یکشنبه ۲۳ مهر سال ۱۴۰۲ بود که ابوالفضل قاسمی، فرماندار دلیجان در شورای اداری این شهرستان با اشاره به خشک شدن چاه‌های تامین آب بوستان پانزده خرداد، گفت: تلاش‌هایی برای رفع این مشکل صورت گرفته و مقامات استانی نیز وارد کار شده‌اند.
وی این بوستان را سرمایه ملی خوانده و افزود: تمامی دستگاه‌ها، شهرداری، شورای اسلامی و سایر ادارات درگیر در این زمینه همراهی کنند تا شاهد حفظ این مجموعه ارزشمند باشیم.
درباره بوستان پانزده خرداد چه می‌دانیم؟
بوستان پانزده خرداد تقریبا در غرب دلیجان و ضلع جنوبی سد پانزده خرداد واقع شده و یکی از وسیع‌ترین پهنه‌های سبز منطقه است. این بوستان که احداث سد ۱۵ خرداد، دلیلی بر ایجاد آن بوده است، مانند سد پانزده خرداد در طول عمر حدود ۲۰ الی ۲۵ ساله خود، دوران فراز و فرود بسیاری را طی کرده است.
سد در خرداد و تیرماه سال ۱۳۹۸ علی‌رغم گرمای شدید هوا و به دنبال آن تبخیر سطحی بالا، یکی از پرآب‌ترین دوران های خود را طی کرد، اما به تدریج به دلیل کاهش ورودی آب، سطح آب سد نیز کاهش پیدا کرده است به طوری که دریچه تخلیه نیلوفری سد که در سال ۱۳۹۸ در آستانه سرریز قرار داشت، اکنون بیرون از آب مانده است.
با کاهش ورودی آب سد و تضعیف تغذیه منابع زیرزمینی، چاه‌های تامین آب بوستان پانزده خرداد خشک شده و حال و روز بوستان نیز به وخامت نهاد تا این درختان در وضعیت بحران قرار گیرند.
این فضای سبز که در روزگار نه چندان دور محلی برای استراحت و تفریح دلیجانی‌ها و مسافران عبوری بود، اکنون در شرایط نامناسبی قرار گرفته و کمتر فردی تمایل دارد لحظاتی را در آن سپری کند.
جایگاه ارزشمند بوستان ۱۵ خرداد از نظر زیست محیطی
به گزارش ایسنا، اهمیت سد و پوشش گیاهی اطراف آن زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم این منطقه به زیستگاه گونه‌های جانوری مختلفی تبدیل شده است. پستاندارانی شامل روباه، شغال، کفتار، گرگ، موش صحرایی، خرگوش و جوجه‌تیغی و پرندگان مهاجری شامل اردک سبز، اردک زیره‌ای، چنگر، حواصیل، انواع مرغابی، انواع غاز و مرغ کرم‌خوار این منطقه را برای حضور خود انتخاب کرده‌اند.
همچنین پرندگانی از قبیل کبک، تیهو، قرقی، کبوتر، انواع گنجشک، زاغ، کلاغ و هدهد در اطراف سد زندگی می‌کنند. علاوه بر آبزیانی از قبیل کپور معمولی وحشی، کاراس، سوف و ماهی سفید رودخانه که از عمده‌ترین گونه‌های ماهی این دریاچه هستند، خزندگانی از قبیل انواع مارمولک، مار آبی، بزمجه و مار نیز در منطقه دیده شده است.
تمام این‌ها در کنار هم این زیست‌بوم را در شرایط منحصر به فردی قرار داده است.
آنچه که به این بوستان اهمیت بیشتری می‌دهد این است که بیش از ۴۰ درصد فضای سبز دلیجان در این عرصه ۱۳۰ هکتاری قرار دارد و با توجه به وجود بیش از ۴۰۰ واحد صنعتی در دلیجان و آلایندگی ناشی از آنها، آسیب به این پهنه، تهدیدی برای سلامت مردم خواهد بود.
مدیریت و نگهداری این بوستان در اختیار منابع طبیعی بود تا در سال ۱۳۸۴ طی تفاهم‌نامه‌ای به مدت ۳۰ سال به شهرداری واگذار شد و در این سال‌ها به حیات خود ادامه می‌داد تا طی سال ۱۴۰۱، وارد شرایط بحرانی شد.
