عصمت همتی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص نقش امام صادق(ع) در شکل‌گیری مذهب شیعه اظهار کرد: مذهب شیعه، مذهب جعفری نیز نامیده می‌شود و این عنوان نشان‌دهنده این است که امام‌ صادق(ع) نقش برجسته‌ای در تبیین احکام فقه شیعه، مسائل کلامی شیعه و تمایز این مکتب از سایر فرق و مکاتب مطرح زمان خود داشتند. حتی می‌توانیم بگوییم بیشترین روایات در حوزه تبیین احکام و تفسیر قرآن، مطابق با دیدگاه اهل‌بیت از امام صادق(ع) است.

او افزود: دوره امام صادق(ع) زمان ویژه‌ای است؛ به دلیل اینکه زمان انتقال قدرت و درگیری میان امویان و عباسیان است که پرداختن به این مسائل باعث شده بود امام صادق(ع) دست حاکمان زمانه را برای ایجاد مزاحمت و خسر کوتاه کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان ادامه داد: از این فرصت استفاده حداکثری و مدرسه‌ای تأسیس کرد که طبق نقل ناقلان، بیش از ۴ هزار دانشمند، راوی حدیث، متکلم و مفسر در این مدرسه تربیت شدند و برای اولین بار در حوزه‌های تخصصی تعلیم دیده و مطرح شدند که بحث‌های فقهی و کلامی و حتی اینکه شیعیان به دنبال چه هستند، اتفاق افتاد.

همتی تصریح کرد: ما اعتقاد داریم که مکتب شیعه از زمان پیامبر اکرم(ص) مطرح بود. شیعه به معنای پیرو است و به‌طور خاص پیروان علی‌بن‌ابیطالب(ع) در این زمینه شهرت داشتند، ولی حوادث بعد از رحلت پیامبر(ص) به گونه‌ای مومنین را در انزوا نسبت به جامعه قرار داد. احتمالاً بسیاری از مسائل فکریِ مکاتب در آن دوره مطرح نشده بود و با حاکمیت معاویه، تکلیف مشخص شد که به‌طور خاص او قصد داشت که مکتب اهل‌بیت(ع) را کلاً نادیده بگیرد.

وی افزود: امامان آن زمان نیز با وجود همه تلاش‌ها، در انزوای مطلق و حصر به سر می‌بردند به گونه‌ای که مراجعه به اهل‌بیت(ع) برای اقلیتی از مردم اتفاق می‌افتاد، ولی همچنان این موضوع مطرح بود که گروهی از مردم شیعه هستند و معتقدند امامت، منسبی الهی است که از طرف خداوند برای علی‌بن ابیطالب(ع) تعیین شده است، اما تبیین این دیدگاه اتفاق نیفتاده بود.

او اضافه کرد: از آنجایی که امام باقر(ع) نیز با تحولات امویان و عباسیان مواجه بود، آنچه باعث بست دادن حوزه فعالیت امام محمد باقر(ع) شد و در جهت تبیین مکتب شیعه گام برداشت و تمایزات این مکتب را در فقه، کلام و تفسیر قرآن مطرح و مشخص کرد، امام جعفر صادق(ع) بود که از آن به بعد، شیعه با مبانی عقلی استدلالی، کلامی و فقهی می‌توانست در جامعه مطرح شود. امام صادق(ع) با دیدگاه‌های غلطی که قصد داشتند خود را اسلامی نشان دهند نیز به تقابل جدی پرداخت.

این استاد دانشگاه گفت: توحید مفضل، تبیین دیدگاه توحیدی شیعه از طرف امام صادق(ع) است. در زمان امام صادق، مکاتب فلسفی (یونانی، ایران باستان و.. ) نیز مطرح شده بود و انواع بحث‌های فلسفی و شبهات اعتقادی و کلامی در میان بود که امام شاگردانی قوی در این حیطه پرورش دادند. بسیاری از مباحث، اشکالات و تفاوت‌های دیدگاه‌های معتزله که یک فرقه کلامی اهل سنت است و شباهت‌هایی با شیعه دارد نیز توسط امام صادق(ع) مورد اشاره قرار گرفت.

همتی با تأکید بر اینکه تمرکز مکتب شیعه بر امام جعفر صادق(ع) است، بیان کرد: پایه‌گذاری فقه جعفری یا همان فقه شیعه، افتخاری برای ما شیعیان محسوب می‌شود. اهل سنت نیز آن حضرت را عالمِ باتقوای زاهد، یگانه دهر و نیز به‌عنوان کسی توصیف می‌کنند که فرد دیگری در علم بر او سبقت نگرفته است؛ ضمن اینکه بسیاری از تبیین‌های اهل سنت از امام صادق(ع) درس گرفته‌اند و به مکتب آن حضرت باز می‌گردد.

انتهای پیام