مجید سبزیکاران در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص محورهای فعالیت حوزه مشاوره آموزش و پرورش اظهار کرد: مجموعه فعالیت‌های حوزه ما در ذیل چهار محور یا مولفه صورت می‌گیرد؛ اولین محور پژوهش، پایش و آمایش، دوم محور پیشگیری، سومین محور آموزش و توانمندسازی و چهارمین محور مداخله، مشاوره و درمان است. ما در این محورها، هم فعالیت‌های سلبی و هم ایجابی داریم. تا پژوهش و پایش درستی نداشته باشیم، محورهای بعدی به درستی کار خود را انجام نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه ما در حوزه پژوهش که محور اول است، اطلس پایش سلامت روانی-اجتماعی دانش‌آموزان را ترسیم کردیم، عنوان کرد: این کار را از ۴ سال پیش به عنوان پایلوت کشوری شروع کردیم. ما برای این پایش ورودی‌های مختلفی داریم. برخی ورودی‌های ما از مراکز مشاوره است، این مراکز مراجعانی دارند که پایان هر ماه آمار ارجاعات و مشکلات روانی را از این مراکز احصا کرده و به ما ارائه می‌دهند. بخش دیگر آزمون‌های مشاوره‌ای از دانش‌آموزان است. یک میلیون و ۴۰۰ هزار دانش‌آموز در استان داریم. بالاترین آزمون استاندارد در حوزه نوجوان و جوان در آموزش و پرورش گرفته می‌شود. در مقطع ابتدایی آزمون با هماهنگی والدین انجام می‌شود، در مقطع متوسطه اول الزامی است و در متوسطه دوم آزمونی وجود ندارد. بالاترین آزمون استاندارد در حوزه نوجوان و جوان در آموزش و پرورش گرفته می‌شود. در مقطع ابتدایی آزمون با هماهنگی والدین انجام می‌شود، در مقطع متوسطه اول الزامی است و در متوسطه دوم آزمونی وجود ندارد.
سبزیکاران افزود: اطلس پایش تمام ورودی‌ها از جمله آزمون‌ها، ارجاعات مراکز مشاوره، سامانه و فرم‌ها را در یک سبد تحلیل سیستمی بررسی می‌کند، خروجی این تحلیل، اطلس پایش می‌شود که به وسیله آن می‌توانیم بفهمیم هر منطقه، مدرسه، مقطع و جنسیت چه مشکلاتی دارند. این پایش هر سال به روزرسانی می‌شود.
رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش خراسان رضوی در خصوص محور دوم، یعنی پیشگیری گفت: در این محور بر مبنای پژوهش‌هایی که صورت گرفته، اقدامات پیشگیرانه‌ای را در سه گروه هدف یعنی دانش‌آموزان، والدین و مربیان یا همکاران برنامه‌ریزی می‌کنیم. این اقدامات طرح و برنامه‌های مفصلی دارد. یکی از طرح‌ها یاریگران زندگی بوده که طرحی کشوری است و با همکاری شورای مبارزه با مواد مخدر کشور در راستای پیشگیری از سوءمصرف مواد و اعتیاد شکل گرفته است. طرح دیگر در خصوص مدیریت دانش‌آموزانی است که در حوزه تربیتی-اجتماعی مشکل‌دار هستند.
وی ادامه داد: کار ویژه‌ای که امسال طراحی کردیم، اردوی امید، اردوی مشاوره‌ای یاریگران دانش‌آموزی، ذیل طرح یاریگران است. ما به این نتیجه رسیدیم تاریخ مصرف روش‌های مستقیم و رسمی برای بسیاری از دانش‌آموزان منقضی شده و باید به سمت برنامه‌های تعاملی و مشارکتی برویم که دانش‌آموز نیز پای کار بیاید و نقش ایفا کند. این طرح در اردوگاه شهید هاشمی‌نژاد برگزار می‌شود. مراحل آن از خودپژوهی تا آینده‌پژوهی است. دانش‌آموز با توانایی و رغبت‌های خود آشنا می‌شود تا بتواند دورنمای تحصیلی و شغلی برای خود متصور شود.
سبزیکاران اضافه کرد: این برنامه‌های پیشگیرانه با محوریت مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی طراحی شده که برخی درون‌سازمانی و برخی با مشارکت نهادهای برون‌سازمانی است. بسیاری از برنامه‌های ما به صورت مشارکتی انجام می‌شود؛ مانند طرح نماد که به معنای نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان است و ۱۰ سازمان در این طرح همکاری می‌کنند.
مشکلات خانوادگی؛ ریشه بسیاری از مشکلات اجتماعی دانش‌آموزان
رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش خراسان رضوی در پاسخ به سوالی درخصوص مهمترین آسیب‌های دانش‌آموزان مشهد گفت: آسیب‌های روانی-اجتماعی در مناطق و جنسیت‌های مختلف متفاوت است. این آسیب‌ها در حاشیه شهر و منطقه تبادکان با وکیل‌آباد قابل مقایسه نیست. مشکلاتی با منشاء خانوادگی در راس قرار دارند. ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را باید در خانواده پیدا کرد. بدسرپرستی، بی‌سرپرستی، طلاق عاطفی والدین، اعتیاد، زندانی بودن والدین، مشکلات اقتصادی خانواده، عدم تفاهم و مشکلات ارتباطی بین خانواده‌ها از جمله این مشکلات است. اگر خانواده کارکرد خود را درست انجام داده بود، ما شاهد این آسیب‌ها در کف مدرسه نبودیم.ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را باید در خانواده پیدا کرد. بدسرپرستی، بی‌سرپرستی، طلاق عاطفی والدین، اعتیاد، زندانی بودن والدین، مشکلات اقتصادی خانواده، عدم تفاهم و مشکلات ارتباطی بین خانواده‌ها از جمله این مشکلات است. اگر خانواده کارکرد خود را درست انجام داده بود، ما شاهد این آسیب‌ها در کف مدرسه نبودیم.
