به گزارش ایسنا، سند ۱۰ ساله فضایی (۱۴۰۱ تا ۱۴۱۰) در آخرین جلسه شورای عالی فضایی، مصوب شد و بر اساس آن هدف‌گذاری کشور در حوزه صنعت فضایی تبدیل‌شدن به یکی از کشورهای صادرکننده خدمات صنعت فضایی است.
این سند راه را در بازه‌های زمانی یک‌ساله، دوساله تا افق ۱۰ساله در حوزه‌های ساخت ماهواره، زیرساخت‌های فضایی، توسعه فناوری فضایی، پایگاه فضایی تا ماهواره در لایه‌های مختلف مشخص کرده است. تقسیم کار ملی از دیگر جنبه‌های این سند است و مقرر شده از تکرار اجرای پروژه‌ها و تحقیقات و موازی‌کاری جلوگیری شود.
سرآمدی در توسعه فناوری فضایی بومی در منطقه و افزایش بهره‌مندی شهروندان، کسب‌وکارها و دولت از خدمات و فناوری‌های فضا پایه به عنوان جزء جدایی‌ناپذیری از فعالیت‌های روزمره چشم‌انداز این سند تعریف شده و ماموریت‌هایی برای صنعت فضایی تعیین کرده است.
شکستن طلسم تعطیلی ۱۱ ساله شورای عالی فضایی اولین گام دولت سیزدهم برای تحقق اهداف این سند بوده است و بعد از آن با توسعه زیرساخت‌ها، توانست رکورد مداری پرتاب ماهواره تا مدار ۷۵۰ کیلومتر را با ماهواره «ثریا» بکشند.
دوازده پرتاب دولت آیت‌الله رئیسی، شهید جمهور به این شرح است:
| ردیف | ماهواره | ماهواره‌بر | زمان‌پرتاب |
|---|---|---|---|
| ۱ | ققنوس | سیمرغ | دی ۱۴۰۰ |
| ۲ | نور-۲ | قاصد | اسفند۱۴۰۰ |
| ۳ | ناهید-۱ | ذوالجناح | خرداد ۱۴۰۱ |
| ۴ | خیام | سایوز | مرداد ۱۴۰۱ |
| ۵ | پرتاب زیرمداری | قائم ۱۰۰ | مهر۱۴۰۱ |
| ۶ | پرتاب زیرمداری بلوک انتقال مداری سامان | آذر۱۴۰۱ | |
| ۷ | پرتاب تحقیقاتی فروند دوم ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ | اسفند۱۴۰۱ | |
| ۸ | ماهواره نور ۳ | قاصد | مهر۱۴۰۲ |
| ۹ | پرتاب کپسول زیستی | سلمان | آذر۱۴۰۲ |
| ۱۰ | ثریا | قائم | دی۱۴۰۲ |
| ۱۱ | مهدا | سیمرغ | بهمن ۱۴۰۲ |
| ۱۲ | پارس-۱ | وستوچنی | اسفند۱۴۰۲ |
جمعه ۵ آذر ۱۴۰۰؛ شکست طلسم تعطیلی ۱۱ ساله شورای عالی فضایی
نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور روز جمعه، ۵ آذر ۱۴۰۰ برگزار شد. «شورای عالی فضایی» که برای سیاست‌گذاری استفاده از فناوری‌های فضایی و ایجاد هماهنگی‌های لازم میان تمام دستگاه‌های ذی‌ربط تشکیل شده، باید بر اساس مصوبه هیات وزیران، حداقل ۲ بار در سال به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل شود، اما در قریب به ۱۷سال از زمان ایجاد شورای عالی فضایی، تشکیل جلسات روند نامنظمی را پی گرفت، به طوری که این شورا به مدت ۱۱ سال تشکیل جلسه نداد.
با از سرگیری برگزاری جلسات این شورا، اولویت‌های راهبردی این حوزه نظیر تثبیت توانمندی دستیابی به مدار لئو، دستیابی اولیه به مدار ۳۶ هزارکیلومتری، راه‌اندازی مرکز تجمیع و آزمون ماهواره‌ها و ماهواره‌برها و راه‌اندازی فاز اول پایگاه پرتاب فضایی چابهار با هماهنگی حداکثری تمامی بازیگران حوزه فضایی در دستور کار قرار گرفت.
دومین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم به ریاست حجت‌الاسلام رئیسی رئیس جمهور و با حضور اعضای حقیقی و حقوقی این شورا، در روز ۱۴ بهمن ۱۴۰۱ برگزار شد.
