به گزارش ایسنا، همزمان با روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم فردوسی، ۲۵ اردیبهشت، آیینی در تالار همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی با حضور غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، رودرا گائوراو شرست، سفیر کبیر جمهوری هند در تهران, برخی از اعضای پیوسته و وابسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی چون محمدعلی موحد، حسن انوری، علی اشرف صادقی، موسی اسوار، محمد جعفر یاحقی، هوشنگ مرادی کرمانی، احمد مسجد جامعی، آبتین کلگار برپا شد.
در ابتدای مراسم، کلیپی از شعرخوانی مرحوم حسن حبیبی در پاسداشت زبان فارسی، بخشی از موسیقی فیلم سینمایی «مست عشق» با صدای قربانی و شعرخوانی حداد عادل برای حاضران پخش شد.
سپس غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با خیر مقدم به حاضران و تبریک به فارسی‌زبان به دلیل روز زبان ملی در سخنانی اظهار کرد: شورای انقلاب فرهنگی، ۲۵ اردیبهشت‌ماه را روز پاسداشت زبان فارسی خوانده و ما این روز را روز جشن ملی زبان فارسی می‌دانیم، همزمانی آن با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تاییدی بر اهمیت این روز است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی خاطرنشان کرد: زبان فارسی رکنی مهمی از هویت ملی ما ایرانیان است. تا ایران بوده، زبان فارسی بوده و تا زمانی که زبان ما فارسی باشد، ایران خواهد بود. این‌طور سرنوشت ایران و ایرانی بودن با زبان فارسی گره خورده است. زبان فارسی شناسنامه ملی ما مردم ایران است. در جهان ایران را به ادبیات فاخر و گران‌سنگ فارسی می‌شناسند. این زبان به برکت لطف سخن و معانی مندرج در آن آفاق را در نوردیده و پیام مردم ایران را به سراسر جهان در طول تاریخ رسانده و امروز هم می‌رساند.
حدادعادل با اشاره به تأسیس فرهنگستان زبان فارسی در سال ۱۳۶۹، گفت: ۳۴ سال از عمر فرهنگستان سوم می‌گذرد؛ وظیفه ما پاسداری از آن کاخ بلندی است که فردوسی بیفکنده. ما خود را میراث‌دار ان بنای با شکوهی می‌دانیم که آن دهقان نژاده فارسی با ۳۰ سال رنج آن را بیفکند و به ما سپرد. کاخی از باد و باران گزند نمی‌یابد. ما در فرهنگستان وظایف گوناگونی در نگهبانی از زبان فارسی داریم و یکی از مهم‌ترین وظایف ما واژه‌گزینی است.
او سپس درباره فعالیت بخش‌های مختلف فرهنگستان مثل تألیف و انتشار دانشنامه‌های مختلف توضیح داد و به همکاری با نهادها، وزارت‌خانه‌ها و دانشگاه‌های مختلف اشاره کرد.
حدادعادل درباره تهدیدها و دشواری بر سر راه زبان فارسی گفت: یکی از تهدیدها که اختصاصی به کشور ما هم ندارد، جهانی شدن است. چنین پدیده‌ای با وسایل ارتباطی جدید همه فرهنگ‌ها را تحت تأثیر قرار داده و زبان فارسی از این تأثیر منفی در امان نمانده است. البته بر این مشکل جهانی، کم‌کاری و ترک فعل مسئولان هم افزوده است و امروز شاهد وفور کلمات خارجی با خط بیگانه در جاهایی هستیم که مطابق قانون ممنوع است.
حدادعادل خاطرنشان کرد: اجرای ناقص ممنوعیت استفاده از واژه‌های بیگانه، یک مشکل مهم در زبان فارسی و کشور ایجاد کرده آنچنان که در تابلوها، سر درمغازه‌ها و موسسات، نام کالاها، کلمات بیگانه با خط بیگانه و گاه بدون خط فارسی در کشور ایران و سرزمین فردوسی می‌بینید. ما خود را هم موظف به مقابله با این کج‌راهی می‌دانیم و هم مسئول مطالبه از دستگاه‌های دیگر.
او ادامه داد: همه مسئولیت به عهده فرهنگستان نیست، وظیفه ما در قانون معین شده که وظیفه‌ای علمی است و وظایف اجرایی به عهده دستگاه دیگر است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین در این مراسم اظهار کرد: زبان فارسی به برکت طبیعت، تاریخ و پشتوانه علمی خود و تحولاتی که در در جامعه رخ داده و اهتمامی که نشانی جمهوری اسلامی را دارد، روز به روز تواناتر می‌شود. رهبر معظم انقلاب اسلامی دائم بر پاسداری از زبان فارسی تأکید می‌کند و دغدغه زبان فارسی دارد. ما شاهد جلوه جلال و رونق یافتن و فصیح‌تر شدن زبان فارسی هستیم. امروزه زبان فارسی توانایی ترجمه انواع متون در رشته‌های علوم انسانی و فنی و علوم پایه را پیدا کرده است. کسانی که سرنوشت این زبان را رصد کرده‌اند، تصدیق می‌کنند کتاب‌های بیگانه که به زبان فارسی برمی‌گردند چه اندازه فصیح‌تر و بلیغ‌تر از ترجمه گذشته است. زبان فارسی در کلیت خود رو به رشد و ترقی است.