آژیر خطر برای بوستان ۱۵ خرداد به صدا درآمد / دستگاه‌های مسئول به صف شدند
ابوالفضل قاسمی، فرماندار شهرستان دلیجان در گفت و گو با ایسنا با اشاره به عمر بیست ساله درختان بوستان ۱۵ خرداد، اظهار کرد: با تلاش منابع طبیعی، این سرمایه بی‌بدیل و ارزشمند در فضایی به مساحت ۱۳۰ هکتار با حدود ۱۰۰ هزار اصله درخت ایجاد شد. قرار گرفتن این بوستان در یکی از مهم‌ترین محورهای مواصلاتی کشور و در حاشیه سد ۱۵ خرداد، به آن ارزش دو چندان می‌بخشد.
وی ادامه داد: با توجه به تنش‌های آبی سال ۱۴۰۱، چاه‌های تامین‌کننده آب این بوستان خشک شد. جلسات بحران از ابتدای سال ۱۴۰۲ با حضور دستگاه‌های مرتبط از جمله شورای اسلامی شهر، شهرداری، منابع طبیعی شهرستان و استان و جهاد کشاورزی به منظور عبور از این بحران برگزار شد. استاندار مرکزی و معاونت عمرانی استانداری نیز وضعیت بوستان را بررسی کردند و دستورات لازم داده شد.
گام اول؛ بازگشت چاه‌های تامین آب به چرخه آبدهی
قاسمی افزود: بر اساس برآوردها حدود سه هزار اصله درخت به دلیل این تنش‌های آبی و برخی بیماری‌ها دچار مشکل شده است. با ورود مرکز پژوهش گیاه‌شناسی جهاد کشاورزی و بررسی‌های علمی، تصمیم بر این شد تا از منابع آبی در اختیار سد استفاده شود. به منظور جلوگیری از آسیب بیشتر، آبرسانی با استفاده از تانکرهای آب فضای سبز شهرداری نیز انجام شد تا از افزایش خسارت جلوگیری شود.
وی گفت: همزمان، کار بر روی چاه‌های آب مجموعه انجام شد تا این چاه‌ها مجددا وارد مدار شوند. دستگاه‌های مربوطه با قدرت پای کار خواهند بود تا این مجموعه ارزشمند برای مردم شهرستان حفظ شود.
احمد محمدی، رئیس شورای اسلامی شهر دلیجان نیز در گفت و گو با ایسنا درباره آخرین وضعیت درختان این بوستان، اظهار کرد: با توجه به مشکلات کم‌آبی و خشک شدن چاه‌های تامین آب بوستان، مراحل اداری و اخذ مجوز برای کف‌شکنی چاه از کمیته انطباق شهرستان انجام شد که در حال انجام است. در بودجه سال ۱۴۰۳ نیز مبلغی برای اصلاح و بازسازی کانال‌های آب سیمانی بوستان ۱۵ خرداد پیش‌بینی شده است.
مدیریت و بهره‌برداری سد ۱۵ خرداد، چالشی پیش روی نگهداری بوستان ۱۵ خرداد
وی قرار گرفتن چاه آب این بوستان در حاشیه سد را یکی از چالش‌های موجود دانست و گفت: اگرچه سد ۱۵ خرداد در حوزه استحفاظی شهرستان دلیجان قرار دارد اما مدیریت و بهره‌برداری از سد بر عهده آب منطقه‌ای استان قم است. برای سرکشی به چاه باید به درب اصلی ورودی سد مراجعه کنیم و به همین دلیل برای ورود به محوطه سد با چالش‌هایی مواجه می‌شویم.
وی با اشاره به قرار گرفتن حدود ۱۱۰ هکتار از پهنه ۱۳۰ هکتاری این بوستان در داخل حریم شهری دلیجان، ادامه داد: بر اساس توافقنامه‌ای که سال ۱۳۸۴ بین شهرداری و منابع طبیعی با عنوان قرارداد اجرای طرح مدیریت، حفاظت و بهره‌برداری پارک جنگلی ۱۵ خرداد به مدت ۳۰ سال تنظیم شده است، مدیریت بوستان به شهرداری واگذار شده است. اما با توجه به گذشت بیش از ۱۵ سال از قرارداد، به دنبال ویرایش کلی و به روزرسانی این قرارداد هستیم.