در برگزاری جلسات شورای‌عالی فضایی اهداف دولت و گام‌هایی که برای تحقق آنها باید برداشته می‌شد، مشخص شد که به این شرح است:
پرتاب ماهواره ققنوس با ماهواره‌بر سیمرغ، آزمون موفق حمل و جدایش همزمان ۳ ماهواره (دی ۱۴۰۰)، سامانه آفاق برای پایش آنلاین گردوغبار و آلودگی هوا با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (بهمن ۱۴۰۰)، تحویل سه سامانه کاربردی پایش ماهواره‌ای به نهادهای بهره‌بردار، تزریق مداری موفق ماهواره نور ۲ توسط ماهواره‌بر قاصد (اسفند ۱۴۰۰)، پرتاب نمونه کیفی ماهواره ناهید ۱ با ماهواره‌بر ذوالجناح (خرداد ۱۴۰۱)، پرتاب ماهواره خیام با ماهواره‌بر سایوز (مرداد ۱۴۰۱)، آغاز عملیات عمرانی پایگاه فضایی چابهار؛ بزرگترین پایگاه پرتاب ماهواره غرب آسیا (شهریور ۱۴۰۱)، افتتاح مرکز کنترل و عملیات ماهواره‌های سنجش از دور، پرتاب موفق زیرمداری بلوک انتقال مداری سامان (مهر ۱۴۰۱)، اتمام طراحی و ساخت نمونه کیفی کپسول زیستی، تثبیت عملکرد بهینه و اتمام فرآیند کالیبراسیون ماهواره خیام، دستیابی کشور به تصاویر رنگی ماهواره‌ای با قدرت تفکیک یک متر برای نخستین بار در کشور (آبان ۱۴۰۱)، آزمون موفقیت‌آمیز زیرمداری ماهواره‌بر قائم ۱۰۰، امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک با آژانس فضایی روسیه، ثبت ماهواره خیام در سازمان ملل متحد (آذر ۱۴۰۱)، تکمیل نمونه پروازی ماهواره سنجشی طلوع ۳، تکمیل نمونه کیفی ماهواره مخابراتی ناهید ۲، تکمیل ماهواره GTO، تکمیل سه سامانه کاربردی پایش ماهواره‌ای محصولات استراتژیک، برگزاری دومین جلسه شورای‌عالی فضایی در دولت سیزدهم و تصویب و ابلاغ برنامه ۱۰ساله صنعت فضایی کشور (دی ۱۴۰۱).
پنجشنبه ۹ دی ۱۴۰۰ پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ
موشک ماهواره‌بر «سیمرغ» روز پنجشنبه، ۹ دی ماه ۱۴۰۰ به فضا پرتاب شد، ولی نتوانست به سرعت کافی برسد و در مدار قرار گیرد. این موشک برای قرار گرفتن در مدار باید سرعت بیش از ۷ هزار و ۶۰۰ متر در ثانیه را می‌داشت، اما به بیش از ۷ هزار و ۳۵۰ متر در ثانیه نرسید.
در این ماموریت تحقیقاتی فضایی، برای نخستین بار سه محموله تحقیقاتی به صورت همزمان به ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری و با سرعت ۷۳۵۰ متر بر ثانیه پرتاب شد.
۱۷ اسفند ۱۴۰۰؛پرتاب ماهواره نور ۲
در ۱۷ اسفند ۱۴۰۰ ماهواره نور۲ با موفقیت در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.
سه‌شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۱؛ ماهواره «خیام» در مدار آرام گرفت
۱۸ مرداد ۱۴۰۱ گام مهم فضایی کشور بود؛ ماهواره «خیام» در ساعت ۱۰ و ۲۰ دقیقه روز سه‌شنبه، ۱۸ مرداد ماه از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان با ماهواره‌بر سایوز پرتاب شد و این ماهواره در مدار ۵۰۰ کیلومتری آرام گرفت و اولین داده تله‌متری آن از ایستگاه فضایی ماهدشت دریافت شد.
ماهواره «خیام» به مدت ۵ سال از داده‌ها و تصاویر ارسالی آن در حوزه‌های کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها و مدیریت حوادث غیرمترقبه و نیروهای دفاعی استفاده می‌شود.
شنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۱ افتتاح ساختمان کنترل و عملیات ماهواره‌های سنجشی
صبح روز شنبه، ۱۶ مهر ۱۴۰۱ اولین مرکز کنترل و عملیات ماهواره‌های سنجش از دور با عنوان ساختمان «خیام» در سازمان فضایی ایران در ماهدشت به بهره‌برداری رسید. این ساختمان قادر است از مرحله کنترل ماهواره تا پردازش تصاویر دریافتی از ماهواره «خیام» را اجرایی کند.