در ادامه گائوراو شرست، سفیر کبیر جمهوری هند در ایران نیز با اشاره به روابط فرهنگی دیرباز هند و ایران اظهار کرد: روابط ما فراتر از مرز و قوم و جغرافیا بوده است. با وجود تحولات اساسی و مذهبی، ارتباط فرهنگی مردم گسسته نشده و در هر دوره تاریخی پیوند فرهنگی‌مان به نوعی شکوفا شده است.
او زبان فارسی را بزرگترین دلیلی دوام ارتباط ایران و هند خواند و گفت:زبان فارسی در هند مانند زبان سانسکریت برای فهم تاریخ و فرهنگ هند، گریزناپذیر است. زبان فارسی هم بیگانه محسوب نمی‌شود و برای پاسداشت آن تلاش داریم.
سفیر جمهوری هند در ایران افزود: بخش مهمی از تاریخ سیاسی و هنری و اجتماعی هند به زیان فارسی نوشته شده است. درست است که زبان فارسی، زبان مادری ما نیست اما میراث نیاکان ماست و از زبان‌های کلاسیک هند برشمرده می‌شود و در راستای پاسداشت زبان فارسی تلاش می‌شود، ثمره اتفاق را اکنون می‌توان دید که ولایت‌هایی هند، آموزش زبان فارسی به دانش‌آموزان در مدارس رو به افزایش است.
او با تمجید از فعالیت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: به دلیل جهانی‌سازی و تحت استعمار زیانی و فشارهای زیاد استعمار زبانی، در دو هفته، یک زبان می‌میرد اما فرهنگستان با بخش واژه‌گزینی‌اش در مقابل این آسیب ایستادن تا زبان فارسی پاکسازی شود.
گائوراو شرست خاطرنشان کرد:اگر از من بپرسند، در طول تاریخ بزرگترین دستاورد ایرانی چه بوده است؟ بدون تردیدی خواهم گفت پاسداشت زبان فارسی. ایرانیان توانستند از زبان فارسی پاسداری کنند و به همین دلیل فرهنگ ایران محفوظ مانده است. ما به این خوی نیک ایرانیان می‌بالیم و می‌توانیم آن را الگوی خود قرار دهیم. ایرانیان به صورت عام و فرهنگستان را به صورت خاص وارثان فردوسی می‌دانیم.
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: فردوسی نماد ایستادگی در مقابل استعمار فرهنگی و زبانی است و یاد او را گرامی می‌داریم. شاهنامه فردوسی میراث ما هندی‌ها هم است زیرا اسطوره‌های شاهنامه با اسطوره‌های هند شباهت دارد و نام‌های شاهنامه در میان هندی‌ها دیده می‌شود، نام‌هایی چون دارا، رستم و جمشید.
همچنین محمدمهدی اسماعیلی در ادامه مراسم با بیان اینکه وجود مرقد حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در ایران یک تحول علمی و در واقع یک تحول تمدنی را به دنبال داشته است، اظهار امیدواری کرد: با وجود مرقد امام رئوف، فضای علمی و دانشی در منطقه خراسان بسیار غنی‌تر از گذشته بشود. اگر مرکز علمی کشور بزرگ اسلامی آن دوره از بغداد به مرو و خراسان منتقل شود، ما شاهد هستیم رفته رفته دانشمندان بسیاری از خراسان بزرگ در آسمان فرهنگ و دانش ایران فرهنگی بزرگ و تمدن اسلامی درخشش پیدا می‌کنند و قطعاً یک ریشه مهم آن این هجرت تاریخی است.
وزیر ارشاد با اشاره به دوره بازگشت به فرهنگ و هویت ایرانی، خاطرنشان کرد: فردوسی بزرگ ما هم متعلق به همین دوره تاریخی است. شما نگاه کنید بزرگان ما در روزهای مختلف حتی فقها در شاخه‌ها و مذاهب مختلف همین برادران اهل سنت ما که عمدتاً از همین منطقه هستند همچون امام محمد بخاری، شخصیت‌ها و چندین فاضل دیگر؛ یک دوره بازگشت به فرهنگ و هویت ایرانی با رودکی بزرگ و فردوسی شکل می‌گیرد. به جهات تاریخی این مقطعِ بسیار مهم و تأثیرگذاری است.
