زهره موسوی ۲۸ دیماه ۱۴۰۱ در کارگروه کاهش آلودگی هوای استان مرکزی و کارگروه مشترک گرد و غبار استان اظهار کرد: ۱۳ بهمن روز جهانی تالاب ها است که امسال کار خود را زودتر آغاز کرده ایم و امیدواریم تاثیرگذار باشد. در برنامه جامع مدیریت تالاب میقان که در سال ۹۵ با حضور ۵۴ دستگاه و ۳ جلسه مشورتی نوشته شد، ۱۷ دستگاه مسئول شدند تا مدیریت جامعی را روی تالاب میقان داشته باشند و این برنامه در سال ۹۵ در شورای برنامه‌ریزی استان تصویب شده و توسط استاندار وقت برای اجرا به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد.

وی ادامه داد: برنامه جامع مدیریت تالاب میقان یک رویکرد زیست بومی است که شامل سه بخش بهره برداری پایدار، حفاظت و تقسیم عادلانه منابع است. مدیریت زیست بومی، جایگاه محکمی در قانون دارد. این مهم در برنامه چهارم توسعه برای تالاب‌های شادگان، پریشان و دریاچه ارومیه با مشارکت سازمان محیط زیست و اعتبار سازمان محیط زیست جهانی دیده شده و توسط قانون‌گذار نوشته شد.

وی افزود: در برنامه پنجم، تالاب میقان جزو ۷ تالاب اولویت‌دار تشخیص داده شد تا برنامه جامعی برای آن نوشته شود. این برنامه جامع چشم انداز ۲۵ ساله بوده و یک هدف کلی دارد. تالاب میقان در چشم انداز ۲۵ ساله باید به عنوان یک اکوسیستم پایدار دیده شود که دارای ارزش و اهمیت بین‌المللی است و باید به سمت و سوی ثبت بین‌المللی آن در کنوانسیون رامسر حرکت کنیم و هدف کلی، رسیدن به یک مدیریت یکپارچه با مشارکت همه ذینفعان است. وقتی همه ذینفعان در آن مشارکت داشته باشند، اکوسیستم تالابی کارکرد خود را به درستی پیش خواهد برد ولی اگر مدیریت یکپارچه نباشد و دستگاه‌ها بخواهند به تنهایی وظایف خود را انجام دهند، تهدید ایجاد می‌شود.

موسوی گفت: پس از تدوین برنامه مدیریت تالاب، ۶ هدف راهبردی برای این طرح در نظر گرفته شد که شامل مدیریت یکپارچه منابع خاک و آب، مدیریت و کنترل آلودگی‌های مرتبط با تالاب، حفظ و احیای تنوع زیستی تالاب، ارتقای معیشت پایدار جوامع محلی حاشیه تالاب، کاهش اثرات منفی صنایع و افزایش سطح آگاهی مردم است. در راستای برنامه اداره کل محیط زیست، یکی از مهم‌ترین کارکردهای تالاب تلطیف آب و هواست و اگر قرار بر این باشد که نتواند مهم‌ترین کارکرد خود را به درستی انجام دهد، تبدیل به یک تهدید خواهد شد. تهدیدی که تابستان امسال در تالاب میقان مشاهده شد.

وی تصریح کرد: در بازدید از قسمت‌های مختلف تالاب در حضور استاندار مشاهده شد که نقاطی چه در سطح پهنه آبی و چه در اطراف آن می‌تواند محلی برای ایجاد گرد و غبار و خیزش گرد و خاک باشد. به همین منظور به عنوان دبیرخانه اجرایی این برنامه، فعالیت‌های ۵ ساله دستگاه‌های اجرایی در پایان هر فصل را در راستای این ۶ هدف راهبردی جمع‌آوری کرده و جمع‌بندی می‌کنیم و اقدامات را به استاندار به عنوان رئیس کارگروه و سازمان مرکزی خود ارسال می‌کنیم.

وی در ارتباط با مهم‌ترین اقدامات اداره کل محیط زیست استان به عنوان دبیرخانه این زیست بوم گفت: در راستای مدیریت یکپارچه آب مقرر شده بود که نیاز آبی تالاب تعیین شده و به وزارت نیرو برای تامین حقابه ارسال شود. این مطالعه در سال ۹۷ صورت گرفت اما چون کفایت مد نظر اداره کل را نداشت، مورد تایید قرار نگرفت و در سال ۱۴۰۰ برای مطالعه مجدد، تامین اعتبار صورت گرفت. در مطالعه اولیه نیاز آبی تالاب ۲۷.۴۲ میلیون مترمکعب برآورد شد. پیگیری تخصیص حقآبه تالاب در حوزه‌های طبیعی تالاب صورت گرفت. شکل‌گیری ۲۴۷ سد و بند خاکی در بالادست تالاب، احداث چاه های غیرمجاز در حوضه آبخیز تالاب و تغییر کاربری‌های متفاوت، از ورود آب از مجراهای طبیعی جلوگیری کرده است.