این ساختمان، مرکز اصلی ارتباط با ماهواره «خیام» است که در مدت ۲۴ ساعت دو بار در صبح و دو بار در شب با آن ارتباط برقرار می‌شود. با افتتاح این مرکز عملیات مربوط به پردازش، تصاویر ماهواره «خیام» و ارائه آن به شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادهای دولتی آغاز خواهد شد.
دوشنبه ۱۲ دی ۱۴۰۱؛ منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی
یکی از مهمترین و بزرگترین پروژه‌های فضایی کشور که در برنامه ۱۰ ساله نیز قید شده و در حال حاضر در حال فراهم‌سازی مقدمات اجرای آن است، پرتاب تعداد زیادی ماهواره به مدار و ایجاد یک منظومه فضایی با قابلیت ارائه خدمات اینترنت اشیاء (IOT) است.
این پروژه از سوی سازمان فضایی ایران به نام «سردار شهید حاج قاسم سلیمانی» نامگذاری شد تا نام و یاد سردار دل‌ها بیش از پیش در جهان طنین‌انداز شود.
سه‌شنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۱؛ رونمایی از ۳ ماهواره
روز ۱۸ بهمن ۱۴۰۱ مصادف با «روز ملی فناوری فضایی» با حضور مسؤولان بلندپایه کشور از دو پروژه فضایی «نمونه کیفی ماهواره ناهید ۲» و «نمونه پروازی ماهواره طلوع ۳» به صورت آنلاین رونمایی شد.
ماهواره «ناهید ۲» یک ماهواره مخابراتی است که با تلاش محققان پژوهشگاه فضایی و همکاری فناوران شرکت‌های دانش‌بنیان و محققان دانشگاهی طراحی و ساخته شده است. وزن این ماهواره ۱۳۰ کیلوگرم و قرار است در مدار ۵۰۰ کیلومتری به فضا پرتاب شود. طول عمر این ماهواره دو ساله عنوان شد و برای اولین بار در کشور در آن از پیشرانه گاز گرم بهره برده شده است.
«ناهید ۲» همچنین مجهز به فناوری موقعیت‌یابی رادیویی مستقل از GPS است.
ماهواره «طلوع ۳» نیز ماهواره‌ای سنجشی است که سازمان فضایی ایران سفارش ساخت آن را داد که شرکت صنایع مخابراتی ایران (صا ایران) کار ساخت آن را به عهده داشت. این ماهواره با وزن ۱۵۰ کیلوگرم سنگین‌ترین ماهواره ساخته شده در کشور تلقی می‌شود و با دقت تصویربرداری ۵ متر سیاه و سفید و ۱۰ متر رنگی در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار می‌گیرد.
این ماهواره با بهره‌گیری از زیرسامانه‌های پیشرانش فضایی بومی، دارای قابلیت اصلاح و مانور مداری در فضاست. بیش از ۸۰ درصد تجهیزات و زیرسامانه‌های این ماهواره بومی بوده و با بهره‌گیری از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش خصوصی توسعه یافته است. این ماهواره تمام آزمایش‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشته و آماده پرتاب است.
در این روز نیز اولین تصاویر ماهواره «خیام» رونمایی شد.
سه‌شنبه ۱۶ خرداد ۱۴۰۲، انعقاد تفاهم‌نامه‌ای مهم برای رسیدگی به تخلفات زمین‌خواری
با پایان یافتن مراحل تثبیت ماهواره «خیام» در زمستان ۱۴۰۱، یکی از برنامه‌های سازمان فضایی ایران، استفاده از تصاویر و داده‌های «خیام» در قالب‌های مختلف جهت رفع مشکلات کشور است که بر این اساس و بر مبنای اعلام نیاز پنجره مدیریت واحد زمین به داده‌های این ماهواره، تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان فضایی ایران و سازمان فناوری اطلاعات تهیه شد و به امضای رؤسای هر دو سازمان رسید.
استفاده نظام‌مند از این داده‌ها از اهداف امضای این تفاهم‌نامه است و براساس این تفاهم‌نامه، سازمان فضایی ایران تامین تصاویر ماهواره‌ای دقیق مورد نیاز پنجره مدیریت واحد زمین را با محوریت استفاده از تصاویر ماهواره «خیام» برعهده گرفته و این تصاویر را در اختیار سازمان فناوری اطلاعات قرار خواهد داد.
