گهگاه در لا به لای خبرهای ریز و درشت روزانه محلات و نیم‌ور، تصاویری از تعدادی معلول ذهنی منتشر می‌شود که در جشن یا مراسم گرامیداشتی حضور پیدا کرده اند ولی کمتر کسی محل نگهداری آنها را می شناسد و در جریان چگونگی نگهداری آنها قرار دارد. برخی نیز نگاه متفاوتی به این افراد داشته و آنها را با الفاظ نه چندان مناسب خطاب می‌کنند.

به بهانه فرارسیدن سوم دسامبر(۱۲ آذر) روز جهانی معلولین، فرصتی فراهم شد تا چند ساعتی را در جمع آنها باشم. البته حضور من در میان آنها مصداق ورود به دنیای ناشناخته نبود، سال ۱۳۹۰ که دوران خدمت سربازی را در آموزش و پرورش سپری می‌کردم، موقعیتی فراهم شد تا برای یک سال، یک ساعت در هفته را به بهانه آموزش در کنار تعدادی از افراد دارای معلولیت بگذرانم.

اگرچه معلولیت جسمی یا ذهنی این ۵ نفر به اندازه‌ای نبود که نیاز به نگهداری آنان در مراکز اینچنینی وجود داشته باشد اما دشواری‌های آموزش به این قشر را هرگز فراموش نخواهم کرد. گاه پس از چندین بار تکرار و تکرار، باز هم باید از ابتدا آغاز می‌کردم، اما باید اعتراف کرد که از آنها درس انسانیت آموختم چرا که پس از ۱۲ سال هرگاه که در کوچه و خیابان مرا می‌بینند، راه کج می کنند تا به من برسند و با اشتیاق، احوالپرسی کنند.

این بار که از نیم‌ور می‌گذرید، اگر با دقت جستجو کنید، پس از ساختمان شهرداری نیم‌ور، به تابلوی "مرکز نگهداری معلولین ذهنی حضرت قمر بنی هاشم(ع)" برمی‌خورید، محلی که حدود ۵۰ نفر از معلولین ذهنی را در خود جای داده است.

ایسنا پیشتر در گزارشی با عنوان "از آتلانتای آمریکا تا نیم‌ور محلات در مسیر عشق " به گفت و گو با دکتر علی اسحاقیان و همسرش، دکتر میترا برخوردار وطن، از همراهان همیشگی موسسه پرداخته بود تا تفسیری جدید و ناب از عشق را به نمایش بگذارد. در این گفت و گو صحبت از بازگشت آنان به آمریکا بود اما گویا عشق به این افراد به تازگی باز هم دکتر اسحاقیان را به محلات کشانده تا باز هم عمر خود را صرف مددجویان این مرکز کند.

اینجا یکی از چندین مرکز نگهداری از معلولان ذهنی مرد استان است که تحت پوشش بهزیستی بوده و توسط بخش خصوصی در حال مدیریت است.

طبق گفته برخی اعضای هیئت امنای موسسه، حدود ۶۰ سال از عمر ساختمان این مرکز که تحت مالکیت بهزیستی است، می‌گذرد و در نگاه اول می‌توان ضعف‌های آن را به وضوح مشاهده کرد، اما با کمک یکی از خیرین نیم‌ور، ساختمان جدیدی در دو طبقه در حیاط موسسه احداث شده و بخشی از آن در حال بهره‌برداری است.

هزینه، ماهانه ۳۰۰ میلیون، یارانه ۱۲۰ میلیون

اسماعیل انصاری، نایب رئیس هیئت مدیره این مرکز که سابقه بیش از ۱۳ سال خدمت در موسسه قمر بنی هاشم را دارد، در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: موسسه قمر بنی هاشم با ۴۷ نفر مددجو و ۱۷ نفر پرسنل به بخش غیردولتی واگذار شده اما زیر نظر بهزیستی به فعالیت می‌پردازد.

وی با اشاره به اینکه تمام اعضای هیئت مدیره به صورت افتخاری و بدون دریافت حقوق فعالیت می‌کنند، ادامه داد: هزینه جاری موسسه ماهانه حدود ۳۰۰ میلیون تومان است که ۱۸۵ میلیون تومان از آن به حقوق پرسنل تعلق دارد و ماهانه بین ۱۱۰ الی ۱۲۰ میلیون تومان یارانه نیز از طرف بهزیستی به موسسه پرداخت می‌شود.

وی افزود: مابه التفاوت یارانه پرداختی به موسسه و هزینه ۳۰۰ میلیونی جاری آن که حدودا ۲۰۰ میلیون تومان در ماه می‌شود، توسط خیرین، از محلات و نیم‌ور گرفته تا کاشان، تهران، سمنان، مشهد و بسیاری شهرهای دیگر تامین می‌شود تا موسسه بتواند به کار خود ادامه دهد.

