یکی از کتیبه های ارزشمند ایران در استان کردستان قرار دارد، کتیبه‌ای که حرف ها برای گفتن دارد و هنوز شاید آن طور که شایسته است، معرفی نشده و در لیست برنامه های گردشگران هم نبوده است.

کتیبه تاریخی و جهانی تنگی ور را با روستایی در همان نزدیکی به نام تنگی سر می شناسند که از توابع شهر کامیاران در استان کردستان بوده و در دره زیبای هورامان واقع است، منطقه ای که هر وجب از خاکش، تاریخ را بازگو می کند.

سنگ نگاره فرمانده ای قدرتمند و پیروز بر فراز کردستان سرسبز، سارگن دوم یکی از پادشاهان آشوری که تاریخی ماندگار در کردستان به جای گذاشته است. در این اثر ارزشمند سنگ نبشته و سنگ نگاره در هم آمیخته اند و نوشته های میخی در قسمت هایی بر روی ریش یا بدن این فرمانده حک شده اند.

سارگن هنگامی که دستور ساخت این کتیبه را داد، گفته ها از دلاوری ها و شجاعت هایش داشت و فهرستی بلند بالا از فتوحات و جنگ های پیروزمندانه که همه در سطرهای زیبا در این کتیبه جای گرفته اند.

سارگن دوم می دانست این پیروزی ها از یاد رفتنی است و تنها تاریخ بر سرلوحه­ روزگار می ماند، روزگاری را می دید که آیندگان نقش و هیبت او را بر بلندای کوه زینانه در هورامان به تماشا می نشینند و از دوران فرماندهی او می گویند.

سخن ها در مورد کتیبه تنگی ور زیاد نیست و شاید نتوان منابع زیادی را برای تحقیق یافت، اما آیا جهانیان هم این آیینه­ تاریخ را می شناسند، در جستجوی منابع انگلیسی به محققی برخوردم که مقاله هایی با موضوع این کتیبه، تنها سند محکم برای تاریخ شناسان است.

به گزارش ایسنا، گرانت فریم پروفسور بازنشسته آشورشناسی در دانشگاه پنسیلوانیا، متصدی مجموعه بابلی موزه پن، مدیر سابق مرکز مطالعات آنتی انتی در دانشگاه پنسیلوانیا، و بنیانگذار پروژه کتیبه های سلطنتی است. او ویراستار و نویسنده کتاب‌های متعددی است.

مقاله­ گرانت فریم را که در وب سایت دانشگاه یو سی ال انگلستان منتشر شده است را بررسی می کنم و در آن به عکس هایی از تنگی ور می رسم که توسط همکار او، فرانس والا در سال ۱۳۵۶ گرفته شده است.

وی به همراه همکارش از نزدیک کتیبه را بررسی و مقاله معتبر خود را منتشر کرد.

مشخصات کتیبه­ تنگی ور

گرانت فریم در مورد این کتیبه می گوید: کتیبه تنگی ور در داخل طاقچه ای با قوس هلالی به ابعاد ۷۰/۱ متر بلندی و ۵/۱ متر پهنا بر روی کوه زینانه در معبری صخره ای و سنگی و در مابین دو روستای تنگی ور و یوزیدر کنده شده است. ارتفاع کتیبه از سطح رودخانه تنگی ور که در پایین کوه جریان دارد، به حدود ۵۰ متر می رسد و نقش برجسته انسانی با ارتفاع ۵/۱ متر و پهنای ۳۰ سانتی متر در بتن کتیبه دیده می شود، متن کتیبه به خط میخی در قابی به ابعاد ۱۳۰ سانتی متر طول و ۱۲۰ سانتی متر عرض و حدود ۴۵ تا ۵۰ سطر، نگارش یافته و این متن از قسمت دهان نقش نگاره شروع شده و قسمت هایی از اندام نقش برجسته را در بر گرفته است.

وقتی به این نقش نگاره که به گمانی همان پادشاه آشوریان یعنی سارگن دوم است می نگری، هنوز هم می توان ابهت و شکوه حکمرانی چنین پادشاه دلیری را حس کرد.

علاقه مندی گرانت فریم برای مطالعه تنگی ور

اما چه چیزی با عث شد تا این محقق از آن سوی دنیا برای بررسی این سنگ نبشته به ایران بیاید؟

او آشور شناس بود، هم تاریخ سارگن دوم را به خوبی می دانست و هم از کتیبه های دیگر این پادشاه در سراسر جهان خبر داشت و شباهت های فراوانی را بین کتیبه تنگی ور با آن ها یافت، همان سبک و مشخصاتی که سارگن در نوشتن این کتیبه ها به کار می بست.

وی می گوید: سارگون دوم پادشاه نوآشوری یکی از مهم ترین و مشهورترین فرمانروایان بین النهرین باستان بود. در این مقاله بسیار مهم، نسخه های معتبر و به روز شده از حدود ۱۳۰ کتیبه تاریخی سارگون و همچنین چندین مورد از همسر، برادرش و سایر مقامات سلسله­ آشوریان را ارائه می شود.

مشخصات سند علمی گرانت فریم در مورد کتیبه های آشوری

این نسخه علمی مدرن با مقدمه‌ای کامل از سلطنت سارگون دوم و مروری بر تحقیقات قبلی در کتیبه‌های او آغاز می‌شود.

وی بیش از ۱۳۰ کتیبه را ارائه می دهد که بر روی تخته های دیوار سنگی کاخ، سنگ فرش ها، استوانه ها، آجرها، فلزات و اشیاء دیگر دقیق نوشته شده است.

با توجه به تلاش های صورت گرفته­ توسط این محقق، مطالعه­ او دارای بیش از دو برابر متون نسخه‌های قبلی کتیبه‌های سارگون دوم است، این نسخه اصلی برای آشوری شناسان و دانشجویان کتیبه‌های سارگونیک برای دهه‌های آینده مفید و موثر خواهد بود.

کتیبه­ تنگی ور چه می گوید؟

محتوا و موضوعی که از دل ترجمه­ این کتیبه نمایان می شود، بیشتر به شرح جنگ ها، کشورگشایی ها و شکست ها و پیروزی های سارگن پرداخته است و در سطرهایی هم نیایش خدایان و نفرین دشمنان دیده می شود. اما نکته مهم این است مطالبی که در این کتیبه از سارگن به جا مانده است کمتر در کتیبه های دیگر او دیده می شود و چه رمز و رازی وجود دارد که این پادشاه، چنین مطالب مهمی را بر کوهی در منطقه هورامان حکاکی می کند، که این خود اهمیت اثر را دو چندان می کند.

به خود می بالیم که در سرزمینی هستیم که جهانیان مشتاق شگفتی های آنند و برای دیدن تاریخش سر از پا نمی شناسند. حالا اما سخن از بی لطفی ماست که این چنین گنج هایی را به دست فراموشی سپرده ایم، آثاری بی نظیر، ماندگار و بی همتا در دنیا که تمدن کهن را به نمایش گذاشته اند.

 انتهای پیام