ایام محرم و صفر موسم یادآوری قیام حسینی است که در آن تجلی اصول دین خدا صورت پذیرفته است بنابراین بازخوانی آن عامل مهمی برای زنده نگه داشتن و حیات مستمر اسلام می‌شود، آنجا که امام معصوم عشق به خدا را جایگزین همه دوست داشتنی‌های بی ارزش دنیایی می‌کند،  عملاً به توحید و وحدانیت خدا شهادت می‌دهد و یا با ترجیح آخرت بر دنیا اهمیت معاد را نشان می‌دهد و یا با جدا کردن حق از باطل عدالت را جلوه‌ای دوباره می‌بخشد و قصد خود را از قیام احیای سنت جدش و مرام پدرش می‌خواند تا امر نبوت و امامت نیز تحقق و تداوم یابد، اینها همه و همه گوشه‌ای از تجلی اصول دین در مکتب الهی امام حسین(ع) می‌باشد.

یکی از شیوه‌هایی که امامان معصوم(ع) برای زنده نگه‌داشتن نهضت حسینی به کار گرفته اند، برپایی مجالس سوگواری، گریستن و گریاندن برای مصیبت‌های جانسوز کربلا و یادآوری آن حادثه در زمان‌های مناسب است و مبرهن است که احیاء و زنده داشتن نهضت عاشورا موجب زنده نگه داشتن و ترویج دائمی مکتب قیام امام حسین‌(ع) در برابر طاغوت‌ها و تربیت کننده و پرورش دهنده روح حماسه و ایثار است.

همچنین برگزاری مجالس عزاداری سرور و سالار شهیدان امام حسین‌(ع)، یکی از عناصر و عوامل برجسته‌ای است تا آموزه‌های نظری و عملی امامان راستین، به نسل‌های آینده منتقل شود و برگزاری این مراسم‌ها بهترین راه برای تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایی آنان با گفتار و کردار اهل‌بیت(ع) است و از آنجا که نهاوند به‌عنوان دروازه ورود اسلام به ایران مشهور است، عزاداری سید و سالار شهیدان در این شهر از رنگ بوی خاصی برخوردار است و هیأت‌های مختلف عزاداری پذیرای نهاوندی‌های ساکن شهرستان و ارادتمندان به امام حسین(ع) از شهرهای دیگر است.

آیین "رخصت یا مولا" یا "شال‌اندازی"

یکی از آیین‌های زیبا در شهر این است که هر ساله همزمان با فرارسیدن ماه محرم مراسم معنوی "رخصت یا مولا" یا "شال‌اندازی "با حضور ورزشکاران و ارادتمندان به سرور و سالار شهیدان در زورخانه پوریای ولی شهر نهاوند برگزار می‌شود.

در این مراسم با حضور پیشکسوتان ورزش پهلوانی نهاوند شال عزا به حاضران داده می‌شود و با برگزاری مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی برای آغاز عزاداری ماه محرم ادامه می‌یابد و حاضران برای شروع عزاداری ماه محرم از مولا علی(ع) اجازه می‌گیرند تا برای امام حسین(ع) و حضرت عباس‌(ع) عزاداری کنند.

رئیس هیأت ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی نهاوند درباره این آیین گفت: مراسم "رخصت یا مولا" هرساله همزمان با شب اول ماه محرم و با حضور ورزشکاران، مرشدان و پهلوانان قدیمی شهرستان نهاوند و جوانان برگزار می‌شود.

کریم رضایی اظهار کرد: در این مراسم حاضران در زورخانه، همراه با نوحه‌خوانی و نوای مرشد از حضرت علی(ع) اجازه می‌گیرند که برای فرزندش امام حسین(ع) خود را سیاه‌پوش و عزادار کنند که این برنامه "رخصت یا مولا" نام‌گرفته است.

وی با بیان اینکه میهمانانی که وارد سالن و گود زورخانه می‌شوند پس از رخصت گیری توسط پهلوانان نهاوندی، شال سیاه‌رنگی بر گردن انداخته و سربندی نیز بر پیشانی آنها بسته می‌شود، افزود: براساس رسم و رسوم دیرینه محل گود زورخانه سیاه‌پوش می شود و قاریان در این مکان به قرائت قرآن می‌پردازند و سپس مرشد اشعاری را در رثای سالار شهیدان می‌سراید.