ساختمان خیرساز در حال تکمیل است

وی با بیان اینکه هزینه تامین داروی مددجویان ماهانه ۱۵ میلیون تومان است، تصریح کرد: ساختمان جدید موسسه به صورت خیرساز در فضایی به مساحت ۱۵۰۰ متر مربع در دو طبقه احداث شد که با هزینه‌ای بالغ بر ۶ میلیارد تومان، بین ۸۵ تا ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پس از تکمیل، تحویل خواهد شد تا مکان فعلی، تخریب شود.

انصاری با اعلام رضایت از فعالیت در این مرکز، افزود: این بچه ها مثل فرزندان ما هستند و دعای خیر مددجویان در زندگی ما بسیار تاثیرگذار است. با وجود مشکلات بسیار، تاکنون امورات موسسه با کمک و همراهی مردم سپری شده و با کمک مردم، مشکلی در ادامه مسیر کار مرکز پیش نیامده است.

وی خواستار توجه و همراهی بیشتر بهزیستی با موسسه شد و گفت: نقص‌های موسسه باید برطرف شود و حمایت بیشتر بهزیستی ضروری است چرا که یارانه دریافتی از بهزیستی پاسخگوی نیازهای مالی موسسه نیست و نباید تنها به خیرین و کمک‌های مردمی چشم داشت.

دشواری های آموزش

انصاری آموزش‌ این افراد را امری دشوار دانست و اظهار کرد: اگرچه در بین این مددجویان، مورد ایزوله وجود ندارد و می‌توانند امورات شخصی خود را انجام دهند اما به دلیل اینکه دچار معلولیت ذهنی هستند، آموزش آنها تقریبا امکان ناپذیر است. تعداد معدودی از آنها توسط یکی از بانوان مرکز آموزش به صورت جزئی قالی بافی فرا گرفته اند اما این امکان برای عمده آنها وجود ندارد.

وی با اشاره به وجود ۶ مددجوی مجهول‌الهویه در این مرکز که هیچ اطلاعاتی از گذشته آنها وجود ندارد، ادامه داد: طبق قانون باید از خانواده‌های مددجویان شهریه دریافت شود اما خانواده مددجویان این مرکز از توان پرداخت هزینه برخوردار نیستند و گهگاه نیز از طرف خیرین مرکز حمایت می‌شوند.

وی با اشاره به علاقمندی مددجویان به حضور خانواده‌ها و مردم در جمع آنها، افزود: برخی اوقات با حضور خانواده‌ها یا دیگر افراد، برای مددجویان جشن تولد یا مراسم دیگری برگزار می‌شود اما دوران شیوع کرونا این برنامه‌ها را مختل کرده بود. مراسم‌هایی نیز در خارج از مجموعه با هدف ایجاد شادی و نشاط بین مددجویان برگزار می‌شود که در خلال این جشن‌ها نیز کمک‌هایی از طرف مردم به موسسه اهدا می‌شود.

انصاری با بیان اینکه افراد بسیاری علاقمند به حمایت از مددجویان موسسه هستند، تصریح کرد: مددجویان تاکنون هفت نوبت عازم مشهد شده اند و در آخرین اعزام که مهرماه سال جاری انجام شد، شخصی تمام هزینه‌های اقامت و پذیرایی آنها را با بهترین کیفیت در منزل خود تقبل کرد. مردم نیز برای تامین هزینه سفر مددجویان به مشهد موسسه را حمایت می‌کنند به طوری که در مسافرت اخیر، حدود ۵۵ میلیون تومان هزینه شد اما ۱۲۰ میلیون تومان درآمد برای موسسه به همراه داشت تا این سفر سود حدود ۶۰ میلیونی برای مددجویان به ارمغان آورده باشد.

وی گفت: این خیرین لزوما متعلق به این منطقه نیستند و همانجا کمک‌های خود را اهدا می‌کنند. در یکی از سفرهای مشهد، خیری از کشور کویت با موسسه آشنا شده و از آن پس، سالانه مبلغی را کمک می‌کند در حالیکه هیچ نام و نشانی از وی در اختیار نداریم. در این سفرها مردم نهایت همکاری را با ما دارند تا مددجویان بتوانند خود را به ضریح امام رضا(ع) رسانده و با زبان خود راز و نیاز کنند.

وی اظهار کرد: دکتر اسحاقیان که پزشک و مسئول فنی موسسه است و دکتر یوحنایی، متخصص مغز و اعصاب نیز در موسسه حضور پیدا می‌کنند تا بچه‌ها را معاینه کنند. برخی از آزمایشات مددجویان توسط دکتر کیان مدیرعامل مرکز به صورت رایگان انجام می‌شود و تعدادی دیگر از پزشکان نیز در این مرکز حضور پیدا می‌کنند.

