اگر چه تاکنون برای افزایش محصولات زراعی و باغی تدابیر مختلفی مانند استفاده از تکنولوژی، ژنتیک، کودهای شیمیایی و سموم گیاهی در نظر گرفته شده است اما بکارگیری این تدابیر توانسته است تنها بخشی از نیاز ما را به مواد غذایی به صورت منطقه‌ای برآورده کند، این در حالی است که روند رو به رشد جمعیت و افزایش رو افزون نیاز بخش‌های مختلف به برهم خوردن تعادل اکولوژی و بحران آب منجر شده است. از این رو باید تأمین مواد غذایی با حفظ محیط زیست طبیعی در صدر برنامه‌ها قرار گیرد.

یکی از راه‌هایی که ما را به تحقق کشاورزی پایدار (تأمین مواد غذایی با حفظ محیط زیست طبیعی) نزدیک می‌کند کشت گیاهان به صورت مخلوط است، زیرا به تجربه دیده شده است که عملکرد کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص محصول است.

کشت مخلوط یا توأم (چندمحصولی) کشت دو یا بیش از دو محصول زراعی در مجاورت یکدیگر است و رایج‌ترین هدف آن نیز بازدهی بیشتر دو محصول بوده که در کشت به‌صورت جداگانه نمی‌توان به آن بازدهی محصول دست یافت.

جعفر عامری کشاورز ۶۴ ساله پیشرو شهرستان علی آباد استان گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: بیش از ۲۰ سال است که از روش کشت همزمان چند محصول در زمین کشاورزی خود استفاده می‌کنم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر توت فرنگی، گوجه فرنگی و بادمجان را همزمان به صورت مخلوط در کنار هم کشت می‌کنم، گفت: در حال حاضر توت فرنگی‌ها به مرحله برداشت رسیده که درحال برداشت آن هستیم و در فواصل بعدی گوجه فرنگی و بادمجان به مرحله برداشت می‌رسد.

تولید محصولات سالم و ارگانیک در کشت مخلوط

کشاورزی علی آبادی اضافه کرد: کشت همزمان چند محصول در کنار هم هیچ گونه مزاحمت و مشکلی برای رشد گیاه و یا کشاورز ایجاد نمی‌کند و علاوه برآن گیاهان مقاومتر شده و نیاز کمتری به استفاده از کودهای شیمیایی دارند به این معنا که کشاورزان می‌توانند با کشت مخلوط، محصولات سالمتر و ارگانیک روانه بازار کنند.

اسماعیل اسدی محقق بین‌المللی آب و خاک در مورد کشت متداخل  این کشاورز گلستانی به خبرنگار ایسنا گفت: این کشاورز گلستانی  به دلیل گرمای هوا بستر کشت متداخل را با پوشش پلاستیکی می‌پوشاند تا از تبخیر رطوبت جلوگیری کرده و در مصرف آب صرفه‌جویی شود همچنین با استفاده از پوشش پلاستیکی یا مالچ در بستر خاکی مزرعه باعث کاهش رشد علف‌های هرز شده است.

وی اضافه کرد: جعفر عامری در کشت‌های ردیفی به جای آبیاری سطحی غرقابی با بازدهی پایین از سیستم‌های مکانیزه و قطره‌ای نواری موسوم به تیپ استفاده می‌کند این امر موجب صرفه‌جویی آب شده و استفاده حداکثری از منابع آب و خاک با بهره‌گیری از سیستم‌های نوین آبیاری و کشت مکانیزه را به لحاظ بهره‌وری در مصرف آب و تولیدات کشاورزی می‌شود.

صرفه جویی در مصرف آب با کشت مخلوط یا متداخل

محقق آب و خاک گلستانی ادامه داد: یکی از مزایای کشت متداخل یا مخلوط این است که بستر زمین کشاورزی یک بار برای کاشت محصول اصلی آماده‌سازی می‌شود اما چند محصول متفاوت دیگر را نیز روی همان بستر می‌کارند، از سوی دیگر همزمانی کاشت چند محصول و در کنار هم به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک می‌کند زیرا ترکیب گیاهان با ریشه‌های متفاوت و سطحی و عمیق در این نوع کشت سبب می‌شود که از آب و رطوبت موجود در لایه‌های مختلف خاک بیشترین بهره‌برداری را داشته باشند؛ همچنین از نظر موادغذایی یک گیاه ممکن است از عمق ۲۰ سانتی‌متری خاک استفاده کند و گیاه دیگر از عمق بیشتر مثلاً ۴۰ سانتی‌متری خاک تغذیه می‌کند.

اسدی با اشاره به اینکه جلوگیری از ورود حشرات یا آفات نباتی را از دیگر مزایای کشت متداخل دانست و افزود: برای مثال همزمان با کاشت محصول اصلی، گیاه دیگری کاشته می‌شود که حشرات را دور می‌کند.

کاهش رویش علف‌های هرز در کشت متداخل

وی با توضیح اینکه جلوگیری از رویش علف‌های هرز از دیگر محاسن این نوع کشت است چراکه پوشش گیاهی به گونه‌ای است که فضای باز برای رشد علف هرز وجود ندارد و به تبع آن هزینه‌های سمپاشی شیمیایی و مبارزه با آفات و امراض کاهش می‌یابد، گفت: با وجود این مزایا، این شیوه از کشت محدودیت‌هایی نیز دارد از جمله آنکه امکان کشت توأم یا مخلوط در سطوح وسیع وجود ندارد و به طور معمول این کشت در اراضی خرده مالکی انجام می‌شود که سطوح کم‌تر است.

پژوهشگر بین‌المللی آب و خاک ادامه داد: کشت مخلوط را می‌توان با گیاهان زراعی، علوفه‌ای و باغی انجام داد. کاهو و کلم، توت فرنگی، گوجه فرنگی، بادمجان و انواع دیگر صیفی‌جات، یونجه، شبدر و ذرت را می‌توان مخلوط کشت کرد اما کشت مخلوط صیفی‌جات به روش غرقابی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

اسدی با بیان اینکه کشت مخلوط در بهره‌وری آب مؤثر است زیرا همزمان برای چند محصول متفاوت از منابع آب و خاک استفاده می‌شود از سوی دیگر هزینه‌های تولید مانند سمپاشی آفات و کود کاهش می‌یابد و چند گیاه از یک منبع آب و کود تغذیه می‌کنند، تصریح کرد: مدت زمان کاشت، داشت و برداشت این محصولات نیز متفاوت است؛ برای مثال کاشت توت فرنگی در آذر ماه است و در ماه‌های فروردین و اردیبهشت و اوایل خرداد محصول برداشت می‌شود در حالی که کاشت گوجه و بادمجان از اواخر فروردین آغاز می‌شود و در تیرماه ماه به برداشت می‌رسد.  

به گزارش ایسنا، استان گلستان  با وجود۶۶۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی در سال‌های اخیر برای سازگاری با شرایط کم آبی الگوهای کشت و برنامه‌های جدیدی را در دستور کار قرار داده است که از جمله آن‌ها می‌توان به توسعه گلخانه‌ها و اجرای روش‌های نوین آبیاری  اشاره کرد.

توجه به کشت مخلوط به ویژه در شرایطی که بسیاری از اراضی گلستان به صورت خرده مالکی است نیز یکی از راه‌هایی است که ما را به تحقق کشاورزی پایدار نزدیک کند، زیرا به تجربه دیده شده است که عملکرد کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص محصول است.

انتهای پیام