حسن حسین‌علی شامگاه روز گذشته (۲۹ فروردین‌ماه) در نشست بررسی آیین‌ها و آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در زنجان، اظهار کرد: روزه در میان ادیان مختلف، خصوصا خاورمیانه از مباحث تاکیدی است و روزه‌داری هم در ادیان دیگر به عنوان راهکار تهذیب نفس بیان شده است.

وی افزود: شهر زنجان در کنار باورهای عمیق دین اسلام، براساس میراث قومی ترکان و از سویی از میراث فرهنگی ایرانی و از زاویه‌ای دیگر به دلیل وجود ویژگی‌ها و باورها، آداب و رسوم خاص خود را دارد که تاکنون تحقیق جامعی دراین خصوص انجام نگرفته و بخشی از میراث درحال نابودی است.

این محقق با تاکید بر اینکه بنا به تفاوت آیین‌ها و آداب و رسوم زنجان در مناطق جغرافیای مختلف، انجام تحقیق و جمع‌آوری آیین‌ها همت گروهی می‌طلبد، تصریح کرد: بعد از دوره صفویه وقتی سلاح گرم وارد کشور شد اعلام زمان سحری و افطار با پرتاپ توپ انجام می‌شد که در زنجان نیز مرسوم بود و این اقدام تا اوایل عصر پهلوی اول رضا خان متداول بوده است.

حسینعلی ادامه داد: براساس آنچه که در شهر زنجان تحقیق کردیم چای چورکی (نان چای)، پشمک مخصوص زنجان که منقرص شده، شیرینی وارداتی هندی یا همان زولبیا و بامیه که از قرن نهم وارد ایران شده، خوراکی‌های ماه مبارک رمضان است.

مهدی افضلی نیز در ادامه مراسم با بیان اینکه در ابتدای کار جمع‌آوری آداب و رسوم ماه رمضان در زنجان هستیم، گفت: یکی از مراسمی که در ماه مبارک رمضان وجود دارد شب‌های قدر است که مراسم خاص خود را دارد ولی ناشناخته است. دقیق نمی‌دانیم کدام شب شب قدر است که در زمان قدیم شب‌های قدر به مدت ۴ شب برگزار می‌شد و ارتباط مستقیمی با امیرالمومنین (ع) داشت و ۲۷ رمضان نیز جزو شب‌های قدر شناخته می‌شد و تقارن این شب با رویداد دیگر، مراسم را عوض می‌کرد.

وی اضافه کرد: براساس روایت‌هایی که وجود دارد ۲۷ ماه رمضان روز قصاص ابن‌ملجم است و چون امام (ع) وصیت کرده بودند قصاص عادلانه باشد، بعد از گذشت شب هفت امام علی (ع) ابن‌ملجم قصاص شد و برای همین شیعیان و ترک‌ها مراسم ابن ملحم کشان داشتند که بعد از مدتی از بین رفته و انجام نمی‌شود ولی در برخی روستاهای همجوار شهرستان ماهنشان در آذربایجان غربی و شرقی تکرار می‌شود ولی در استان ما این سنت از یاد رفته است.

پژوهشگر با اشاره به واژه اوباشدان و بیان اینکه واژه دان در ترکی معادل سحر است، عنوان کرد: در زمان قدیم در زنجان و مناطق اطراف معمولا در خانه‌ها برای بیدار شدن در زمان سحری خروسی داشتند که «اوباشدان خروسو» می‌گفتند که معمولا سه بار آواز می‌خواند و سومین باری که می‌خواند تعبیر می‌شد که نزدیک اذان است و زمان اذان را با آن حساب می‌کردند.

افضلی ادامه داد: در قدیم ۴ گونه تنوع غذایی وجود داشت، در دوره قاجار نوشیدنی که بیشتر استفاده می‌شد قهوه بود که بعد از مصرف غذا آن را می‌خوردند. چای در اوایل دوره پهلوی جایگزین قهوه شد که چای‌چورکی (نان چایی) معادل همان است و اولین غذایی که مصرف می‌شد نان چایی بود و بعد غذای آبکی به اسم شوربا مصرف می‌کردند و سومین نوع غذای مصرفی، غذای اصلی بود و سرانجام در انتها یک خوراکی که حالت شیرینی همانند حلوا داشت مصرف می‌کردند که در زمان حال نیز همان کارها را با شکل دیگر تکرار می‌کنیم.

وی با بیان اینکه افراد معمولا زمان بین افطار و سحری را پر می‌کردند و معمولا آقایان در قهوه‌خانه‌ها جمع می‌شدند و بازی‌هایی می‌کردند، پسرها در بیرون از خانه بین افطار و سحری بازی سوتلو سوموک انجام می‌دادند، خاطرنشان کرد: دختران نیز در خانه بازی سس‌سیز را اجرا می‌کردند که به صورت مسابقه، دختران دور هم جمع می‌شدند و اجازه صحبت و خنده نداشتند و دوستانشان شکلک در می‌آوردند تا رقیب دوستانشان از بازی خارج شود. همچنین در آخرین جمعه ماه رمضان نیز خانم‌ها در زمان ظهر که به مسجد می‌رفتند کیسه برکت می‌دوختند و داخل آن سکه می‌گذاشتند تا برکتی که در رمضان مدنظر است منتشر شود.

انتهای پیام