دکتر سیدرضا حبیب‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه گرمازدگی تاثیرات قرار گرفتن افراد در هوای گرم بر سیستم عمومی بدن است، اظهار کرد: گرمازدگی می‌تواند در طیف وسیعی از خفیف تا بسیار شدید گسترده باشد. موارد شدید گرمازدگی می‌تواند باعث مرگ افراد شود.

وی بیان کرد: بسیاری از اختلالات مرتبط با گرما و گرمازدگی با آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح به افراد در خصوص نحوه مواجهه با گرما در فصول گرم سال قابل پیشگیری است. مسائل مرتبط با گرمازدگی در طی فصل گرم سال و به ویژه زمانی که دمای هوا برای بیش از سه روز پیاپی بالای ۳۲ درجه سانتیگراد باقی می‌ماند که به آن موج‌های گرمایی گفته می‌شود، زیاد قابل مشاهده است.

حبیب‌زاده افزود: ما در کشور به ویژه در طی چندسال اخیر شاهد موج‌های گرمایی بودیم. در استان خراسان رضوی و شهر مشهد موج‌های گرمایی، هوای گرم و پایداری آن موجب بروز مشکلاتی در افراد می‌شود.

گرمای زیاد چه مخاطراتی برای بدن ایجاد می‌کند؟

این متخصص طب اورژانس در پاسخ به این سوال که بدن ما چگونه گرما را از دست می‌دهد و گرمای زیاد چه مشکلاتی برای بدن ایجاد می‌کند، تصریح کرد: بدن در تلاش است دمای خود را بین ۳۲ تا ۳۴ درجه حفظ کند و زمانی که دمای بدن زیر ۳۵ درجه یا بالای ۴۰ درجه باشد، اتفاقات مخاطره‌آمیزی برای بدن رخ می‌دهد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: شایع ترین مخاطرات این است که سلول‌های حیاتی در ارگان‌های اصلی بدن شامل مغز، قلب، کبد و کلیه دیگر نمی‌توانند به درستی فعل و انفعالات و سازوکارهای خود را انجام دهند و سلامت عمومی بدن به خطر می‌افتد، بنابراین یک سیستم تنظیم دمای بسیار هوشمند در بدن قرار دارد که از طریق مکانیسم‌ها و سازوکارهایی سعی می‌کند دمای بدن را در دامنه نرمال حفظ کند.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که ما در یک محیط بسیار گرم قرار می‌گیریم، بدن به وسیله چند سازوکار سعی می‌کند دمای خود را در حد طبیعی حفظ کند و داخل بدن دچار گرمای زیادی نشود. اتساع عروق محیطی ما یکی از مکانیسم‌هایی است باعث انتقال گرما و خنک شدن بدن می‌شود. مکانیسم دیگر بدن برای حفظ دمای بدن تعریق است که طی آن غدد عرق شروع به فعالیت می‌کنند و تعریق از سطح پوست باعث خنک شدن بدن می‌شود.

حبیب‌زاده‌ اضافه کرد: کار دیگری که بدن در گرمای شدید انجام می‌دهد، کاهش برخی سازوکارهای گرمازای داخل بدن در بازه گرما است. یعنی با کاهش متابولیسم‌های گرمازای بدن تولید گرما کمتر می‌شود. در صورتی که این سازوکارها برای حفظ دمای طبیعی بدن در شرایط گرما کافی نباشد و دمای بدن کاهش پیدا نکند، مغز یک پاسخ رفتاری ناخودآگاه را آغاز می‌کند که طی آن به فرد نسبت به گرمای شدید هوا هشدار می‌دهد تا از آن محیط خارج شود یا فعالیت خود را در آن محیط متوقف کند. این پاسخ رفتاری به گرما آخرین برخورد مقابله با گرما در بدن است.

این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه در هوای گرم و خشک و رطوبت پایین محیط، بدن از طریق اتساع عروق محیطی و تبخیر عرق بر سطح بدن به راحتی می‌تواند گرمای خود را از دست بدهد، عنوان کرد: کار زمانی سخت می‌شود که مکانیسم تعریق فایده‌ای نداشته باشد و آن زمانی است که رطوبت محیط بالا است، در نتیجه تبخیر از سطح پوست به خوبی انجام نمی‌شود و مکانیسم عرق جز از دست دادن املاح فایده‌ای برای بدن ندارد که این خود می‌تواند حتی فرد را دچار مشکل کند، بنابراین گرمازدگی در هوای گرم و مرطوب بیشتر از محیط‌های گرم و خشک است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر لزوم آگاهی نسبت به اینکه چه افرادی بیشتر در معرض گرمازدگی هستند، گفت: وقتی بدانیم چه افرادی بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند می‌توانیم پیشگیری‌های لازم را برای این افراد داشته باشیم و از حضورشان در محیط‌های گرم پرهیز یا مدت حضورشان را کم‌تر کنیم و یا تمهیداتی برای کاهش آسیب‌ها به این افراد در محیط‌های گرم در نظر بگیریم.