رئیس هیأت ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی نهاوند تصریح کرد: در این مراسم یکی از پیشکسوتان ورزش باستانی با نوای دل‌نشین خود در مدح امام حسین(ع) نوحه‌خوانی می‌کند و حاضران در مراسم نیز به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند.

مراسم "چهل منبر" آیینی کهن در عزاداری نهاوند

پیشینه مراسم مذهبی "چهل منبر" برمی‌گردد به اینکه در سالیان دور به علت کوچکی شهر و کم بودن جمعیت، دسته‌های عزاداری نهاوند در سه دسته خلاصه می‌شدند که از مسجد میدان، درب سرداب و حسینیه گلشن حرکت کرده و در طول مسیر بر سر و سینه می‌زدند. این دسته‌ها بیشتر از خانه‌های معتمدان، خان‌ها و سادات شهر حرکت کرده و سپس به سمت کوچه سیدان روانه می‌شدند.

این مراسم ابتدا از مسجد حاج‌آقا تراب آغاز می‌شود و در داخل مسجد، سینی‌هایی گذاشته شده که مردم در داخل آن، شمع روشن می‌کنند و این کار در خانه‌های اطراف مسجد که هنوز معماری سنتی خود را حفظ کرده‌اند نیز انجام می‌شود.

آیین "چهل منبر" یکی از آیین‌های عاشورایی منحصر به نهاوند است که سکوت شرکت‌کنندگان، فضای حزن‌انگیز و بافت کهن کوچه سیدان از ویژگی‌های آن به شمار می‌آید. عصر تاسوعا، آن هنگام که شهر از تردد دسته‌های عزاداری خلوت می‌شود، مردم نهاوند شمع به دست گرفته و در سکوت به سمت کوچه سیدان حرکت می‌کنند.

در گذشته این محله که شامل چندین کوچه تو در تو و باریک و محل زندگی سادات شهر بود، بین مردم از تقدس و احترام خاصی برخوردار بود، از همین‌رو غروب روز تاسوعا پس از انجام عزاداری در هریک از این خانه‌ها، جایی را برای روشن کردن شمع اختصاص می‌دادند و تعداد این خانه‌ها ۴۰ تا بود و به همین علت هم، این مراسم "چهل منبر" نامیده شد.

هنوز هم با وجود آن‌که تعداد زیادی از سادات شهر از این محله رفته‌اند، بسیاری با اعتقاد به برآورده‌شدن نذرشان در این آیین حضور یافته و چهل شمع در چهل خانه روشن می‌کنند با این نیت که سال بعد در صورت برآورده‌ شدن حاجت با چهل شمع نذر خود را ادا کنند.

مردم بر مبنای اعتقادات خود، شمع را کلید حل مشکلاتشان می‌دانند و بر مبنای همین اعتقاد به مراسم "چهل منبر" و یا "سقاخانه" اعتقاد می‌ورزند که البته مردمان نهاوند به قول خودشان حاجت زیاد گرفته‌اند از چهل منبری که عصرهای تاسوعا، لبالب می‌شود از شمع و کوچه سیدان را لبالب می‌کنند از چهره‌هایی محزون و امیدوار که شمع به دست در سکوت راه می‌پیمایند.

ساکنان چهل خانه (البته حالا کمتر از چهل خانه منبر دارد) در این کوچه‌ سیدنشین قدیمی عصرهای تاسوعا در خانه‌شان را باز می‌گذارند و با روی باز، غربیه‌ها و گاه آشنایانی که شمع به دست، دور منبرهای چوبی حلقه می‌زنند را به شربتی میهمان می‌کنند به یاد ابوالفضل عباس(ع)، سقای دشت کربلا.

ظاهرا نظیر این مراسم در استان‌های لرنشین نیز اجرا می‌شود و نهاوند نیز به علت همسایگی با این استان‌ها برخوردار از چنین مراسمی است.

