گنبد سلطانیه یکی از بناهای تاریخی منحصر به فرد و ماندگار زنجان است که طرحی و معماری اعجاب انگیز آن همواره موجب اعجاب و حیرت گردشگران داخلی و خارجی می‌شود گنبدی که گوشه به گوشه آن نشان از عشق و ارادت زنجانی‌ها به صاحت مقدس اهل‌بیت عصمت و طهارت است.

شهر سلطانیه، روزی پایتخت بزرگ‌ترین امپراطوری جهان بود، با برج و باروهایی که هر یک برای خود نمایشگر تاثیر اسلام بر تمدن جنگجویانه مغول‌های آن دوران بودند، فرهنگی که جنگ را تبدیل به هنر کرد و یکی از برجسته‌ترین معماری‌های تاریخ جهان را از خود به یادگار گذاشت.

این گنبد عظیم در ۲۴ تیر ۱۳۸۴ به عنوان هفتمین اثر ماندگار ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است با ثبت این اثر در فهرست جهانی انتظارها بر این بود که این گنبد بیش از پیش مورد توجه مسئولان استانی و کشوری قرار گیرد؛ اما متاسفانه گاهی شاهد بی‌مهری‌هایی نسبت به این بنای تاریخی هستیم.

طرح ویژه سلطانیه سال‌هاست مورد بحث است اما مردم هنوز شیرینی آن را احساس نکرده‌اند؛ طرحی که معطل شدن اجرای آن در پیچ و خم ادارات تنها به ضرر این بنای تاریخی و مردم سلطانیه است.

ساماندهی ارگ سلطانیه نیز از دیگر موضوعاتی است که برای این گنبد پیش‌بینی شده طرحی که نیاز به ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار داشته و برای آن بازه زمانی پنج ساله تعریف شده است رویایی که اگر تعبیر شود نقطه عطفی برای مردم سلطانیه خواهد بود.

ساماندهی محوطه گنبد سلطانیه نیز از دیگر موضوعاتی است که همواره مورد دغدغه علاقمندان به این گنبد و تاریخ دوستان بوده است که در این راستا ساماندهی و احیای محوطه، نورپردازی، پاکسازی محوطه از زباله‌هایی که سوغات گردشگران است و علف‌های هرز، مبلمان و فضای سبز گنبد بیش از هر چیز رخ‌نمایی می‌کند.

اهتمام جدی برای پیشگیری از خشک شدن چمن سلطانیه از دیگر موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد چمنی که از مساحت دو هزار هکتاری آن امروز تنها ۱۳۰۰ هکتار باقی مانده است موضوعی که بی‌توجهی به آن قطعا پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال دارد.

چمن سلطانیه از ۷۰۰ سال پیش به گونه طبیعی در شهر سلطانیه وجود داشته و فضایی بیش از ۷۰۰ هکتار را در بر می‌گیرد و در فهرست آثار طبیعی ایران جای گرفته است. این گستره در فاصله ۶ کیلومتری از شهر سلطانیه جای داشته و چشم‌انداز زیبایی به‌ سوی گنبد سلطانیه دارد.

متأسفانه، به علت برداشت‌های بی‌رویه منابع آب زیرزمینی، کاهش بارندگی‌ها و رعایت‌ نشدن حق‌آبه‌ها طی سال‌های اخیر، شاهد خشک‌ شدن بخش اعظمی از این چمن هستیم که این موضوع در صورت مدیریت‌نشدن می‌تواند تبعات زیادی در پی داشته باشد؛ خشک‌ شدن این چمن می‌تواند دگرگونی اقلیم و کم‌ شدن رطوبت زمین را در پی داشته و این منطقه را به یکی از کانون‌های ریزگرد تبدیل می‌کند موضوعی که حتی در حال حاضر نیز با بادی شدن هوا شهروندان سلطانیه را رنج می‌دهد.

از آنجایی که چمن سلطانیه استراحت‌گاه پرندگان مهاجر است با از بین رفتن این چمن دیگر این پرندگان را نخواهیم دید و چرخه‌ زیست‌بومی دگرگون می‌شود و تأثیرگذاری منفی در یک اکوسیستم را به دنبال خواهد داشت.

همچنین علاوه بر این موضوع جوندگانی در این منطقه هستند که خوراک‌یابی آن‌ها از گیاهان چمن سلطانیه است و اگر این گستره خشک شود به سمت کشتزارهای مردم یورش می‌آورند و تبدیل به آفت می‌شوند.

هر چند نباید منکر اقدانات خوب انجام شده برای پویایی روز افزون گنبد سلطانیه بود اما با توجه به اینکه این گنبد به نوعی شناسنامه فرهنگ و تمدن استان زنجان به شمار می‌رود باید اهتمام جدی‌تری برای حفظ و ساماندهی و همچنین حل مشکلات این گنبد که یادگار نیاکان ماست وجود داشته باشد.

به گزارش ایسنا، بنای تاریخی گنبد سلطانیه یکی از بناهای تاریخی شهرستان سلطانیه است که به دستور سلطان محمد خدابنده‌ (الجایتو) از سال ۷۰۳ تا ۷۱۳ ه.ق ساخته شده است. ارتفاع بنا ۴۸.۵ متر و قطر دهانه داخلی آن ۲۵.۵ متر است این گنبد از نظر ارتفاع پس از کلیسای سانتاماریا دلفیوره فلورانس (۸۶ متر) و مسجد ایاصوفیه استامبول (۵۶ متر) سومین گنبد مرتفع جهان است.

بنای هشت ضلعی گنبد سلطانیه، الهام گرفته از مقبره سلطان سنجر در مرو با ارتفاع ۳۸ متر است. عمده‌ترین مصالح به‌کار رفته در سازه این بنا آجر است؛ ابداع گنبد دو پوسته پیوسته برای اولین‌بار در تاریخ معماری جهان در این بنا صورت گرفته است. پوسته بیرونی گنبد با کاشی‌های فیروزه‌ای پوشیده شده است.

تزئینات به کار رفته در این بنای تاریخی انواع کاشی‌کاری، نقاشی روی گچ، آجرکاری مشبک، مقرنس‌کاری گچی و آجری و گچ‌بری بر روی پارچه، کتیبه‌هایی با مضمون آیات قرآن و احادیث است. این یکی از مهم‌ترین نمونه‌های معماری ایلخانی است که تأثیر بسزایی در معماری بناهای تاریخی جهان گذاشته است و می‌توان نمونه بارز این تأثیر را در معماری کلیسای سانتاماریا دلفیوره‌ (مریم مقدس) در فلورانس دید.

گنبد سلطانیه در سال ۱۳۸۴ به عنوان هفتمین اثر ملی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است گنبدی که اگر بیشتر به آن بها داده شود و زیرساخت‌های مطلوب گردشگری در آن فراهم شود قطعا به پویایی اقتصادی استان و شهرستان به واسطه حضور گردشگران کمک خواهد کرد.

تربت‌خانه گنبد سلطانیه تعداد زیادی سنگ نوشته‌های مرتبط با این بنا و سنگ قبور تاریخی مکشوفه از گورستان تاریخی سلطانیه قرار دارد. این سنگ نوشته‌ها با خطوط اسلامی از قبیل نسخ ثلث و خطوط ارمنی قدیم است، دوره تاریخی این سنگ نوشته‌ها متعلق به دوره‌های ایلخانی، صفوی و قاجار است. در کنار این سنگ نوشته‌ها سرستون‌ها و پایه ستون‌های مکشوفه از کاوش‌های سلطانیه در معرض نمایش قرار دارد.

انتهای پیام