این شاعر که در دیدار مقام معظم رهبری با شاعران حضور داشت، در گفت‌وگو با ایسنا، درباره سخنان ایشان در این دیدار سالانه در زمینه ضرورت تقویت حافظه شعری از دوران کودکی، اظهار کرد: خودم از زمان قدیم جزو کسانی هستم که از کودکی شعرهای زیادی را حفظ می‌کردم؛ در خانه ما رسم مشاعره برقرار بود، اعضای خانواده مشاعره را خیلی دوست داشتند، پدرم خیلی شعر حفظ داشت و مشاعره یکی از تفریحات ما در خانه و بعداً در مدرسه بود. در این مشاعره‌ها بود که با شعر آشنا شدم. آن زمان خیلی از شعرها را حفظ می‌کردم تا در مشاعره به درد من بخورد و بعداً هم از بدایع این شعرها استفاده کردم.
او سپس گفت: شعر «قلب مادر» از ایرج میرزا «داد معشوقه به عاشق پیغام/ که کند مادر تو با من جنگ» را در دوران مدرسه، در کلاس ششم به‌صورت کامل حفظ کردم؛ زیرا در مشاعره به درد می‌خورد و به حرف «گ» ختم می‌شد. این‌ها به من کمک کرد تا کم‌کم طبع شعرم راه بیفتد؛ البته به این معنی نیست که انتظار داشته باشیم همه برای اینکه شاعر شوند، شعر حفظ کنند، حتی ممکن است برخی بگویند نمی‌خواهیم شاعر شویم که شعر حفظ کنیم.
کاظمی در ادامه بیان کرد: در کل حفظ‌کردن شعر آدم را با زیبایی شعرها انس می‌دهد و در مواقعی می‌توانید از آنها استفاده کنید، در خلوت خود شعر را زمزمه کنید و با بازخوانی شعری که در ذهن سپرده‌اید، وقت بگذرانید. وقت‌هایی که فرصتی داشتم و بیکار بودم، شعرهایی را که حفظ کرده بودم، در ذهنم مرور می‌کردم و این موضوع کمک می‌کرد تا از شعر لذت ببرم.
نباید نگاه اجباری داشته باشیم
او در عین حال خاطرنشان کرد: بخشی از زندگی ما را التذاذ از شعر و بهره‌مندی از آن پر می‌کند و هرچه شعر از حفظ داشته باشید به بهره‌مندی بیشتر از آن کمک می‌کند، البته درباره حفظ‌کردن شعر نباید نگاهمان نگاهی اجباری باشد؛ یعنی مسئولان و متولیان امور بگویند چون حفظ‌کردن خوب است، آن را جزو الزامات درسی و امتیاز درسی و نمره قرار دهند و بچه‌ها مجبور باشند به‌خاطر نمره ذهن خود را برای حفظ شعر مشغول کنند درحالی‌که کودک می‌تواند ذهن خود را به کارهای مفید دیگری مشغول کند.
این شاعر ادامه داد: اگر حفظ‌کردن شعر به‌صورت اجباری و به‌عنوان وظیفه یا امتیاز تحصیلی باشد، توصیه نمی‌شود؛ البته نه حفظ‌کردن شعر، نه حفظ‌کردن آیه و حدیث و روایت و نه حفظ‌کردن فرمول ریاضی و نه جدول مندلیف و امثالهم به‌صورت اجباری توصیه نمی‌شود. اگر حفظ‌کردن کار جبری و اجباری باشد، خیلی وقت‌ها آسیب می‌زند. باید راه لذت‌بردن مردم از شعر را باز کنیم، به‌طوری که شخصی که شعری را حفظ می‌کند، مانند ترانه‌ای که دوست دارد، آن را در خلوت خود مرور کند و از آن لذت ببرد و اگر در مسیر لذت‌بردن از شعر بیفتد، خیلی خوب است.
او درباره استفاده از شعر برای بیان احساسات و افکار، گفت: بله، خیلی وقت‌ها اتفاق می‌افتد که ما در مناسبات و معاشرت‌هایمان و یا مطالبی که می‌نویسیم، یک بیت شعر می‌تواند به ما کمک کند تا آن فکر را بهتر بیان کنیم و یا به‌عنوان شاهد مثال استفاده کنیم. خیلی وقت‌ها برای اینکه کلاممان اثر بیشتری بگذارد، می‌توانیم از یک بیت شعر استفاده کنیم و کلاممان را تقویت کنیم.
