قیام امام حسین (ع) و واقعه عاشورا از عوامل مهم تاثیرگذار بر ادبیات ایران است به طوری که با گذشت قرن‌ها از آن واقعه نویسندگان و شاعران در نوشته‌های مکتوب خود وام‌دار این واقعه‌اند. ادبیات عاشورایی از غنی‌ترین و حماسی‌ترین ذخایر فکری و احساسی مکتب شیعه است و به تبع آن، نویسندگان متعددی به خلق آثار داستانی و غیرداستانی، متون علمی و پژوهشی، ادبیات نمایشی، مقتل‌نگاری و ... پرداخته‌اند.
«فتح خون»
کتاب «فتح خون» اثر مرتضی آوینی است که به تجزیه و تحلیل اتفاقات ماجرای عاشورا می‌پردازد؛ او کتاب را به ۲ بخش تقسیم کرده و از ۲ زاویه به واقعه عاشورا نگریسته است. در بخش نخست، رویدادهای مهمی را که نقشی در شکل‌گیری این حادثه داشته‌اند از نظر می‌گذراند. این وقایع عموما از سال ۶۰ تا سال ۶۱ هجری است.
در این صورت، خواننده نگاهی کلی و جامع از عملکرد شخصیت‌های اثرگذار و دگرگونی وضیعت فردی و اجتماعی آنان در واقعه کربلا را در دست دارد. آوینی، سپس، با نگاهی عارفانه و شاعرانه ماجراها را تحلیل می‌کند طوری که طرز فکر و دیدگاهش در میان سطور کتاب خودنمایی می‌کند. وی با بهره‌گیری از آیات و احادیث، نمایشی حیرت‌انگیز از فطرت الهی و ذات معنوی انسان را به تصویر می‌کشد.
با این رویکرد، عاشورا تنها رویدادی به جامانده از تاریخ نیست، بلکه مضمونی جاری در زندگی هر انسان حقیقت‌طلب و حق‌پرست است. آوینی «فتح خون» را در محرم سال ۱۳۶۶ نوشت و ۲ فصل ششم و نهم آن را تحت عناوین «ناشئه‌اللیل» و «سیاره رنج» نگاشت و برای چاپ به ماهنامه سوره و کتاب مقاومت سپرد.
«تنها علاج»
کتاب «تنها علاج» مجموعه‌ای نظام‌مند از نگاهی دوباره و فهمی دیگرگونه از کربلاست که در مجموعه آثار عاشورایی به نام زیر خیمه حسین منعکس شده و در این کتاب به صورت کامل‌تر و جامع‌تر آمده است. سیدعلی‌اصغر علوی این کتاب را نوشته و نشر سدید آن را منتشر کرده است.
«حماسه حسینی»
کتاب «حماسه حسینی» یک مجموعه ۲ جلدی از مرتضی مطهری است که حاوی تمامی سخنرانی‌ها و یادداشت‌های او پیرامون عاشورا و واقعه کربلا و تحریفات تاریخی صورت گرفته است. «حادثه کربلا» برای ما مردم خواهی‌نخواهی یک حادثه بزرگ اجتماعی است؛ بدین معنا که این حادثه در تربیت و خُلق و خوی ما اثر دارد، حادثه‌ای است که خودبه‌خود، بدون اینکه هیچ قدرتی ما مردم را مجبور کرده باشد، میلیون‌ها نفر و قهرا میلیون‌ها ساعت برای شنیدن و استماع قضایای مربوط به آن صرف می‌کنیم.
جلد اول این کتاب شامل فصل‌هایی چون، فصل اول: مجموعه سه سخنرانی در حدود سال ۱۳۴۷ در حسینیه ارشاد؛ فصل دوم: مجموعه سخنرانی‌هایی با موضوع تحریفات در واقعه تاریخی کربلا در فروردین ماه ۱۳۴۸ در حسینیه ارشاد؛ فصل سوم: درباره ماهیت قیام حسینی و مسئله شناخت آن در سال ۱۳۵۶ در کانون توحید تهران؛ فصل چهارم: تحلیل واقعه عاشورا در سال ۱۳۵۶ در جلسه‌ی یزدی‌ها؛ فصل پنجم: شعارهای عاشورا در عاشورای سال ۱۳۵۲ در مسجد جامع نارمک تهران؛ فصل ششم: مشتمل بر هفت جلسه سخنرانی درباره عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینی و مسائل اجتماعی و سیاسی روز در اسفند ۱۳۴۸ و فروردین ۱۳۴۹ در حسینیه ارشاد و فصل هفتم: مجموعه هفت سخنرانی درباره عنصر تبلیغ در نهضت حسینی در سال ۱۳۵۰ در مسجد جاوید تهران می‌شود.
جلد دوم نیز حاوی مطالبی است که مطهری به مرور ایام نوشته و هدف از این نگارش، جمع‌آوری مطالب مهم جهت مراجعه بعدی یا آمادگی برای سخنرانی بوده که از نظر اجمال و تفصیل متفاوت‌اند. این کتاب شامل ۸ فصل است با همان موضوع سخنرانی‌ها اما فرق‌شان در گفتار و نوشتاری بودن و اختصاصی بودن آن‌هاست. در واقع، این فصول در جلد اول و دوم مکمل یکدیگرند.