وی بیان کرد: مورد دیگر آسیب‌های ناشی از فضای مجازی بوده که یکی از دغدغه‌های مهم و اولویت‌دار ما است. مشکلات مربوط به شبکه‌های اجتماعی، وابستگی افراطی نوجوانان به فضای مجازی و اینترنت، تبادل محتواهای غیر اخلاقی و وابستگی به بازی‌های یارانه‌ای از جمله این آسیب‌ها است.
سبزیکاران افزود: سومین دغدغه هم مشکلات ارتباطی است. گسست بین نسلی و شکاف بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان موجب شده شاهد ارتباط‌گیری درست، موثر و موفق دانش‌آموزان با مربیان و والدین نباشیم. عدم برقرای ارتباط و عدم درک دغدغه‌های نوجوانان توسط والدین و مربیان یکی از مشکلات ما است. در حوزه مسائل اجتماعی نیز دغدغه‌های هویتی مانند هویت ملی-مذهبی نوجوانان یکی از مسائل جدید و سوالات مهم آن‌ها است.
رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش خراسان رضوی خاطرنشان کرد: این مشکلات در مقاطع مختلف متفاوت است. در مقطع ابتدایی اولویت دوم مشکلات اضطرابی است اما در متوسطه دوم این مشکل جزو اولویتهای مهم ما نیست. در مقطع متوسطه دوم مشکلات مربوط به فضای مجازی اولویت اول است اما در ابتدایی اینگونه نیست. برخی دغدغه‌ها مانند آسیب‌های فضای مجازی و وسایل ارتباطی و مشکلات خانوادگی بین دانش‌آموزان دختر و دانش‌آموزان پسر مشترک است اما مشکلات مربوط به مسائل ارتباطی مانند نیاز به دیده شدن، توجه و برقراری ارتباط در دختران و نیاز به استقلال و داشتن هویت شخصی در پسران بیشتر است.
مصرف سیگار در متوسطه دوم رو به رشد است
وی در خصوص مشکل اعتیاد در بین دانش‌آموزان عنوان کرد: آمار ما در سوءمصرف مواد مخدر بیشتر خوداظهاری یا اعلام شده توسط مربی و همچنین برآیند دریافتی از مراکز مشاوره و مدارس است. با این رویکرد آمار بالا نبوده و کمتر از یک درصد است اما در برخی جلسات گفته می‌شود که آمار بیش از ۱۰، ۱۵ درصد است، در حالی که اگر به این شکل باشد در مدارس ما کاملا مشهود خواهد بود. در حوزه دانش‌آموزی مصرف گل بیشتر است. در مناطق کم‌برخوردار بیشتر ناس و در مناطق برخوردار گل مصرف می‌کنند. مصرف سیگار در مقطع متوسطه دوم رو به رشد است اما روانگردان‌ها و مواد مخدر اینگونه نیست، با آگاه شدن خانواده‌ها این مورد کمتر شده است.
سبزیکاران در خصوص دو محور آخر تصریح کرد: محور سوم آموزش و توانمندسازی است که در این حوزه برای سه گروه دانش‌آموز، والدین و مربیان دوره‌های آموزشی حضوری و غیر حضوری برگزار می‌شود. محور آخر نیز مداخله، مشاوره و درمان است که مشاوران ما در مدارس کار درمان انجام نمی‌دهند بلکه کار آن‌ها تسهیلگری و مشاوره سازشی است که در نهایت به مراکز مشاوره ارجاع می‌دهند. ما در هر ناحیه آموزش و پرورش یک مرکز مشاوره داریم که کار درمان انجام می‌دهند. مشاوره‌ها فردی یا گروهی و در دو حوزه کلی مشاوره تحصیلی و تربیتی انجام می‌شود.
رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش خراسان رضوی ادامه داد: مراکز مشاوره جدا از مشاوره، فعالیت پژوهشی-آموزشی نیز انجام می‌دهند. این مراکز کمیته پژوهشی متشکل از روان‌سنج، روانشناس و مشاور دارند. محور پژوهش‌ها سلامت روانی-اجتماعی و تحصیلی و خروجی این پژوهش‌ها اساس برنامه‌ریزی مدیران مدارس، مدیران آموزش و پرورش، مشاوران و حتی اولیای دانش‌آموزان است که این خروجی‌ها راهکارهای پیشگیرانه به افراد می‌دهد.
وی بیان کرد: یکی از دغدغه‌ها و مشکلات ما کمبود مشاور است. مقطع ابتدایی به طور کل مشاور ندارند اما رابط مشاور وجود دارد که نقش آتل‌بندی داشته و تا ارجاع دانش‌آموز به مشاور کمک می‌کند. یکی از دغدغه‌ها و مشکلات ما کمبود مشاور است. مقطع ابتدایی به طور کل مشاور ندارند اما رابط مشاور وجود دارد که نقش آتل‌بندی داشته و تا ارجاع دانش‌آموز به مشاور کمک می‌کند.در متوسطه اول بیش از ۹۰ درصد مدارس ما مشاور دارند، زیرا اولویت اول وزارتخانه به دلیل هدایت تحصیلی، متوسطه اول است. در مقطع متوسطه اول در بسیاری از مناطق حتی بیش از یک مشاور داریم که آن‌ها را در مدارس متوسطه دوم سازمان‌دهی می‌کنیم. در متوسطه دوم نیز اولویت با هنرستان‌ها و بعد دبیرستان‌ها است. امیدواریم وزارتخانه جذب بیشتری برای حوزه مشاوره داشته باشد.
انتهای پیام
نظرات