یادداشت/اصفهان، شهری است که مردمِ آن از قرن‌ها پیش برای جلوگیری از خطرات رشد ناصبی‌ها، هیئت‌ها و تکیه‌ها و مجالس روضۀ بسیاری را برگزار می‌کردند. این تعدد مجالس در شهر، منجر به امکان برگزاری رسم چهل و یک منبر می‌شود که از رسومات آئینی قدیمی در ایران ریشه گرفته و در فهرست ملی میراث معنوی کشور ثبت شده است. این آئین پس از نماز ظهر عصر روز عاشورا و تاسوعا اجرا می‌شود. البته برخی معتقدند که اجرای آیین چهل و یک منبر در اصفهان ۴۰۰ سال سابقهٔ اجرا دارد و برخی دیگر نیز پیشینهٔ آن را به دورهٔ ناصرالدین شاه می‌رسانند.

چهل منبر، به یاد چهل منزلی برگزار می‌شود که حضرت زینب(س) و اهل بیت امام حسین(ع) از کربلا تا شام طی کردند. در این مسیر حضرت زینب(س) و سایر کاروان اسرا بر بلندی می‌رفتند و برای مردم در مورد ظلمی که به آنان رفته بود، سخنرانی می‌کردند. به همین دلیل این مراسم پیاده‌روی در ۴۰ منزلی که منبری به مناسبت شهادت امام حسین(ع) در آنجا دایر است، برگزار می‌شود.

مردم به صورت گروهی یا کاروانی، با پای پیاده و بعضاً بدون کفش، در یک راهپیمایی سوگوارانه، به راه می‌افتند و به نیت برآورده شدن حاجات و آرزوهایشان ۴۰ شمع را در ۴۰ منزل روشن می‌کنند. این ۴۰ منزل شامل تکیه‌ها، منازل شخصی، سقاخانه‌ها، مسجدها می‌شود. عزاداران چهل و یکمین شمع را به عنوان گرو برای رفع حاجتشان تا سال بعد نگه می‌دارند وسال بعد در صورتی که حاجت خود را گرفته باشند، آن شمع را در این رویداد آیینی روشن می‌کنند. به صاحبان منبرها، «منبردار» و به شرکت‌کنندگان «شمع گذار» گفته می‌شود. در بین برخی از مردم اصفهان شایع است که دختران جوان بسیاری با هدف بخت‌گشایی در آیین چهل و یک منبر شرکت می‌کنند.

البته لازم به ذکر است که این رسم در سایر شهرهای کشور همچون لاهیجان، خرم‌آباد، کاشان و بروجرد با تفاوت‌های اندکی برگزار می‌شود؛ برای مثال در کاشان ۷۲ شمع به نشانۀ ۷۲ تن روشن می‌شود و در سایر شهرها بر خلاف اصفهان، ۴۰ شمع روشن می‌شود و شمعی گرو گرفته نمی‌شود.

مراسم چهل و یک منبر از آنجایی که در بافت تاریخی شهر اصفهان برگزار می‌شود، جنبه‌های پر رنگ گردشگری نیز دارد و می‌تواند یکی از مصادیق انواع گردشگری مذهبی باشد. در حاشیۀ عبور از منزلگاه‌های منبرها، می‌توانید از مقبرهٔ باباقاسم، قبر ۴ شاهزادۀ صفوی، مسجد جامع اصفهان، مقبرهٔ ساروتقی، مقبرهٔ صغیر اصفهانی و غیره بازدید داشته باشید. همچنین بناهای تاریخی چون تکیه بنکدار و تکیه زین‌العابدین خاتون آبادی نیز دو مقصد این رویداد هستند.

یکی از مقاصد این رویداد، سقاخانۀ بزی است. معروف است که در اواخر دوران قاجار بزی از گله جدا افتاده و به این سقاخانه پناه آورده بود. از آنجایی که سقاخانه‌ها در قدیم مقدس بودند، ماجرای این بز نیز مقدس تلقی شده و این سقاخانه به نام بزی معروف شده است. یکی دیگر از این مقصدها، تکیۀ عماد زاده است و صاحب این خانه و همسرش که خواهر استاد فرشچیان و استاد تهذیب بوده، در راهروی آن دفن شده‌اند. با بازدید از آرامگاه شعیای نبی و امامزاده اسماعیل نیز می‌توانید با نقشۀ معماری اصفهان پیش از اسلام، محلهٔ خُیشینان و اولین مسجد جامع شهر اصفهان آشنا شوید.

انتهای پیام