در این زمینه بیشتر بخوانید:
چرا شعر فارسی کمتر ترجمه شده است؟
نباید از وجه رسانه‌ای شعر غفلت کنیم
کاظمی درباره اینکه آیا خواندن یا حفظ شعر می‌تواند در پاسداشت زبان فارسی تأثیر بگذارد، گفت: بله می‌تواند اثرگذار باشد، به‌خصوص شعر شاعرانی را بخوانیم و حفظ کنیم که به لحاظ زبانی استوار هستند و خطاهای زبانی در آنها نیست و شعرشان فصیح است که هم در شعرهای قدیم نمونه‌اش را داریم؛ مانند شعرهای سعدی و حافظ که به فراگیری بهتر عادت‌های زبانی به ما کمک می‌کند، همچنین شاعران امروزی نیز داریم که زبان روان و سالمی دارند. با خواندن شعرهای این شاعران دایره واژگان ما تقویت می‌شود و با زبان فارسی آشنا می‌شویم و می‌توانیم برای ادای یک مطلب، این واژگان را احضار کنیم و همچنین زبانمان را فصیح‌تر و سالم‌تر بکنیم.
نگرانی‌ای برای ترجمه شعر
او درباره ترجمه شعرهای فارسی به زبان‌های دیگر که کمتر اتفاق می‌افتد، نیز توضیح داد: این موضوع مقداری تخصصی است و اطلاعی درباره ترجمه شعر و موقعیت شعرمان در جهان امروز ندارم؛ اما آن مقداری که شعر کهن ما ترجمه و در سطح جهان معرفی می‌شده، در شعر امروز کمتر اتفاق افتاده است درحالی‌که شاعران توانمندی داریم که کارشان به زبان‌های دیگر می‌تواند ترجمه شود. اما نگرانی‌ای که در این زمینه دارم این است که کارهای پروژه‌ای شکل بگیرد. بهتر است ترجمه شعر یا اثر به‌صورت خودجوش باشد؛ یعنی موقعیت‌هایی در جهان ایجاد شود و با شاعران با مترجمان کشورهای دیگر ارتباط بگیرند و ترجمه آثار به‌صورت اختیاری باشد و آثار را درخواست کنند و متقاضی آن باشند.
او در ادامه گفت: گاه مسئولین ما برای اینکه مطالبه‌ای که رهبری دارند، اتفاق بیفتد، کارها را به‌صورت تصنعی و پروژه‌ای پیش می‌برند و خرج زیادی برای ترجمه آثار سطح پایین می‌شود به اعتبار اینکه مقام معظم رهبری گفته‌اند ترجمه شود، با صرف بودجه بسیار ترجمه می‌کنند که اثری ندارد و بیشتر حالت هیجانی دارد. زمانی که آقا درباره یک موضوع صحبت می‌کنند، باید بودجه و امکانات به‌صورت حساب‌شده صرف شود و افرادی هم که شم اقتصادی و زرنگی دارند، پرژه‌بگیر نشوند. بارها این اتفاق افتاده است؛ مثلاً زمانی ایشان گفتند باوجوداینکه هشت سال دفاع مقدس داشتیم، رمان جنگ نداریم، آن زمان برخی از نویسندگان احساس مسئولیت کرده رمان‌های خوبی هم نوشتند؛ اما برخی پروژه‌ها هم شکل گرفت و افراد حق‌الزحمه گرفته و کار را تحویل می‌دهند و نهاد و ارگان سفارش‌دهنده آن را در کارنامه خود ثبت می‌کنند. امیدوارم این مطالبه رهبری به پروژه‌سازی و کارنامه‌سازی تبدیل نشود.
شعر به کمک نیاز دارد
محمدکاظم کاظمی درباره کارکرد رسانه‌ای شعر به‌ویژه در دنیای امروز نیز گفت: در این روزها شاهد پخش برنامه «سرزمین شعر» از شبکه چهار هستیم. این برنامه بیش از انتظار و تصور ما مخاطب پیدا کرده است، این برنامه چه در خود صداوسیما و چه در فضای مجازی و دیگر پلتفرم‌ها که منتشر می‌شود، بازتاب خوبی پیدا کرده که نشان می‌دهد شعر چقدر ظرفیت داشته و مردم به آن علاقه دارند و با شعر زنده فارسی و پویا ارتباط دارند؛ اما رسانه ملی این همراهی را با شعر نداشته است. شعر می‌تواند خود رسانه باشد منتها در جهان امروز روش انتشار شعر باید به کمک فضاهای رسانه‌ای اتفاق بیفتد. در زمان گذشته شعر می‌توانسته رسانه مستقل باشد، بدون اینکه کتاب شود و به تریبون نیاز داشته باشد؛ اما الان عموم مردم چندان اهل خواندن و مطالعه نیستند و باید رسانه دیگری به کمک شعر بیاید. در سال‌ها اخیر شاهد بودیم صفحاتی که شعر خوب منتشر می‌کنند یا صفحات شاعران بازتاب بسیاری در میان مردم داشته‌اند.
انتهای پیام
نظرات