هیأت عزاداری "میدان" با قدمتی بیش از دو قرن

هیأت عزاداری "میدان" نیز به‌عنوان قدیمی‌ترین هیأت نهاوند سال‌هاست میزبان عزاداران حسینی در ایام محرم و صفر است و دلباختگان مکتب سرخ حسینی در قدیمی‌ترین مسجد و هیأت حسینی شهر نهاوند با سیاه‌پوش‌کردن مسجد و منطقه میدان (پای قلعه)، تشکیل دسته‌های سینه‌زنی، تعزیه، گروه موسیقی، گروه علمداران و گروه گلگیران در دهه اول محرم به‌ویژه روز تاسوعا و عاشورا در مراسم ویژه‌ای به یاد ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یاران با وفایش اشک ماتم ریخته و عزاداری باشکوهی برپا می‌کنند.

بیشتر نهاوندی‌های اصیل در این هیأت به سوگ حسین(ع) و ناله‌های زینب(س) می‌نشینند و هیات حسینی "میدان" نزدیک به دو قرن قدمت دارد و تاریخچه شکل‌گیری آن نشان می‌دهد که بنای اولیه این هیأت در سال ۱۲۱۰ هجری شمسی از سوی اهالی منطقه میدان نهاده شد و بعدها از سوی مرحوم کریم مؤمنی، شمس‌الله سیف، سیدآقاعلی سیف و شیخ حسین خاکسار در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ مترمربع روی آب‌انبار قدیمی شهر در قدیمی‌ترین محله مرکز شهر یعنی پای قلعه تأسیس شد که هنوز هم بیشتر نهاوندی‌های اصیل در این هیأت به سوگ حسین(ع) و ناله‌های زینب(س) می‌نشینند.

یکی از رسوم خاص این هیأت استفاده از ۵۰۰۰ شاخه گل رز طبیعی و ساخت تندیسی با عبارت "یا حسین (ع)" است که در روزهای تاسوعا و عاشورا این تندیس پیشاپیش دسته عزاداری هیأت به مرکز شهر می‌آید و این خود یکی از نشانه‌های شناخت این هیئت عزاداری از دیگر هیأت های عزاداری شهر است.

عزاداری محرم در منطقه "میدان" نهاوند یکی از باشکوه‌ترین مراسم است

مراسم عزاداری محرم در منطقه میدان نهاوند یکی از باشکوه‌ترین مراسم در شهرستان است چراکه در ایام محرم بیشتر نهاوندی‌های مقیم مرکز استان و سایر شهرها به نهاوند آمده و با حضور خود و ادای نذورات مختلف رونق و شکوه خاصی به مراسم عزاداری می‌بخشند.

وجه تمایز این هیأت در برگزاری نوع مراسم است به نحوی که این هیأت برنامه را شاخص و منسجم برگزار کرده و برگزاری مراسم فرهنگی و مذهبی در طول سال نیز در برنامه دارد.

هیأت "میدان" طی سال، هر هفته در شب‌های جمعه، عزاداران را در منزل یکی از اعضای هیأت به یاد امام حسین(ع) و گذشتگان خویش گردهم می‌آورد و مراسم روضه‌خوانی و عزاداری را برپا می‌کنند و این‌گونه همیشه در دلشان شور حسین(ع) را زنده نگه می‌دارند.

پخت نذری برای ۵۰۰۰ نفر

در روز عاشورا هیأت میدان نیز به‌رسم همه هیأت ها نذری طبخ می‌کند و برای طبخ این نذری ۱۵ گوسفند، یک گاو و نزدیک به یک‌تن برنج از محل کمک‌های مردمی و نذورات اهالی شهر و اعضای هیأت خریداری می‌شود و برای ۵۰۰۰ نفر غذای نذری پخت می‌شود.

به علت شهرت قیمه نذری هیأت میدان علاوه بر اعضای هیأت و محله پای قلعه، بسیاری از عزاداران حسینی در هر محله و منطقه از شهر سعی می‌کنند خود را به مسجد این هیأت برسانند تا دست‌کم چند قاشق از نذری این هیأت به نیت تبرک، شفای مریض یا گرفتن حاجت نصیبشان شود.

هبت سیف، یکی از پیرغلامان این هیأت در رابطه با رسوم هیأت "میدان" گفت: یکی از رسوم این هیأت که تقریباً میان هیأت های عزاداری نهاوند منحصربفرداست، نداشتن دسته زنجیرزن است.