بر طبق این تفاهم‌نامه تصاویر ماهواره «خیام» در اختیار سازمان فناوری اطلاعات قرار خواهد گرفت و این سازمان تصاویر را در اختیار دستگاه‌های مسئول در پنجره مدیریت واحد زمین قرار خواهد داد.
چهارشنبه ۵ مهر ۱۴۰۲؛ پرتاب ماهواره «نور ۳»
ماهواره «نور ۳» با ماهواره‌بر قاصد با موفقیت در مدار ۴۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت.
شنبه ۷ بهمن ۱۴۰۲، شکستن رکورد مداری پرتاب ماهواره با «ثریا»
در بامداد ۳۰ دی ۱۴۰۲ ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰»، ماهواره بومی «ثریا» از سری ماهواره‌های تحقیقاتی SRI ساخت پژوهشگاه فضایی ایران را با موفقیت در مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین قرار داد تا رکورد جدیدی از نظر ارتفاع پرتاب ماهواره در کشور به ثبت برسد.
این ماهواره‌بر سوخت جامد قابلیت حمل اجرامی به بزرگی زیر ۱۰۰ کیلوگرم در مدار حدود ۵۰۰ کیلومتر را دارا است که در سومین پرتاب آزمایشی خود با ثبت رکورد جدیدی در پرتاب‌های بومی، با موفقیت ماهواره «ثریا» با جرم حدود ۵۰ کیلوگرم را در مدار ۷۵۰ کیلومتر دایروی قرار داد. بر اساس داده‌های دریافتی از ماهواره، عملیات تزریق در مدار به خوبی و با دقت انجام شده است.
با پرتاب این ماهواره تحقیقاتی بسیاری از زیرسیستم‌های توسعه یافته شده توسط پژوهشگاه فضایی ایران نیز در شرایط تست مداری قرار می‌گیرند و راه برای توسعه سریع صنعت فضایی بومی ایران هموارتر می‌شود. ضمن اینکه این پرتاب قدمی مهم در راستای افزایش توانمندی تزریق ماهواره در مدارهای بالاتر محسوب می‌شود.
یکشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۲-پرتاب ماهواره مهدا و دو محموله تحقیقاتی
بامداد روز یکشنبه، ۸ بهمن ۱۴۰۲ ماهواره «مهدا» با ماهواره‌بر «سیمرغ» به مدار بیضوی با ارتفاع ۴۵۰ کیلومتری و ارتفاع بیشینه ۱۱۰۰ کیلومتری زمین تزریق شد. ماهواره «مهدا» توسط پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخته شده است.
روز یکشنبه هشتم بهمن‌ماه، ماهواره‌بر «سیمرغ» که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده است، ماهواره «مهدا» و دو نانو ماهواره «کیهان ۲» و «هاتف ۱» را از پایگاه امام خمینی(ره) با موفقیت در مدار بیضوی با ارتفاع کمینه ۴۵۰ کیلومتر و ارتفاع بیشینه ۱۱۰۰ کیلومتری زمین تزریق کرد. پرتاب موفق این سه ماهواره با ماهواره‌بر سیمرغ جلوه‌های تازه‌ای از مدیریت جهادی و تفکر انقلابی و بسیجی است که در عرصه‌های مختلف کارآمدی خود را نشان داده و راهگشاست. اهتمام دولت سیزدهم به فناوری فضایی و بالندگی این صنعت در حالی است که در دولت برجام توانمندی‌های فضایی ایران به دلیل جلب نظر و اعتماد به وعده‌های پوچ چند دولت خبیث و بدعهد اروپایی و آمریکا کنار گذاشته شده بود.
ماهواره «مهدا» ماهواره‌ای تحقیقاتی است که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده است و نانوماهواره‌های «کیهان ۲» و «هاتف ۱» نیز توسط شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) طراحی و آماده پرتاب شده‌اند. این برای نخستین‌بار است که متخصصان فضایی سه ماهواره داخلی را همزمان با ماهواره‌بر بومی در مدار قرار می‌دهند.
ماهواره «مهدا»، یک ماهواره ۳۲ کیلوگرمی از سری ماهواره‌های سبک‌وزن پژوهشگاه فضایی ایران است که به منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته ماهواره‌ای طراحی و ساخته شده‌اند. مأموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است.
نانو ماهواره «کیهان ۲»، از سری ماهواره‌های مکعبی شرکت صاایران با وزن کمتر از ۱۰ کیلوگرم است که برای اثبات فناوری موقعیت‌یابی فضاپایه طراحی و ساخته شده است و امکان تعیین موقعیت را به صورت بومی و مستقل از سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی، برای گیرنده‌های زمینی فراهم می‌کند.