مشکلات مالی و کمبود مددیار

انصاری مشکلات مالی را دلیل عدم افزایش مددیاران مرکز دانست و ادامه داد: اگرچه علاقمند به افزایش مددکاران مرکز هستیم اما مشکلات مالی مانع از این کار می‌شود و همین مسئله، فشار کاری بر مددکاران موجود را افزایش می‌دهد.

وی با اشاره به مشکلات جسمی مددجویان افزود: تردد از پله برای مددجویان دشوار است. در دوران کرونا، سه نوبت واکسیناسیون آنها انجام شد و با تمهیدات و مراقبت‌های صورت گرفته، هیچکدام از بچه‌ها به کرونا مبتلا نشدند.

انصاری تهیه داروی مددجویان را یکی از مشکلات موسسه دانست و تصریح کرد: اکثر داروهای مددجویان که برخی از آنها بسیار گرانقیمت هستند، آزاد بوده و برخی از آنها به سختی تهیه می‌شود.

وی با اشاره به تعامل مناسب بین اعضای هیئت مدیره گفت: برخی افراد اصلا از وجود چنین مرکزی ‌خبر ندارند و بخش اعظمی از کمک‌هایی که به مرکز می‌شود، از طرف قشر متوسط و پایین‌تر جامعه و در مبالغ کوچک است و امورات مرکز اینگونه سپری می‌شود.

مشکل اصلی مسائل اقتصادی است

مسئول فنی مرکز قمر بنی هاشم نیز مسائل اقتصادی را مشکل اساسی مرکز دانست و گفت: برای انجام هر کاری به دلایل موانع مالی به مشکل برمی‌خوریم.

دکتر علی اسحاقیان با اشاره به دشواری‌های کار در این مرکز، تهیه دارو و هزینه‌های آن را یکی از مشکلات موجود دانست و افزود: مردم عادی آنچه که در توانشان است را در اختیار ما قرار می‌دهند. در روستاهای منطقه نیز کشاورزانی وجود دارند که محصولات کشاورزی خود را به مرکز تحویل می‌دهند و این اقدام آنها بسیار ستودنی است ولی انتظار می رود که قشر متمول نیز به یاری مرکز بیایند.

با توجه به تحصیل و زندگی چندساله دکتر اسحاقیان در آمریکا، کنجکاو شدم تا از تفاوت‌ها و شباهت‌های نگهداری از این اقشار با آنچه در کشوری همچون آمریکا انجام می شود، آگاه شوم.

اسحاقیان در اینباره گفت: در آمریکا، دولت آمریکا به خانواده ها برای نگهداری افراد معلول ذهنی که دارای مشکل روانی نیستند کمک می کند تا آنها از فرد معلول در خانه مراقبت کنند.

وی درخصوص دشواری های تعامل با مددجویان تصریح کرد: کار با این افراد اگر از روی عشق و علاقه باشد، نه تنها دشوار نیست، بلکه لذت بیشتری را به همراه دارد. زمانی که در میان آنها قرار می گیرید و شما را در آغوش گرفته و می‌بوسند، دیگر دشواری احساس نمی‌شود. مددجویان به محبت نیاز دارند و دریغ نکردن محبت از آنها کار سختی نیست.

نیاز روحی مددجویان را نیز نباید فراموش کرد

اسحاقیان گفت: مددجویان تنها نیاز اقتصادی ندارند، اینکه شخصی بتواند با هنر یا توانایی خود آنها را سرگرم کند نیز راهگشا است. قرار گرفتن در محیط خوابگاه برای طولانی مدت برای مددجویان خسته کننده و زجرآور است. برگزاری کلاس‌های موسیقی، ورزش و نقاشی با توجه به توان مددجویان، برای آنها بسیار مفید است.

اسحاقیان معتقد است اگر کار برای خدا باشد، عنوانش مهم نیست و می گوید هرکاری که بتوان برای این بچه‌ها انجام داد و در توانم باشد، از انجام آن کوتاهی نخواهم کرد.

تورم جلوتر از یارانه حرکت می کند

مریم سلیمی، رئیس اداره بهزیستی شهرستان محلات نیز در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه از ۴۷ مددجوی مرکز، به ۳۶ نفر از آنان یارانه پرداخت می‌شود، اظهار کرد: اگرچه یارانه مددجویان مرکز قمر بنی هاشم با افزایش سالانه، به حدود ۱۶۰ میلیون تومان در ماه رسیده اما تورم جلوتر از این افزایش یارانه ها حرکت می‌کند.