فصل اول: ریشه‌های تاریخی حادثه کربلا؛ فصل دوم: یادداشت ماهیت قیام حسینی؛ فصل سوم: یادداشت امام حسین(ع) و عیسی مسیح(ع)؛ فصل چهارم: یادداشت عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینی؛ فصل پنجم: یادداشت‌ها؛ فصل ششم: حماسه حسینی؛ فصل هفتم: یادداشت عنصر تبلیغ در نهضت حسینی؛ فصل هشتم: یادداشت‌های متفرق.
این کتاب بعد از شهادت مطهری چاپ شد، اما از نظر نوع موضوعات و قوت تحلیل، خرافه‌شویی از عاشورا، درس‌آموزی، پرداختن به جنبه‌های گوناگون، ارزش‌گذاری هر یک از این جنبه‌ها، پرداختن به جوانبی که کمتر به آن‌ها توجه شده کتابی کم‌نظیر محسوب می‌شود.
«همرزمان حسین (ع)»
کتاب «همرزمان حسین (ع)» اثری تحلیلی و پژوهشی با تکیه بر آیات، روایت و احادیث در حوزه مبارزات سیاسی امامان معصوم (ع) است. همرزمان حسین مجموعه ۱۰ سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای در باب عنصر مبارزه در سیره ائمه معصومین(ع) است که در محرم سال ۱۳۵۱ در هیأت انصارالحسین (ع) تهران بیان شده است.
نویسنده این کتاب در مورد اهمیت شناخت صحیح امامان و توطئه دشمنان برای تحریف چهره مبارزاتی آنان، معنای جهاد و مقصود از مجاهدت ائمه(ع) سخن گفته و شخصیت معصومین(ع) را در مسئله جهاد و سیاست یکی دانسته و با طرح «انسان ۲۵۰ ساله»، آن را به صورت مفصل توضیح داده است. بر این اساس تمام امامان معصوم از هیچگونه اقدام عملی در مقابله با طاغوت فروگذار نبوده‌اند و همگی همگامان و همرزمان امام حسین(ع) به شمار می‌رفتند.
«در کربلا چه گذشت»
کتاب «در کربلا چه گذشت» نوشته شیخ عباس قمی و ترجمه محمدباقر کمره‌ای شامل شرح رموز نهضت حسینی و متنی جامع و معتبر و کامل است؛ مترجم کتاب ترجمه‌ای روان و درخشان از کتاب «نفس‌المهموم» ارائه کرده است.
مؤلف اصلی کتاب تا جایی که توانسته از منابع معتبر نقل کرده و مترجم هم در ترجمه موازین امانت‌داری را به دقت رعایت کرده و همه متن اصلی را آورده است؛ حتی اشعار متن اصلی را هم با شعری فارسی جایگزین کرده است. به گفته مترجم «این کتاب از نظر رموز بسیاری که هر کدام در موقع خود بیان شده و از نظر ترجمه همه اشعار مقتل به پارسی دارای ابتکار مفیدی است که ارزش آن بر اهل فن پوشیده نیست». کتاب «در کربلا چه گذشت» در ۵ بخش نوشته شده است.
باب اول: در مناقب امام حسین(ع) و ثواب گریستن بر آن حضرت؛ باب دوم: وقایع پس از بیعت مردم با یزید بن معاویه؛ باب سوم: در وقایع پس از شهادت؛ باب چهارم: پس از شهادت حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین (ع)؛ باب پنجم: در ذکر فرزندان امام حسین (ع) و زوجات آن حضرت؛ خاتمه: در شرح حال توّابین و خروج مختار.
«رحمت واسعه»
کتاب «رحمت واسعه» نوشته آیت‌الله محمدتقی بهجت است که در خصوص ویژگی رحمت واسعه خداوند و حضرت سیدالشهدا(ع) مطالبی آورده است. این کتاب ۳ بخش دارد بخش اول، روایتی کوتاه از سیره و روش آیت‌الله بهجت که حاصل ساعت‌ها مصاحبه با اطرافیان ایشان و مصاحبه‌های مجزا برای چاپ و انتشار این کتاب بوده است.
همه مصاحبه‌ها و مجموعه نکات رفتاری و الگوی عملی به دست‌آمده از این بررسی‌ها، نیازمند تحلیل و بررسی جامع‌تری بود که چکیده آن در این کتاب جمع‌آوری و منتشر شده است. بخش دوم، گزیده‌ای از بیانات آیت‌الله العظمی بهجت که شامل منابع شفاهی و مکتوب می‌شود. منابع شفاهی عبارت‌اند از صوت‌ها و تصویرهای درس خارج و دیدارهای ایشان و منابع مکتوب یادداشت‌هایی است که از شاگردان و اطرافیان وی از کلاس‌های درس باقی مانده است. بخش سوم، مجموعه‌ای از پرسش‌ها و پاسخ‌هاست که عمدتا از مجموعه استفتائات، مکاتبات، سوال‌های مطرح شده در جلسات درس خارج فقه و اصول انتخاب شده است.
انتهای پیام
نظرات