وی گفت: بر اساس قانون هوای پاک بعد از آب شرب، تامین حقابه تالاب ها در اولویت است که بر اساس همین موضوع در شورای مبارزه با کم آبی حدود ۲۰۰ لیتر بر ثانیه پساب تصفیه خانه اراک به تالاب اختصاص داده شد که حدود ۶ میلیون متر مکعب از حقابه تالاب را تأمین می‌کرد که بسیار کم بوده است. طی این سال‌ها هزار لیتر آب خروجی از پساب تصفیه خانه وارد تالاب می شود اما به دلیل اینکه مقرر نشده که این میزان پساب به تالاب تعلق بگیرد، هیچ برنامه ریزی خاصی برای آن صورت نگرفته است.

وی ادامه داد: مطالعه بررسی اثرات ورود پساب به تالاب با اخذ اعتبار ملی در سال ۱۴۰۰ توسط دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد و این بحث مطرح بود که ورود پساب به تالاب یک فرصت است یا تهدید، اما با توجه به مطالعات انجام شده و بررسی شرایط خشکسالی، مطالعه نشان داد که ورود پساب می تواند یک فرصت برای تالاب باشد و پهنه آبی مرطوب نگه داشته شود.

 وی افزود: یکی از تهدیدات سال‌های اخیر تالاب این بود که ورود پساب تصفیه خانه از طریق یک کانال سیمانی انجام می شد که به دلیل وجود نقص در آن، این پساب در حال حرکت به سمت تاسیسات فرودگاهی بود و به قسمت مدنظر ما وارد نمی شد. با درخواست های فرودگاه، لایروبی و احداث کانال در ضلع جنوبی تالاب میقان به طول ۳ هزار متر انجام شد تا این اتفاق صورت بگیرد. اتفاق مهم در این زمینه ماندآبی آب در آن منطقه و ایجاد دوبالان بود که باعث آزار جوامع محلی شده بود. جاری شدن و وارد شدن آب به مرکز تالاب باعث شد تا تالاب از حالت ماندآبی خارج شود.

وی اظهار کرد: یکی دیگر از اهداف راهبردی اداره کل محیط زیست، کنترل کانون های تولید ریزگرد توسط شرکت معدنی املاح بود که نظارت بر آن بر عهده ما بود. شرکت معدنی املاح ۶ میلیون تن پسماند را در محل انباشت پسماند خود جمع کرده بود که با توجه به مصوبات کارگروه احیای تالاب، تاکنون یک و نیم میلیون تن از این باطله ها را به گودال‌ها بازگرداند است. بعد از سال ۹۸ مصوب شد که این انتقال از طریق دوغاب انجام بگیرد. پیگیری احداث ۸ کانال سیمانی برای انتقال آب در دوطرف تالاب انجام شد و قطع هیدرولوژیکی انجام شده در دو قسمت غربی و شرقی تالاب با احداث این ۸ کانال، شرایطی مناسبی پیدا کرد.

موسوی تصریح کرد: جلوگیری از احداث جاده جدید به دستور دادستان در سال ۱۴۰۰ و الزام پرداخت جرایم زیست محیطی شرکت معدنی املاح ایران یکی دیگر از اقدامات انجام شده بود. در سال۱۴۰۰ شرکت املاح معدنی به جز اضافه برداشت دیگر در خارج از محدوده، به جای ۶۰۰ میلیون تن برداشت سالانه، ۷۴۰ میلیون تن برداشت کرد و با پیگیری های ما ملزم به پرداخت جرائم زیست محیطی شد.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی محیط زیست استان مرکزی گفت: در سال ۹۷ مطالعه ای برای شناسایی منابع آلودگی که در آبراهه های ورودی تالاب قراردارند، انجام شد. برنامه کاهشی و حذف آلاینده ها توسط دانشگاه ها ارائه شد. با توجه به اعتبارات ملی، ایستگاه پایش آنلاین آب در یک منطقه از تالاب نصب شد که چهار پارامتر DO، EC، PH و سطح تراز آب را پایش می کند. لازم است هر ۶ ماه یکبار این دستگاه ها کالیبره شوند، به همین دلیل مدتی است که از مدار خارج شده اند و در خواست ما این است که برای کالیبراسیون دستگاه ها اعتبار استانی در نظر گرفته شود.

وی ادامه داد: احیای پوشش گیاهی، مهار تهدیدات زیست محیطی، تجهیز پاسگاه‌های محیطبانی و عدم صدور هرگونه موافقت استقرار و توسعه صنایع در محدوده تالاب را توانستیم انجام دهیم که این ها اقدامات ۵ ساله محیط زیست بوده است و دستگاه‌ها نیز اقدامات خود را ارائه دادند.

وی در مورد اقدامات شرکت آب منطقه‌ای گفت: شرکت آب منطقه‌ای حدود ۳۲۵ حلقه چاه غیرمجاز را در مسیر تالاب مسدود کرده است. تعداد کل چاه های غیرمجاز ۳۶۹ حلقه در محدوده شکار ممنوع تالاب بوده است ولی در محدوده حوضه آبریز تالاب میقان حدود ۲۰۲۲ حلقه چاه غیر مجاز وجود دارد. نصب ۳۸۲ کنتور هوشمند برای چاه های مجاز، عدم تخصیص جدید در حوضه آبریز برای صنایع، شناسایی ۳۵۵ مورد منابع آلاینده بالقوه و ۱۴ مورد بالفعل آب تا پایان سال ۹۹ و لایروبی و اصلاح مسیر رودخانه کرهرود، از سایر اقدامات شرکت آب منطقه‌ای بوده است.

