به گزارش ایسنا، انسان برای گذران زندگی خود ناچار است که دست به انتخاب بزند. انسان با انتخاب نه تنها خود را از دیگران متمایز می‌کند بلکه فلسفه و سبک زندگی خویش را به نمایش می‌گذارد. 
اما با تاکید بر نقش انتخاب در زندگی انسان را نمی‌توان نقد جبرگرایان نسبت به اختیار و جبر را نادیده انگاشت که انسان دارای اراده و حق انتخاب آزاد مطلق نیست، بلکه عوامل بسیاری این آزادی را از درون و بیرون محدود می‌سازد. 
اما در پاسخ باید گفت که هر چند انسان، آزاد مطلق نیست و دارای محدودیت‌هایی در آزادی است؛ ولی عامل این محدودیت‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که برخی از آنها به دست خود انسان و افراد اجتماع پدید می‌آید و تنها برخی از آنها تکوینی و طبیعی است.بنابراین از نظر قرآن، آنچه موجب بازخواست انسان می‌شود، محدودیت‌های تکوینی و طبیعی و عوامل آن نیست، بلکه محدودیت‌هایی است که خود انسان به دست خویش ایجاد می‌کند.

به سخن دیگر، خدا انسان را در یک محدوده‌ای دارای اراده و حق انتخاب آزاد و مختار قرار داده است؛ بنابراین، اختیار انسان و حق آزاد انتخاب، محدود به محدودیت‌های تکوینی و طبیعی است؛ همان طوری که انسان در هر مرتبه بدون تکیه به جایی تنها می‌تواند یک پای خویش را بلند کند و اگر بخواهد هر دو پای خویش را بلند کند، بر زمین می‌افتد. پس اختیار آزاد مثلا میان کفر و ایمان و شکر و کفران خواهد بود.

مسئولیت 

انسان تنها موجودی است که دارای اختیار و اراده در محدوده‌ای است، و همین اختیار و اراده او را در مقابل انتخاب‌های گوناگون در مسیر زندگیش قرار می‌دهد و هر انتخاب می‌تواند تاثیر شگرف فردی و اجتماعی و حتی مادی و معنوی به جا بگذارد.

مطابق آموزه های قرآنی انسان با محدودیت‌های طبیعی تکوینی پا به عرصه هستی گذاشته است اما خود با اینکه همیشه به دنبال آزادی است خود را گرفتار محدودیت‌هایی می‌کند که می‌بایست نسبت به آنها پاسخگو باشد. انسان با توجه به جهان بینی‌اش که غیب را قبول دارد یا ندارد تفسیر و تجربه‌اش از زندگی فرق می‌کند. اگر کسی فلسفه‌ای را انتخاب کند که اصالت را به دنیا می‌بخشد به دنبال دنیا قدم برمی‌دارد.

انتخاب

بنابراین وضعیت اکنون ما براساس انتخاب‌هایمان هست. انتخاب‌های ما در زندگی بر چه اساسی صورت می‌گیرند؟ ریشه انتخاب های ما در زندگی چیست؟

بر این اساس، انتخاب‌های ما در زندگی به بهترین دوستان یا بدترین دشمنانِ ما تبدیل می‌شوند. یا ما را به هدف می‌رسانند یا کاری می کنند که دور خود بچرخیم. ما انتخاب می‌کنیم و انتخاب‌های ما در زندگی، زندگی ما را می‌سازند. پس هر تصمیمی هر چند بی اهمیت در آینده تاثیر خود را نشان می‌دهد.

تاثیر فضای اجتماعی بر انتخاب آزاد

بنابر استدلالی که در سطور بالا گفته شده است. انتخاب‌های انسان متناسب با جهان بینی او تعیین می‌شود. یا به مسایل آخروی و و ایمان به غیب توجه دارد. بنابراین در انتخابات نیز رای می‌دهد که تامین کننده دنیا و عقبی باشد و یا اصالت را به دنیا می‌بخشد بنابراین مجموعه انتخاب شخص از جمله رفتار انتخاباتی او تامین کننده نظر او نسبت به فلسفه‌اش است. 
البته ممکن است عامل دیگری محدودیت‌هایی را برای انتخاب آزاد او در انتخابات ایجاد کند. به عنوان نمونه بسیاری از انسان‌ها تحت تاثیر گفتمان‌های سیاسی و اجتماعی هر دوره رای می دهند.

گفتمان‌ها به سبب حاکمیت بر روان آدمی اعمال شخص را تحت تاثیر مستقیم قرار می‌دهند. در حقیقت این افراد خواسته و ناخواسته تحت تاثیر «جوّ و فضای اجتماعی» عمل می‌کنند. گفتمان‌های اجتماعی همان طوری که می‌تواند موجی از پدیده‌های مثبت و سازنده را ایجاد کند، همچنین می‌تواند جو و فضای آکنده از نابهنجارهایی را موجب شود.در فضای گفتمانی و حاکمیت آن ممکن است بیشتر افراد اجتماع که از استقلال قوی و محکم برخوردار نیستند، متاثر از جو و فضای گفتمانی عمل کنند و کسانی را انتخاب کنند که نماینده گفتمانی از گفتمان‌های اجتماع است. در حقیقت این گفتمان‌ها محدودیت‌هایی را برای انتخاب آزاد مردم در انتخابات یا هر عمل دیگری موجب می‌شود. البته مطابق آموزهای قرآنی افرادی که تحت تاثیر جو قرار گرفته از لحاظ فکری مستضعف هستند و همراهی با مستکبران به صورت نادانسته آنان را از عقوبت مستثنی نمی‌کند.

انتهای پیام