چه افرادی بیشتر در معرض گرمازدگی هستند؟

وی در خصوص اینکه چه افرادی بیشتر در معرض گرمازدگی هستند، بیان کرد: دو طیف سنی یعنی کودکان زیر هشت سال و افراد مسن بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض خطر گرمازدگی هستند؛ زیرا مکانیسم‌ها و سازوکارهای مقابله با گرمازدگی یا در این‌ افراد به خوبی شکل نگرفته یا در افراد مسن و سالخورده کارایی خود را از دست داده است.

حبیب‌زاده افزود: بیماران خاص و افراد دچار بیماری‌های قلبی، ریوی، کلیوی و نقص ایمنی و بیمارانی که داروهای خاص مانند داروهای قلبی عروقی، ادرارآور، اعصاب و روان و افرادی که الکل، مواد روان‌گردان و محرک مصرف می‌کنند نیز بیشتر در معرض خطر گرمازدگی هستند. بسیاری از داروهای بیماری‌های خاص سازوکارهای بدن در مقابله با گرمازدگی را مختل می‌کنند، به همین دلیل است که بیماران خاص بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند.

این متخصص طب اورژانس ادامه داد: افراد در گروه‌های خاص کاری و شغلی مانند کشاورزان، کارگران، معدنچیان، سربازان و ورزشکاران به دلیل اینکه در محیط‌های باز و در معرض آفتاب قرار دارند، بیشتر در معرض گرمازدگی هستند. علاوه بر این افرادی که بیماری‌های اعصاب و روان و اختلالات ذهنی دارند به دلیل اینکه نمی‌توانند پاسخ رفتاری مناسب را در برابر گرمازدگی و حضور در محیط گرم داشته باشند نیز بیشتر در معرض خطر هستند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اضافه کرد: افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنند بیشتر در معرض گرمازدگی هستند. مکانیسم‌های تطابقی با گرما در فردی که در مناطق سردسیر زندگی می‌کند نسبت به افرادی که در مناطق گرمسیر هستند، کمتر عمل می‌کند یا به خوبی فردی که در محیط گرم است، عمل نمی‌کند.

کودکان خود را در خودرو خاموش با درب بسته و شیشه‌های بالا رها نکنیم

وی با اشاره به خطرات رها کردن فرزندان خردسال و کودکان زیر هشت سال در اتومبیل با درب بسته و شیشه‌های بالا تصریح کرد: رها کردن فرزندان خردسال و کودکان زیر هشت سال در خودرو کار بسیار خطرناکی است. گاهی در سطح شهر مشاهده می‌شود که به عنوان مثال والدین برای خرید، درب خودرو را بسته و فرزند را بدون روشن بودن کولر یا پایین بودن پنجره در خودرو رها می‌کنند.

حبیب‌زاده خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که دمای فضای داخلی خودرو بین ساعات ۱۰ تا ۱۴ ظهر می‌تواند در کمتر از ۶ دقیقه به بالای ۵۴ درجه سانتی‌گراد برسد که برای کودک آزاردهنده است و می‌تواند باعث کاهش هوشیاری و حتی تشنج کودک شود. توصیه ما این است که تحت هیچ شرایطی حتی برای یک لحظه کودکان مخصوصا کودکان نوپا و زیر هشت سال را در داخل اتومبیل با شیشه‌های بسته در طول روز رها نکنیم.

علائم گرمازدگی چیست؟

این متخصص طب اورژانس گفت: گرمازدگی یک طیف است که معمولا از علائم کوچک و غیر اختصاصی شروع می‌شود و تا کاهش سطح هوشیاری و کما پیش می‌رود. این علائم بسته به اینکه فرد در کدام مرحله آن‌ها را بشناسد و اقدام کند، می‌تواند تغییر داشته باشد. علائم گرمازدگی خفیف شامل سردرد، احساس خفگی، تشنگی، تهوع، استفراغ و احساس بیقراری و گیجی است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: بسیاری از ما گرمازدگی خفیف را در طول روز تجربه کرده‌ایم و با احساساتی نظیر سردرد، سرگیجه و حالت تهوع خفیف مواجه شده‌ایم که با رفتن به محیط سرد و نوشیدن آب خنک حالمان بهتر شده است. بسیاری از اوقات این کار را به صورت ناخودآگاه انجام می‌دهیم که همان پاسخ رفتاری مکانیسم بدن است.