اسماعیلی با تأکید بر اینکه فردوسی تنها شاعر نیست بلکه به مقام حکیم بودنِ او تعظیم می‌کنیم، اضافه کرد: حکیم یک مرتبه والاتر و بالاتر نسبت به صرف بیان هنرمندانه در قالب شعر است. یک تفکر فلسفی و حِکمی پشت سرِ شاعران است. اهدای این هویت، پیوند آن با هویت دینی، فردوسی نقطه اوج شکل‌گیری تفکری است که فضای تعامل دینی با هویت ایرانی را به صورت عملی در شاهنامه نشان می‌دهد. ما به فردوسی تعظیم می‌کنیم. نه اینکه فردوسی تنها یک شاعر بزرگ که 30 سال مرارت کشیده برای شاهنامه که این در جای خودش به تنهایی حُسن بزرگی است اما بالاتر از این فردوسی در قله حکمت ایرانی اسلامی قرار دارد ما از این جهت به فردوسی مباهات می‌کنیم.
وزیر ارشاد به دو گانه ایرانیت و اسلامیت اشاره کرد که نهضت انقلاب اسلامی این دو گانه را از بین برد، افزود: در 200 سال اخیر جریانی بریده از سنت و فرهنگ ایرانی اسلامی تلاش کرد دو گانه‌ای را تحت عنوان ایرانیت و اسلامیت درست کند؛ گویی این دو با هم جمع‌شدنی نیستند. شما آثار برخی از روشنفکران نسل اول و نسل‌های بعدی را مرور کنید یک تفرقه و تمایز جدّی را قائل هستند و می‌خواهند از این تاریخ مشعشع حضور اسلام عزیز در سرزمین ما یک پل بزنند و عبور کنند؛ اما بزرگانی مثل شهید مطهری که عالم به زمان بود با کتاب گرانقدر خدمات متقابل ایران و اسلام نشان داد که آن فکر نادرستی است.
او در ادامه اضافه کرد: نهضت انقلاب اسلامی و امام راحل ما بر حل این دو گانه‌ها شکل گرفت. دو گانه جمع شدن دین و علم جدید به ما راه سومی را نشان داد. در دو گانه تجدد و سنت ما به دنبال حذف تجدد نبودیم. ما به دنبال عبور از سنت نبودیم جمع این دو در اندیشه انقلاب اسلامی پدید آمد. از جمله دو گانه‌هایی که انقلاب و امام برای ما حل کرد دو گانه ساختگی میان ایران و اسلامیت بود که تلاش می‌کردند فردوسی بزرگ را به عنوان نماینده هویت قبل از اسلام در مقابل تاریخ 1400 ساله این کشور قرار دهند و جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی و رهبران حکیم و فرزانه انقلاب این دو گانه را حذف کردند.
اسماعیلی با اشاره به اینکه اگر اسلام و فرهنگ اسلامی نبود ما خبری از فردوسی و نظامی نداشتیم، خاطرنشان کرد: ما به گذشته پرافتخار فرهنگی خودمان در دوره ایران شهری نگاه مثبت داریم. شاید اشکالاتی مثل هر حوزه فرهنگی به آن دوران وجود داشته باشد اما هویت ایرانی ما هویتی متمایز و قابل افتخار است. ما با هویت ایران شهری و ایرانی قبل از اسلام خودمان دوگانه نمی‌سازیم اما نقطه اوج و درخشش فرهنگ ایرانی را در امتزاج با روح اسلامی و دین آسمانی‌مان این امتزاج و عزت صد چندان را در حوزه علم و فناوری رشد داد. بزرگانی مثل ابوعلی سینا و فارابی، حکیم فردوسی و نظامی، محصول این امتزاج تاریخی‌اند.
وزیر ارشاد تأکید کرد: اگر اسلام و فرهنگ اسلامی نبود ما خبری از فردوسی و بزرگان حوزه ایرانی خودمان نداشتیم. گویی امروز نسبت به گذشته قبل از اسلام خودمان بسیار اطلاعات‌مان کم بود و بخش مهمی از آن به ما منتقل نشده منشأ این فرهنگ در دین اسلام است که فضای فرهنگی را برای رشد و درخشش دانشمندان بزرگ فراهم کرد. امروز در جایگاهی هستیم که با پشت سر گذاشتن دوگانه‌هایی ساختگی و واراداتی یک الگوی سوم برای زیست سعادتمندانه انسان معاصر در اندیشه ما پدید آمده است و حتماٌ مشکلاتی هم در این میان وجود دارد. چرا که هر حوزه فکری و تمدنی برای استمرار خودش باید موانع را به تدریج بردارد و ما امروز در این مسیر قرار داریم.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: ما به فردوسی بزرگ احترام می‌گذاریم و به آثار بزرگ ادبی خودمان می‌بالیم و تشکر می‌کنیم از برادر عزیز دانشمند فرزانه دکتر غلامعلی حدادعادل که در این مسیر پرچمداری می‌کنند. ما هم در کنار این بزرگوار هستیم در دولت مردمی بنای ما اهدای ارتباطات فرهنگی است. من بیشترین سفرها را به کشورهای دوست و برادرمان در این منطقه داشتم. الان سفرای عزیزمان از این کشورها در این جمع حضور دارند. ما با ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان، هندوستان و قزاقستان در یک وحدت جغرافیایی فرهنگی به سر می‌بریم.