اگرچه بیشتر زمان حضورم در مرکز به گفت و گو با پرسنل آن و بازدید از ساختمان تازه احداث شده مرکز گذشت اما حضور کوتاهم در میان مددجویان نیز برایم تجربه‌ای دلچسب بود. وقتی باتفاق آقای انصاری وارد خوابگاه شدم، نمی‌دانم استقبال مددجویان به خاطر منِ تازه وارد بود یا او. آنها یکی پس از دیگری سلام کرده و با خنده با ما دست می‌دادند. تعدادی از آنها ابتدا اجازه می‌گرفتند و تعدادی بدون مقدمه من را در آغوش می‌کشیدند.

آنها که توان راه رفتن داشتند، بلند شده و اطراف ما بودند و آنها که نمی‌توانستند، از همان دور دستی تکان می‌دادند.

یکی از مددجویان وقتی با آقای انصاری که ماسک زده بود مواجه شد، گفت: "دوباره مریضی اومده؟" گویا قرار نیست یادگاری‌های کرونا از ذهن هیچکس حتی مددجویان این مرکز پاک شود.

حضور در جمع مددجویان بار دیگر به من آموخت که اگر با روی گشاده و با آغوش باز به میان این جامعه بروی، چه حس زیبایی از آنان دریافت خواهی کرد. این‌ها نه به دنبال شغل و وام هستند نه به دنبال مسکن دولتی و پول، آنچه آنها از من و شما می‌خواهند قدری توجه است که بسیاری از ما از آنها دریغ می‌کنیم. بدون شک دعای خیر آنها با همان زبان ساده و کلمات ناقص، کوتاه‌ترین مسیر برای رسیدن ما به آرزوهایمان است.

بسیاری از آنچه که در این مرکز گفتیم و شنیدیم، قابل بیان نیست، از دشواری‌های مددیاران در طول مدت کار و اقداماتی که هنگام استحمام یا تعویض شیفت مددیاران صورت می‌گیرد، اما انصاف نیست که از همه چیز سخن بگوییم ولی نامی از مددیارانی که با وجود دشواری بسیار، عاشقانه در خدمت بچه‌های قمر بنی هاشم هستند به میان نیاید.

تلاش‌هایی که اگر ارزش آنها از کمک‌های خیرین بیشتر نباشد، کمتر هم نیست. افرادی که تعریف جدیدی از انسانیت ارائه کرده و در گمنامی، به کار خود که کمتر از عبادت نیست، مشغولند.

گفتنی‌ها و خاطرات انصاری بسیار بود اما در میان گفته‌هایش، علاقه به مددجویان نمایان بود.

در گفته‌های وی به مردمی اشاره شد که علاقمند بودند تا تمام توان خود را به کار گیرند تا لحظات شادی را برای بچه‌های مرکز رقم بزنند. از فرد ناشناسی که در سفر مشهد، بچه‌ها را در یکی از بهترین رستوران‌ها میهان کرد تا بگوید مددجویان مرکز قمر بنی هاشم نیز سهمی از این رستوران دارند و تنها مختص قشر خاصی نیست و آنطور که انصاری می‌گفت، کمک‌هایش به این مرکز همچنان ادامه دارد.

مشکل پرداخت اجاره به بهزیستی

نکته‌ای که شاید بتوان آن را ضعف یا نقص قانون دانست، پرداخت اجاره از سوی موسسه به بهزیستی است. اگرچه این اقدام براساس قانون انجام می شود و این مرکز یا مراکز مشابه، غیردولتی محسوب می‌شوند و با دریافت شهریه یا بهره‌گیری از مراکز تجاری در اختیار، می‌توانند به درآمدزایی برسند، اما با ایجاد ظرفیت مناسب در قانون، می‌توان بسته به شرایط مراکز و تا رسیدن آن به درآمد پایدار، از دریافت اجاره بها از این مراکز خوددادی کرد.

بر اساس آنچه از صحبت‌های انصاری برمی‌آید، خانواده این مددجویان نیز به لحاظ اقتصادی نیازمند بوده و اکثریت آنان حتی توان پرداخت شهریه نگهداری فرزندان خود را نیز ندارند.

در پایان، ذکر این نکته ضروری است که نمی‌توان از نقش خیرین در بسیاری از پروژه‌های عمرانی، آموزشی، درمانی و... کشور به سادگی گذشت، چراکه در نبود بودجه‌های دولتی، خیرین هستند که این بار را بر دوش می‌گیرند اما این اقدامات خیرخواهانه باید در چارچوب نیاز و استانداردهای هر مجموعه قرار گیرد تا ارزش‌های آن بیشتر آشکار شود. "ساختن" به تنهایی ارزشمند نیست، آنچه که به آن بها می‌دهد، "درست ساختن" است.

انتهای پیام