به گزارش ایسنا، شاید بتوان گفت افلاطون از اولین کسانی بود که این موضوع را مورد توجه قرار داد. او در کتاب "جمهوری" که در آن مدل «مدینة فاضله» را به خواننده معرفی می‌کند، شهروندان را یکی از محورهای اصلی تاسیس دولت و حکومت مطلوب قرار می‌دهد که دارای دو عنصر عقل و اراده هستند.
در سال‌های اخیر، بیشتر کشورهای دنیا در حوزه تربیت شهروندی به انجام پژوهش‌های گسترده، راه‌اندازی موسسه‌ها و انجمن‌های علمی و پژوهشی و آموزش‌های متناسب شهروندی اقدام کرده‌اند. در کشور ما نیز بخش‌هایی از "سند چشم‌انداز بیست ساله آموزش و پرورش" به مولفه‌های آموزش شهروندی اختصاص یافته است. تعلیم و تربیت شهروندی دارای مبانی متفاوتی است که جهت‌گیری‌ها، کیفیت فعالیت‌ها و اقدامات تربیتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تربیت شهروندی با اصطلاحات دیگری مانند تربیت سیاسی، تربیت اخلاقی، تربیت مدنی، تربیت ملی‌گرایانه و تربیت اجتماعی مترادف دانسته شده است.
تربیت شهروندی به آن بخش از فعالیت‌های تربیتی اطلاق می‌شود که در اشکال رسمی و غیر رسمی، افراد یک جامعه را برای عضویت در جامعه سیاسی آماده می‌کند. در چشم‌انداز ملی، فلسفه اصلی تربیت شهروندی دستیابی به مقاصدی چون وفاداری به ملت، افزایش دانش و آگاهی افراد از تاریخ و ساختار موسسات سیاسی، ایجاد نگرش مثبت نسبت به قدرت و اقتدار سیاسی، تسلیم شدن در مقابل قانون و هنجارهای اجتماعی، اعتقاد به ارزش‌های بنیادین جامعه نظیر تساوی، برابری، علاقه، مشارکت سیاسی و مهارت در تجزیه و تحلیل ارتباطات سیاسی است.
کتاب " تعلیم و تربیت شهروندی" که در این مجال معرفی می شود، در ابتدا به بیان مفهوم شهروند و حقوق شهروندی پرداخته و سپس آموزش شهروندی را به عنوان چهار واقعیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تربیتی مطرح می‌کند. سپس شهروندی را در چهار گروه شهروندی قانونی، حداقلی، فعال و تحولی دسته‌بندی کرده و مفاهیم تعلیم و تربیت شهروندی را بیان می‌کند. پس از آن، شهروندی را در چهار سطح و بُعد شخصی، اجتماعی، مکانی و زمانی بررسی می‌کند و به نقش نهاد آموزش و پرورش در تربیت شهروندی می‌پردازد. سپس با بیان اهداف تربیت شهروندی، رویکردهای سازماندهی محتوای برنامه درسی آموزش و پرورش در تربیت شهروند و روش‌های یاددهی و یادگیری متناسب با تربیت شهروندی را گفته و سیر تحول در برنامه درسی دوره تحصیلی راهنمایی در ایران را مطالعه می‌کند. در پایان با بررسی اهداف دوره راهنمایی تحصیلی و استناد به تحقیقات انجام شده در این زمینه، به نتیجه‌گیری می‌پردازد.
مطالعه این کتاب برای آموزگاران به ویژه در مقطع ابتدایی و مربیان امور تربیتی مدارس می‌تواند راهگشای مناسبی برای شکل‌دهی و مشخص کردن چارچوب‌های آموزشی باشد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
"پرورش استعدادهای فردی، تحکیم پایه‌های زندگی جمعی، گسترش آرمان‌های دموکراتیک و ایجاد تفاهم میان افراد در سایه تعلیم و تربیت صورت می‌گیرد. گرچه شکل‌گیری و رشد شخصیت افراد یک جامعه الزاما وابسته به تعلیم و تربیت رسمی نیست، لیکن باید گفت که بخش اعظمی از رشد فردی و اجتماعی افراد توسط نهاد رسمی آموزش و پرورش صورت می‌گیرد. در این میان، تربیت شهروندان خوب از مهم‌ترین دل‌مشغولی‌های اکثر نظام‌های آموزشی جهان است. جامعه ملی و جهانی کنونی نیازمند حضور انسان‌های آگاه، مسئول، مشارکت‌جو، حساس به مسائل جامعه و علاقه مند به تعامل و گفت وگوست، لذا باید تعلیم و تربیت رسمی جامعه نیز مطابق با چنین نیازمندی‌هایی، اهداف، روش‌ها و محتوای خود را مورد بررسی و تجدید نظر قرار دهد.
شیوه‌ای از تعلیم و تربیت که از آن تحت عنوان "تربیت شهروندی" یاد می‌شود، مطابق با پژوهش‌های انجام شده در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، نشان می‌دهد که مسئولان تعلیم و تربیت در این کشورها با عزمی راسخ و با تدوین برنامه‌های آموزشی متنوع، تربیت شهروند مناسب را در صدر اقدامات و فعالیت‌های خود قرار داده‌اند. برای مثال، در گزارش‌های مطالعه تربیت شهروندی انجمن بین‌المللی ارزیابی و پیشرفت تحصیلی اینگونه آمده است که تمامی جوامع معاصر دارای این نگرانی و دل‌مشغولی هستند که چگونه نوجوانان و جوانان خود را برای زندگی شهری و شهروندی آماده کنند و راه و رسم مشارکت در مسائل اجتماعی را به آنان بیاموزند".
کتاب "تعلیم و تربیت شهروندی" به قلم "معصومه علیخانی فرادنبه" در ۱۰۱ صفحه و به قیمت ۶۵ هزار تومان توسط انتشارات جالیز در ۱۰۰۰ نسخه منتشر شده است.
انتهای پیام
نظرات