در این ماهواره، از زیرسامانه تعیین و کنترل وضعیت به منظور نشانه‌روی پایدار و دقیق به سمت زمین استفاده شده است.
نانو ماهواره «هاتف ۱» نیز از سری ماهواره‌های مکعبی شرکت صاایران با وزن کمتر از ۱۰ کیلوگرم به منظور اثبات فناوری مخابرات باند باریک با کاربرد اینترنت اشیاء است. این ماهواره به عنوان نسخه آزمایشی اول از مجموعه ماهواره‌های منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی، به فضا پرتاب شده است.
پنجشنبه ۱۰ اسفند ۱۴۰۲ پرتاب ماهواره پارس-۱
روز پنجشنبه، دهم اسفند ۱۴۰۲، ماهواره «پارس-۱» توسط پرتابگر سایوز از پایگاه پرتاب وستوچنی روسیه به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار خورشید آهنگ با ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین تزریق شد.
ماهواره «پارس-۱» همه تست‌های عملکردی و محیطی خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و دی ماه سال ۱۳۹۹ تحویل سازمان فضایی ایران شد. این ماهواره یک ماهواره تصویربرداری و اولین گام در طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی است. این ماهواره به‌منظور تصویربرداری کاربردی، توسعه بازار داده‌های سنجشی داخلی و توسعه و آزمایش فناوری‌های پایه‌ای ماهواره‌های سنجشی و بخش زمینی آنها، طراحی و ساخته شده است.
«پارس ۱» که جزء کلاس ماهواره‌های تصویربرداری و سنجشی است و قابلیت تصویربرداری از ۹۵ درصد اراضی ایران در کمتر از ۱۰۰ روز را دارد، توسط پرتابگر سایوز از پایگاه پرتاب وستوچنی روسیه به فضا پرتاب شد و در مدار خورشید آهنگ با ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین تزریق شد. «پارس ۱»، ماهواره‌ای تحقیقاتی است که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده است.
این ماهواره ۱۳۴ کیلوگرمی، از سری ماهواره‌های تحقیقاتی - سنجشی پژوهشگاه فضایی ایران است و به منظور تصویربرداری کاربردی، توسعه بازار داده‌های سنجشی داخلی و توسعه و آزمون فناوری‌های مورد نیاز ماهواره‌های سنجشی عملیاتی بومی طراحی و تولید شده است.
این ماهواره دارای سه دوربین تصویربرداری است و اطلاعات منابع زمینی را در سه محدوده طیفی مرئی، فروسرخ موج کوتاه و فروسرخ گرمایی دریافت می‌کند.
دوربین طیف رنگی و فروسرخ موج کوتاه این ماهواره در کمتر از ۱۰۰ روز، ۹۵ درصد اراضی ایران را تصویربرداری می‌کند. همچنین، دوربین با طیف فروسرخ گرمایی با قابلیت تصویربرداری در شب قادر است کل اراضی ایران را در کمتر از ۴۵ روز تصویربرداری کند.
از دیگر مأموریت‌های این ماهواره می‌توان به آزمون مکانیزم پنل‌های خورشیدی بازشونده، آزمون اصلاح مدار با پیشرانش گاز سرد، آزمون عملکرد تعیین موقعیت ماهواره مستقل از GPS مبتنی بر روش موقعیت‌یابی بومی، آزمون عملکرد مجموعه تولید، تبدیل و توزیع توان در مدار با صفحات خورشیدی بازشونده و بردهای بومی، آزمون ارسال داده تصاویر با نرخ بالا در باند فرکانسی X، سنجش میزان تشعشعات فضایی در مدار با استفاده از محموله اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی (دزیمتری) اشاره کرد.
فناوری‌های مورد استفاده در ماهواره «پارس۱» شامل لینک ارتباط مخابراتی در باند فرکانسی V/UHF، لینک ارتباط مخابراتی طیف گسترده در باند فرکانسی S، لینک ارتباط مخابراتی در باند فرکانسی X، سنسور تعیین موقعیت GPS، سنسور تعیین موقعیت ODS، سنسور خورشید، سنسور ستاره، سنسور مغناطیس‌سنج، سنسور ژایروسکوپ، سنسورهای سنجش میزان تشعشعات فضا، لوله حرارتی، تجهیزات سخت‌افزاری و ساختارهای نرم‌افزاری مدیریت حالت‌های مختلف افزونگی و پنل‌های خورشیدی است. این فناوری‌ها مبنای فناوری‌های مورد نیاز ماهواره‌های عملیاتی آینده کشور خواهد بود.
انتهای پیام
نظرات