وی ادامه داد: زمانی مساله حاد می‌شود که فرد نتواند کار خود را در هنگام بروز علائم اولیه گرمازدگی تمام کند. در این صورت علائم می‌تواند پیشرفت کند، فرد بی‌حال، دچار سرگیجه و حتی دچار کاهش هوشیاری و با افزایش دمای بدن به بالای ۴۰ درجه فرد دچار سکته گرمایی شود که نیازمند بستری در بیمارستان خواهد بود.

چه کنیم که دچار گرمازدگی نشویم یا از تشدید آن جلوگیری کنیم؟

حبیب‌زاده بیان کرد: توصیه می‌شود تا جایی که امکان دارد در روزهای گرم و بین ساعات ۱۰ تا ۱۴ که بیشترین اشعه مضر خورشید و گرمای هوا در این ساعات است، از خانه خارج نشویم، فعالیت در محیط‌های خارج از منزل و محیط‌های باز در حداقل زمان انجام شود و حتما افرادی که در گروه‌های پرخطر هستند سعی کنند از یک وسیله حفاظتی مانند چتر، سایه‌بان و کلاه استفاده کنند.

این متخصص طب اورژانس اضافه کرد: حتما لباس نخی و مناسب پوشیده شود. لباس‌های تنگ و چسبان و لباس‌هایی که از جنس مواد پلاستیکی هستند باعث تشدید و تسریع گرمازدگی می‌شود. مصرف مایعات کافی چه قبل از خارج شدن از منزل و چه در حین کار در فضای گرم بسیار کارآمد است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه اگر میزان تعریق افراد بسیار زیاد است، مصرف آب سرد خالی می‌تواند کار را بدتر کند، تصریح کرد: وقتی عرق می‌کنید املاح و مایعات را با هم از دست می‌دهید و وقتی آب خالی نوشیده می‌شود تنها آب را جایگزین می‌کنید و املاح جایگزین نمی‌شود که این کاهش املاح باعث اسپاسم‌ و گرفتگی عضلات ناشی از گرما می‌شود.

وی افزود: توصیه می‌شود افرادی که در فضای گرم عرق می‌کنند یا ورزشکار هستند و به صورت حرفه‌ای در فضای گرم ورزش می‌کنند، حتما از نوشابه‌های ورزشی که مجموعه املاح و آب را با هم دارد استفاده کنند. همچنین در روزهای گرم توصیه می‌شود یک محلول مانند شربت آبلیمو که مجموعه‌ای از املاح است، به جای آب خالی استفاده شود.

حبیب‌زاده ادامه داد: فرد با شروع اولین علائم مانند تعریق، سرگیجه، خستگی شدید، سردرد، تهوع و استفراغ باید کار را در مکان گرم تعطیل و خود را به یک مکان سرد منتقل کند و بعد دوباره کار را ادامه دهد که باعث کاهش دمای بدن می‌شود. همچنین می‌توانیم برای خنک کردن خود از یک حوله یا دستمال مرطوب در نواحی گردن و زیر بغل استفاده کنیم که به خنک شدن بدن کمک می‌کند. 

این متخصص طب اورژانس اضافه کرد: بهتر است لباس‌هایی که رنگ تیره دارند در فصول گرم پوشیده نشوند؛ زیرا گرما را به خود جذب می‌کنند، به جای آن از لباس های رنگ روشن استفاده شود. زمانی که علائم شدید بود، فرد دچار کاهش هوشیاری شد و امکان مصرف مایعات را به علت تهوع و استفراغ شدید نداشت، بهترین کار تماس با اورژانس و انتقال فرد به بیمارستان است تا ادامه درمان‌ به صورت وریدی با دریافت سرم و در بیمارستان تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

غوطه‌ور شدن ناگهانی در آب سرد ممنوع

این متخصص طب اورژانس این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به خطرات غوطه‌ورسازی افراد در آب سرد به صورت ناگهانی خصوصا برای دو طیف کودکان زیر هشت سال و افراد مسن و بیماران خاص، تصریح کرد: این کار برای کودکان زیر هشت سال و افراد مسن بالای ۶۰ سال بسیار مخاطره‌آمیز است و می‌تواند باعث آسیب‌های ناگهانی ریتم قلب و حتی مرگ شود. غوطه‌ورسازی در آب سرد به صورت ناگهانی برای دو طیف سنی و بیماران خاص ممنوع است و نباید انجام شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: برای خنک‌سازی سریع این افراد می‌توانیم از اسپری آب ولرم و باد پنکه استفاده کنیم. آب حتما باید ولرم باشد؛ زیرا اسپری آب سرد در کنار باد پنکه می‌تواند باعث افزایش دمای بدن شود.

انتهای پیام