او با تأکید بر اینکه که هیچ تعارضی در جغرافیای فرهنگی ما و کشورهای دوست و همسایه وجود ندارد، گفت: همیشه با این نکته مواجه می‌شدیم که تعارض‌هایی بین کشور ما و برخی از کشورهای همسایه بر سرِ شخصیت‌هایی وجود دارد؛ مثلاً می‌گفتند مولوی برای ترکیه، افغانستان یا ایران است؟! مولوی متعلق به حوزه فرهنگی مشترک و قوی و غنی است. تعارضی از این جهت وجود ندارد. عمدتاً در یکصد سال اخیر این مرزهای سیاسی درست شده که مدیریت فرهنگی منطقه را به هم بریزد.
وزیر ارشاد در پایان بیان کرد: ما به حکیم نظامی افتخار می‌کنیم؛ ایشان در کشور دوست و همسایه آذربایجان خفته‌اند اما میراث بزرگ برای حوزه فرهنگی ما به ارمغان آورده‌اند. ما هیچ تعارضی را با هیچ بخشی از این جغرافیای فرهنگی احساس نمی‌کنیم. ما در کنار هم هستیم و برادران و خواهران هم هستیم. ما در یک جمع و در یک فضا نفس می‌کشیم از یک میراث مشترک صحبت می‌کنیم و به آنها می‌بالیم.
همچنین محمد دبیرمقدم، معاون پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه در متنی مکتوب درباره برنامه‌ها و انتظارات فرهنگستان در یک‌سال پیش رو گفت.
محمد جعفر یاحقی، استاد زبان فارسی نیز تقارن روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی را فرخنده و مبارک دانست و افزود: هم زبان فارسی متوجه فردوسی است و هم فردوسی زمام‌دار زبان فارسی است. بخشی از کار (زبان فارسی) را در دو روز دیگر هم تفکیک کرده‌اند که کاش نمی‌شد؛ روز شعر فارسی و روز نثر فارسی. هر دو این‌ها در دل زبان فارسی است. زبان فارسی با چتر فراگیری که در منطقه ایجاد کرده است، یادگار گذشتگان ماست و عامل پیوند دل‌های ما با اهالی این مناطق بزرگ.
او با بیان اینکه بر روی ایران جغرافیایی تأکید ندارد، گفت: ایران فرهنگی مراد است، ایرانی که با زبان فارسی معنا می‌شود. جغرافیای شاهنامه، جغرافیای زیبای است که ما را به به جهان متصل می‌کند که اتصال خجسته‌ای است.
یاحقی خاطرنشان کرد: شاهنامه فرخندگی دیگری هم دارد، اینکه پیوند دهنده دو پله از فرهنگ و تمدن آریایی است؛ شاهنامه بخش پیش از اسلام را به بخش پس از اسلام به زیبایی و شایستگی متصل کرده است. اگر فردوسی نبود ما با بخشی از فرهنگ خودمان بدرود گفته بودیم. زبان و فرهنگ ایران پیش از اسلام محدودیتی داشت که نمی‌شد، در دوره اسلامی و جدید از آن سخن استقبال کنیم اما فردوسی کاری کرد که فرهنگ را چه به لحاظ درون‌مایه و ارزش‌های اسطوره‌ای و داستانی و چه به لحاظ پیام ارزش‌های فرهنگی و قالب زبان بر شاهنامه جاری کرد.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: کارهایی فردوسی برای ملایم کردن زبان فارسی، نقش بزرگی در گسترش زبان داشت به‌گونه‌ای که تمام ادبیات بعد از شاهنامه به نحو مشخص و روشنی تحت نفوذ کار و کردار فردوسی و شاهنامه است. نکوداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی در یک روز واحد، بسیار کار شایسته و درخشانی است.
او در ادامه این نشست یادآور شد: اگر زبان فارسی را یک درخت نامور در نظر بگیریم، ریشه‌هایش در پیش از اسلام است و تنه آن شاهنامه و شاخ و برگش تمام ادبیات کشورمان است. آقای حداد عادل در جایی گفته بود فرهنگستان، بانک مرکزی فرهنگ است و من می‌خواهم بگویم شاهنامه بانک مرکزی زبان فارسی است.
انتهای پیام
نظرات