جذب سرمایه بخش خصوصی، مسیری برای حفظ، احیا و رونق بوستان ۱۵ خرداد
محمدی تنها راه رفع مشکلات بوستان ۱۵ خرداد را مشارکت بخش خصوصی دانست و افزود: در بخشی از ماده ۸ این توافقنامه آمده است: «... مجری تحت هیچ عنوان اعم از اجاره، صلح، وکالت یا غیره حق ندارد تمام یا بخشی از عین مورد قرارداد محدوده اجرایی را در اختیار دیگری قرار دهد یا بدون اخذ موافقت کتبی کارفرما، تمام یا قسمتی از حقوق و منافع موضوع قرارداد را به دیگری واگذار نماید یا از آن به منظور اجرای طرح دیگری غیر از مندرجات در دفترچه طرح استفاده نماید. در این صورت تخلف مجری محرز و قرارداد فسخ شده تلقی می‌گردد...».
وی با بیان اینکه ماده ۸ توافقنامه، شهرداری را محدود کرده است، تصریح کرد: سرمایه‌گذاری چشمگیر در بوستان در توان شهرداری نیست و در صورتی هم که به دنبال مشارکت در سرمایه‌گذاری با بخش خصوصی باشیم، ماده ۸ این توافقنامه، شهرداری را محدود کرده است. در حال حاضر بوستان ۱۵ خرداد برای شهرداری هزینه‌بر بوده و توان شهرداری تنها در حد نگهداری بوستان در وضعیت موجود است.
وی با اشاره به برگزاری نشست با منابع طبیعی استان، گفت: خواستار برطرف شدن محدودیت‌های سرمایه‌گذاری و مشارکت شهرداری با بخش خصوصی بر اساس توافقنامه موجود هستیم تا پس از ویرایش توافقنامه و تمدید ۳۰ ساله آن، از توان بخش خصوصی در بوستان استفاده کنیم تا شاید بتوان به سمت استفاده بهینه مردم از این فضا حرکت کرد.
رئیس شورای اسلامی دلیجان اظهار کرد: تاکید بر اصلاح و تمدید ۳۰ ساله توافقنامه به این دلیل است که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای وی توجیه اقتصادی داشته و بتوان آنان را تشویق کرد. زیرا می‌توان در ازای ایجاد برخی خدمات و زیرساخت‌ها در بوستان، به منظور جبران سرمایه‌گذاری، بهره‌برداری از این خدمات را برای مدتی به سرمایه‌گذار واگذار کرد.
به گزارش ایسنا، اینکه بهره‌برداری، مدیریت و نگهداری بوستان با چه سازمانی است، اهمیتی برای عموم جامعه ندارد. مردم، روزهای تعطیل و دوران پر جنب و جوش بوستان را به یاد می‌آورند که بوستان مملو از جمعیتی بود که برای استراحت به پارک مراجعه می‌کردند یا سیزدهم فروردین که جای سوزن انداختن نیز در بوستان پیدا نمی‌شد اما اکنون کمتر کسی تمایل دارد تا برای گذران وقت به آنجا مراجعه کند. آنچه که ارزشی فراتر از توافقنامه‌ها دارد، تزریق خون تازه در رگ‌های این بوستان است تا این سرمایه ارزشمند یرای نسل‌های آینده حفظ شود. با توجه به قرار گرفتن این بوستان در حاشیه یکی از محورهای مواصلاتی مهم کشور، اگر به این بوستان به ابزاری در جهت توسعه گردشگری نگاه شود، می‌توان اشتغال‌زایی مطلوبی در آن ایجاد کرد.
پیگیری‌های ایسنا نشان می‌دهد که اصلاح تفاهم‌نامه بین شهرداری و منابع طبیعی در سطح سازمان منابع طبیعی کشور قابل انجام است و به همین منظور نیز پیگیری‌های مقدماتی آغاز شده و می‌توان در انتظار اخبار امیدبخش پیرامون این موضوع بود. اگرچه کمبود منابع آبی تنها مربوط به بوستان ۱۵ خرداد و دلیجان نیست اما بهره‌مندی بوستان از منبع آبی در دسترس دریاچه سد ۱۵ خرداد، کمترین حق بوستان است و باید با تعامل مدیران، اجرایی شود. فراموش نکنیم که با توجه به چالش‌های آبی موجود در کشور، امکان ایجاد فضای سبزی در این ابعاد و این تعداد درخت، دشوار خواهد بود. حال که این سرمایه ارزشمند دهه سوم حیات خود را سپری می‌کند، ضروری است تا دستگاه‌های مسئول دست به دست هم داده تا موانع نگهداری و احیای بوستان ۱۵ خرداد به نفع مردم مرتفع شود.
انتهای پیام
نظرات