رود. این مسجد، مقبره برخی از مهمترین علمای اسلامی و مسلمانان آن زمان است. این شهر در جاده جیفانگ بی، نزدیک ایستگاه مترو پارک یاشو در چین واقع شده است. معماری مسجد ترکیبی از سبک‌های عربی و چینی است. بازدید از این مسجد حتی اگر برای مدت کوتاهی در گوانگجو باشید، ضروری است!

مسجد بزرگ شیان

مسجد بزرگ شیان در سال ۷۴۲ پس از میلاد مسیح با فراهم کردن مکانی برای عبادت بیش از ۶۰ هزار مسلمان در چین، یکی از قدیمی‌ترین مساجد آسیاست. ویژگی که مسجد بزرگ شیان را متمایز می‌کند این است که بر خلاف سایر مساجد، مناره یا گنبد ندارد. معماری مسجد نمایانگر سبک پاگودای چینی (سبک معماری چینی باستان) است و دیوارها دارای کتیبه‌های زیبای عربی هستند.

مسجد فهرج ایران 

قدیمی‌ترین مسجد ایران، مسجد فهرج با ۱۴۰۰ سال قدمت از آثار دوره ساسانیان و در روستایی به همین نام در جنوب شرقی شهر یزد و در مسیر بافق قرار دارد. این بنا در بخش قدیمی روستا و در سمت جنوب شرقی فضای مربع شکل کوچکی که به «حسینیه» معروف می‌باشد، قرار گرفته است.

منابع

«مسجدجامع فهرج»، باستان‌شناسی و هنر ایران، محمدکریم پیرنیا

آثار تمدن اسلامی در اسپانیا و پرتقال مسجد جامع قرطبه؛ محمد عبدالله عنان علی دوانی

تفسیر نور، محسن قرائتی

انتهای پیام