مرتضی جوانعلی آذر، عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌وگو با ایسنا درباره امکان یا عدم امکان ایجاد و شکل‌گیری علوم انسانی اسلامی در کشور و ابهاماتی که عده‌ای به این مساله وارد می‌کنند، گفت: موضوع علم دینی یعنی علمی که متاثر از باورها و ارزش‌های دینی باشد، در دوره معاصر از جهان اسلام آغاز نشده و این فلاسفه علم بوده‌اند که به صورتی جدی به این موضوع پرداخته و ارتباط باورهای بنیادین و ارزش‌ها با علم را مورد مداقه قرار داده‌اند.
وی ادامه داد: فلاسفه معتقدند به صورت کلی ارزش دینی حتی بر علوم طبیعی تجربی نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند و وقتی این چنین باشد پذیرش امکان تاثیرگذاری دین بر علوم انسانی موضوعی بسیار ساده‌تر خواهد بود.
وی اضافه کرد: البته در میان فلاسفه علم پوزیتیویست‌های متقدم قائل به جدایی حوزه علم و ارزش‌ها بودند که این نظر نیز تقریباً امروزه طرفداری ندارد و بیشتر در حوزه تاریخ فلسفه علم قابل بررسی است.
جوانعلی آذر، موضوع علم دینی را مختص به انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ندانست و افزود: از همین رو نشریات فراوانی وجود دارند که تحقیقات انجام شده در حوزه علم و دین و یا به صورت خاص ارتباط یک حوزه خاص از علوم اجتماعی و دین را منتشر می‌کنند و حتی جوایزی نظیر جایزه «تمپلتون» که یکی از ارزشمندترین جوایز فردی جهان (با ارزش تقریبی ۱.۴ میلیون دلار) به شمار می‌رود، به کسانی اعطا می‌شود که بتوانند در راستای تأیید بُعد معنوی زندگی از طریق روش‌های عملی اقدامی ارزشمند را انجام دهند.
این عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)، اضافه کرد: اسلام دینی صرفاً فردی نیست و به واسطه ارزش‌های اجتماعی اسلام باید به این فکر بود که این ارزش‌ها چگونه می‌توانند در عرصه جامعه محقق شوند؛ موضوعی که پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی را به سمت موضوع علوم انسانی و اجتماعی اسلامی به عنوان اصلی‌ترین ابزار اداره جامعه در پرتو اصول اسلامی، سوق می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی برای اداره اجتماع در درجه اول نیازمند نظریه‌ها، روش‌ها و در نهایت قوانینی است که موافق با اسلام باشند و در گام بعدی باید تلاش‌ها بر به‌کارگیری صحیح این نظریات، روش‌ها و یا قوانین متمرکز شود؛ موضوعی که قطعاً به اندازه اصل نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی اسلامی اهمیت دارد. برای مثال در حالی که در حوزه بانکداری اسلامی قانون تدوین شده انطباق بسیار خوبی با احکام اسلام دارد، اما متاسفانه گاهی ضعف در اجرا موجب به وجود آمدن مشکلاتی جدی در حوزه بانکداری اسلامی می‌شود.
جوانعلی آذر در پاسخ به این سؤال که چرا به نظر می‌رسد نتوانستیم مدعای خود را در عرصه بین‌المللی در حوزه علوم انسانی اسلامی طرح کنیم، گفت: در حالی که بین‌المللی شدن کار خیلی سختی نیست و ما هم از حیث ایده و نظر محتوای لازم جهت طرح بین‌المللی نظرات خود را داریم، ولی متاسفانه در این زمینه اقدامات لازم انجام نشده است و ما در این زمینه زبان گویایی نداشته‌ایم.
وی با تاکید بر عدم شکل‌گیری گفت‌وگوهای مستمر علمی در رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در مورد علوم انسانی اسلامی و تولید نظریه بومی، گفت: افراد متخصص در این حوزه محدود هستند و تعداد کمی دانشگاه در حوزه علوم انسانی فعال هستند. این موضوع یکی از دلایل اصلی عدم شکل‌گیری گفت‌وگوهای مستمر علمی در حوزه تحول در علوم انسانی بوده است.
وی اظهار کرد: از دیگر دلایل عدم شکل‌گیری مداوم گفت‌وگوهای علمی این است که خواه ناخواه این موضوع سیاسی شده است و به صورت طبیعی هر بحثی که جنبه سیاسی پیدا کند، ظرفیت گفت‌وگو در آن حوزه کاهش پیدا خواهد کرد.
جوانعلی آذر، برگزاری کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی را یکی از ضروریات در عرصه علمی کشور عنوان کرد و افزود: در شرایطی که ما در گفت‌وگو و تعامل دچار ضعف هستیم، کنگره فعالان این عرصه را دور یکدیگر جمع می‌کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه تاکنون ۶ دوره از این کنگره برگزار شده است، ابراز امیدواری کرد که با جدی گرفته شدن این محفل علمی شرایط در این عرصه بهتر شود و با امتداد و گسترش آن فضا هم بهتر شود.
به گزارش ایسنا، هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین دوره اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ۲۲ آبان ماه جاری در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.
انتهای پیام
نظرات