وی در ارتباط با وظایف اداره کل منابع طبیعی گفت: قرار بود این اداره کل از احداث هرگونه سازه ذخیره آب در آبخیزهای بالادست تالاب جلوگیری کند که در گزارش انجام این موضوع را اعلام کردند. حدود ۱۷۰ مورد عملیات گابیون بندی و خشکه چینی برای حفاظت از منابع خاک، ۲۹۰ هکتار عملیات بیولوژیک، انجام مطالعه در زمینه شناسایی کانون های تولید ریزگرد در محدوده تالاب و کنترل آن، انجام اقدامات مدیریتی، انجام حدود ۲۵ هزار هکتار قرق و حفاظت، حدود ۱۴۵۰ هکتار توسعه پوشش گیاهی، ایجاد ۲۶ کیلومتر بادشکن غیر زنده و ایجاد ۲۰ کیلومتر آتش‌بر برای مهار کانون های فرسایش باد از سایر اقدامات اداره کل منابع طبیعی بوده است.

وی در ارتباط با اقدامات جهاد کشاورزی در حوزه تالاب میقان اظهار کرد: ایجاد سیستم های آبیاری تحت فشار در ۲۴۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی آبی که طبق برآورد انجام شده حدود ۱۳۰ هزار هکتار اراضی دیم و آبی در حوضه آبریز حاشیه کویر میقان وجود دارد که از این مقدار حدود ۱۰ هزار هکتار، اراضی آبی هستند و یک پنجم آنها طبق برنامه تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفته است. تغییر الگوی کشت ۳ هزار هکتار، اجرای خاک ورزی حفاظتی، برگزاری۲۲ دوره آموزشی به منظور ترویج و آموزش کشاورزی پایدار و تخریب حدود ۱۵۳۰ بنا با هدف جلوگیری از تغییر کاربری اراضی از اقدامات جهاد کشاورزی بوده است.

وی با بیان احیا و حفظ تنوع زیست محیطی تالاب به عنوان یکی از اهداف راهبرد ششم گفت: درخواست اداره شیلات این بوده است که بتوانند از ذخایر آرتمیای کف تالاب بهره برداری کنند اما مقرر شد پس از مطالعه، اگر میزان آن در حد مناسبی بود، این برداشت صورت بگیرد. طبق مطالعه انجام شده در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ مشخص شد ذخیره آرتمیا به اندازه‌ای نیست که بتوان از آن به منظور تغذیه ماهیان زینتی استفاده کرد و تنها می توان مقداری مولد در آذرماه در اختیار آنها قرار داد.

وی گفت: قرار بر این بود که شرکت فاضلاب تفکیک سیستم جمع آوری و تصفیه سیستم فاضلاب صنعتی را انجام دهد که مطالعه آن انجام شده ولی اعتباری برای اجرای آن تخصیص داده نشده است. از اقدامات این شرکت، جلوگیری از ورود پساب تصفیه نشده به تالاب بود.

وی در ارتباط با اقدامات سازمان میراث فرهنگی گفت: مطالعه امکان سنجی برای گردشگری طبیعی در تالاب، صدور مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری و کارگاهی، صدور مجوز ۳ هتل،  یک مجوزمرکز خدمات رفاهی، یک مورد مجوز مجتمع گردشگری، صدور مجوز احداث سفره خانه سنتی و برگزاری ۱۰ دوره آموزشی از اقدامات سازمان میراث فرهنگی بوده است.

موسوی گفت: سازمان صمت علیرغم مطالبات متعدد، هیچ گزارش عملکردی به ما ارائه نداده است.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی محیط زیست استان مرکزی، تخصیص حقآبه تالاب از منشاء طبیعی خودش را از جمله درخواست های مشخص سازمان برشمرد و ادامه داد: سند تالاب میقان به نام اداره کل راه و شهرسازی است و مکاتبات زیادی برای تغییر نام این تالاب به نام سازمان جنگل ها انجام شده است. یکی از اهدافی که دائما بر اساس اهداف ۶ گانه در حال پیگیری آن هستیم، ارتقای منطقه شکار ممنوع و پناهگاه حیات وحش است که امیدواریم اداره کل صمت و اداره کل منابع طبیعی با همکاری هم این منطقه را ارتقا دهند. تامین اعتبار برای کنترل بیابان‌زایی در محدوده منطقه شکارممنوع، تامین اعتبار برای استفاده از نیروهای قراردادی برای منطقه که با وجود شکار ممنوع بودن، هیچ محیطبان مشخصی در منطقه وجود ندارد، تامین اعتبار برای انتقال پساب به عنوان بخشی از حقابه تالاب از محل تولید و پخش آن به وسیله لوله در قسمت های مختلف تالاب از دیگر خواسته های مهم ما برای تالاب است.