دکتر «حاجی کریمی» با حضور در ایسنا اظهار کرد: دو سال پیش در وزارت نیرو ۱۵ نفر از متخصصین آب کشور از دانشگاه‌های مختلف به وزارت نیرو دعوت شدند و با وزیر تبادل نظر کردند بحث بنده در آن نشست موضوع فرونشست زمین بود.

وی در خصوص تعریف فرونشست گفت: هرگاه فشار یا نیروی زیادی به زمین وارد شود باعث می‌شود زمین نشست کند. اصلی ترین عامل فرونشست زمین در دنیا برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است. آب در فضای خالی بین ذرات ذخیره می‌شود و حرکت می‌کند وقتی بیش از حد، از آب‌ها برداشت شود افت سفره زیرزمینی اتفاق می‌افتد و باعث فرو نشست زمین می‌شود.

کریمی ادامه داد: آب که پایین می‌رود وزن لایه های بالایی زمین که بر آب زیرزمینی سوار است به خاک وارد می‌شود و نشست زمین اتفاق می‌افتد و این پدیده عمومی فرونشست است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام با بیان اینکه نوع دیگری از فرونشست «فروچاله» یا ریزش است، خاطرنشان کرد: در بخشی از مناطق کشور پدیده انحلال یا کارست، یک شبه باعث ریزش و ایجاد حفره در زمین می‌شود.

وی در خصوص تبعات این پدیده افزود: نوع اول در کشور ما مشکل بسیار بزرگتری ایجاد می‌کند. تبعات فرونشست؛ کاهش ظرفیت نگهداری آب سفره‌های زیرزمینی است به طور مثال اگر در یک سفره زیرزمینی ۱۰۰ میلیون متر مکعب بوده باشد پس از برداشت زیاد و فرونشست زمین ظرفیت ذخیره آب آن به ۸۰ یا ۹۰ میلیون متر مکعب کاهش می‌یابد و بخشی از پتانسیل ذخیره خود را برای همیشه از دست می‌دهد که دیگر هیچ وقت بازگشت‌پذیر نیست و در نتیجه آن یک نوع بیابان‌زایی اتفاق می‌افتد و حتی امکان تغذیه شدن آبخوان هم کم می‌شود.

کریمی عنوان کرد: از دیگر تبعات فرونشست در یک دشت یا منطقه، ناهمگن شدن سطح زمین است که باعث شکست و ترک در ابنیه و ساختمان‌های منطقه می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام ادامه داد: فرونشست یک پدیده جهانی است و در ایران هم در اردکان یزد، تهران، دشت آزادگان و زرند کرمان و برخی مناطق دیگر با این پدیده روبرو هستیم.

کریمی در خصوص راهکارهای این پدیده نیز گفت: راهکار اساسی و کلی این مسئله این است که برداشت آب از آبخوان‌ها باید در چهارچوب بیلان صورت گیرد. برداشت ها و ورودی ها (تغذیه) باید با هم همخوانی داشته باشند، مثل حساب بانکی باید با سفره‌های آب زیرزمینی برخورد کرد. میزان بهره‌برداری از آب آبخوان‌ها متاسفانه بیشتر از ورودی و تغذیه آن است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: خوشبختانه مطالعه نیمه‌تفصیلی تمامی دشت‌های کشور توسط وزارت نیرو صورت گرفته است که کار بزرگی است اما مطالعه بسیاری از آبخوان‌های کارستی و احداث پیزومتر در آنها هنوز صورت نگرفته است، بر اساس مطالعات انجام شده باید میزان مجوز استفاده از آب‌های زیرزمینی محدود به میزان تغذیه آنها باشد.

کریمی اصلاح الگوی کشت در کشاورزی کار ضروری دانست و گفت: باید برای حذف محصولات آب‌بر در برخی مناطق اقدام کرد به عنوان نمونه کشت هندوانه در دشت‌های کم آب باید متوقف شود، کشورهای دیگر ذخایر آب زیرزمینی را صرف کشت محصولات زیاد آب‌بر نمی‌کنند و هر کشتی که در هر منطقه آب زیادی مصرف می‌کند باید متوقف شود. ضمن اینکه روش‌های آبیاری در کشاورزی نیز باید بهینه شود و با آب کمتری آبیاری کنیم. متأسفانه ما هنگامی که تجهیزات نوین آبیاری را به کار می‌گیریم سطح زیر کشت را هم افزایش می‌دهیم و این باعث می‌شود که اقدام موثری برای جلوگیری از برداشت بی‌رویه آب در سفره‌های زیرزمینی صورت نگیرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه فرونشست در دشت مهران زیاد است،عنوان کرد: آبخوان‌داری و آبخیزداری می تواند به تغذیه بیشتر آبخوان‌ها در استان ایلام کمک کند مثلاً موسیان، دشتی با بیلان منفی بود و با تغذیه آبی که با آبخوان‌داری و آبخیزداری در آنجا انجام شد آبخوان ما الان در آنجا افت ندارد و به لطف پخش درست سیلاب‌ها تغذیه مصنوعی صورت می‌گیرد که فرصتی برای نفوذ آب به زمین است.

انتهای پیام