وی با بیان اینکه در هیات حسینی میدان که شامل ۱۰ دسته عزاداری است، تنها سینه‌زنی مرسوم است، ادامه داد: پس از اتمام مراسم عزاداری در تاسوعا و عاشورا، در شام غریبان نیز عزاداران هیأت با در دست داشتن شمع‌هایی روشن، تابوت‌های چوبی را که نمادی از شهدای دشت کربلاست، بر دستانشان حمل می‌کنند و با ذکر نوحه باغم عمیقی که بر خاندان امام حسین(ع) در شب شام غریبان گذشته است، همدردی می‌کنند.

سیف در مورد آیین علم کشی و زمان انتقال علم ویژه هیأت که در گذشته یکی از بزرگترین و سنگین‌ترین علم‌های شهرستان به شمار می‌رفت، تصریح کرد: وقتی علم گیران برای حمل علم به میان جمعیت عزاداران و عاشقان حسینی می‌آیند چند رأس گاو و گوسفند جلوی این علم قربانی می‌کنند.

وی یادآور شد: علم گیران هیأت های عزاداری دیگر محلات شهر نیز به محله پای قلعه می‌آیند و گرداگرد علم حلقه‌زده و از علم که بانام باب‌الحوائج سقای کربلا مزین شده است، مدد می‌جویند.

این پیرغلام هیأت میدان با اشاره به اینکه تعزیه یک آیین نمایشی و مذهبی است که از گذشته‌های دور بازگوکننده واقعه کربلا، اسارت اهل‌بیت امام حسین(ع) و شهادت ایشان و یارانشان است، گفت: آتش زدن خیمه‌ها به‌عنوان نمادی از آتش زدن خیمه‌های خانواده و یاران امام حسین(ع) در ظهر عاشورا توسط اشقیا یکی دیگر از مراسم مردم عزادار منطقه میدان است.

آیین "گلگیران" در روز عاشورا 

آیین "گل مالی" یا "گلگیران" در روز عاشورا نیز  از دیگر آیین‌های مرسوم در شهرستان نهاوند است که هرساله به مناسبت شهادت سالار شهیدان امام حسین(ع) در این شهرستان برگزار می‌شود.

صبح روز عاشورا عده‌ کثیری از مردان که بیشتر آنها را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، سر تا پای خود را به گلی که با خاک رس الک شده و با آب و گلاب درست می‌شود، آغشته می‌کنند و پس از جمع شدن و نوحه‌خوانی در دسته‌جات متعددی در خیابان‌های شهر راه می افتند که بعد از سینه‌زنی و عزاداری به هنگام ظهر خیمه‌ها را به‌عنوان نمادی از خیمه‌های یاران امام حسین‌(ع) آتش می‌زنند و در غروب همان روز، مراسم شام غریبان را در محلات مختلف شهر برگزار می‌کنند.

بزرگترین نمایشگاه نمونک گلی بازسازی وقایع کربلا در روستای تکه نهاوند

همچنین جوانان عضو کانون فرهنگی و هنری مسجد و پایگاه بسیج روستای تکه و هیأت حضرت اباالفضل‌العباس(ع) این روستا، ۲۶ سال است که در ایام محرم بزرگترین نمایشگاه نمونک گلی استان همدان را با عنوان از بقیع تا کربلا که به حوادث عاشورا می‌پردازد را بر اساس نمونک‌های کوچک از آن زمان بازسازی می‌کنند.

این نمایشگاه که به صورت بسیار زیبایی حوادث دوران پیامبر(ص) تا قیام عاشورا و تاریخ آن دوران را به شکل زیبایی بازسازی و به تصویر می‌کشد که مورد توجه مردم بیشتر نقاط کشور واقع شده است و در ایام محرم و اربعین عزاداران زیادی از نقاط مختلف کشور از آن بازدید می‌کنند.

غرفه‌های این نمایشگاه با حوادث دوران پیامبر(ص) تا شهادت امام حسین(ع) درکربلا عجین شده است و از مهمترین بخش‌های آن قبرستان بقیع، شهرکوفه و شام، صحرای کربلا، رود دجله و فرات، مسجد کوفه، قصر یزید و عبیدالله، گودال قتلگاه، محل کارزار سپاهیان امام حسین(ع) و یزید ملعون، چاه حضرت علی(ع) و نخلستان آن و خرابه شام هستند که به صورت بسیار ظریف و زیبایی بازسازی شده است.

انتهای پیام