ابوالفضل زاهدی، یک باستان‌شناس در گفت و گو با ایسنا از مسجد کبود گنبد به عنوان یکی از بناهای تاریخی مذهبی بسیار مهم شهرستان کلات که گنبد آن در دوره ایلخانی و سازه‌ها نیز در دوره صفوی ساخته شده نام برد و گفت: به دلیل کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ که در ایوان‌ها و گنبد بنا به کار رفته به مسجد کبود گنبد معروف شده است.
وی با بیان اینکه مرمت کلی این بنا در دوره قاجار انجام شده است، افزود: مسجد کبود گنبد در فروردین‌ماه سال ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۶۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کارشناس باستان‌شناسی با اشاره به اینکه این بنا هنوز نیازمند مرمت‌هایی است، خاطرنشان کرد: متأسفانه در باران‌های سال‌های اخیر به مسجد کبود گنبد خسارت‌های جدی وارد شد و بخش‌هایی از آن نیز زیر گل و لای رفت.
وی گفت: بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی و گمانه زنی‌هایی که سال ۱۳۷۶ انجام شده است، ساخت این اثر به دوره سلجوقی می‌رسد ولی در دوره ایلخانی و در زمان نادرشاه مجدد بازسازی می‌شود.
زاهدی با بیان اینکه در دوران اسلامی گنبدهای مساجد بر روی شبستان‌ها بنا می‌شدند و ۹۰ درصد هم بر روی شبستان جنوبی قرار دارد، افزود: اما برخلاف مساجد آن زمان مسجد کبود گنبد، شبستان جنوبی ندارد و ایوان داشته است.
وی با اشاره به اینکه بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، مسجد به گنبد اضافه شده است، بیان کرد: قطعاً اینجا قبل از اسلام بنایی با کارکرد مذهبی بوده که در دوره اسلامی به عنوان یک بنای منفرد استفاده شده و در سه تا چهار قرن اولیه اسلامی در دوره سلجوقی نیز پایه‌های اولیه به مسجد اضافه شده و تا دوره ایلخانی و افشاری استفاده می‌شده و در دوره قاجاری حمام و بازار نیز به آن اضافه شده است.
این کارشناس باستان‌شناسی با بیان اینکه در زیر گنبد علاوه بر اینکه شهدای شهرستان دفن شده‌اند، سنگ قبرهای حاکمان کلات بعد از نادرشاه موجود است، افزود: گنبد از مسجد موجود، قدیمی‌تر است.
وی با اشاره به اینکه این مسجد در مالکیت اداره اوقاف و امور خیریه قرار دارد، گفت: بر اساس قانون، اداره میراث فرهنگی امکان هزینه کردن در بناهایی که در مالکیت ادارات دیگر هستند را ندارد و خودشان از محل اعتباراتشان با نظارت میراث فرهنگی باید کار مرمت را انجام دهند.
زاهدی با بیان اینکه برای مرمت بنا باید اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی اعتبار مورد نیاز را تخصیص داده و با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی کار مرمت بنا انجام شود، افزود: متأسفانه تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
مسجد کبود گنبد یا مسجد جامع بنای مذهبی است که کامل‌ترین هنر هنرمندان در خدمت معماری و تزئین نقوش آن بکار رفته است. این مسجد چهار ایوانه، دارای گنبدی دو پوشه و نیلگون، صحن و طاق است و ساقه گنبد استوانه‌ای شکل و فضای زیر گنبد یک هشت ضلعی منظم است و هر ضلع آن حدود ۴ متر طول دارد.
صحن مسجد مستطیل شکل با عرض ۱۹ متر و طول ۲۷ متر است. استفاده از کاشی هفت رنگ، مهم‌ترین عامل تزئین در بنای مسجد کبود گنبد شهرستان کلات نادر بوده که نقوش اسلیمی و گل و بوته در لچکی‌های بالای ایوان و رواق‌ها به کار رفته‌است.
انتهای پیام
نظرات