احمد رضایی‌ندوشن، کارشناس طراحی شهری، در نشست پرسمان ایسنا که با موضوع تکوین شهرسازی معاصر در قم (۸)؛ باز تعریف مرکز مدنی شهر قم (میدان شهید مطهری) با رویکرد بازآفرینی شهری به همت بنیاد قم پژوهی در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به توسعه نامتوازن و گسست فضایی در مرکز شهر قم عنوان کرد: آشفتگی مرکز شهر قم و میدان شهید مطهری به گونه‌ای است که زائران و حتی گاهی شهرندان را هم دچار سردرگمی می‌کند.

به گزارش ایسنا، وی ادامه داد: در مرکز قم تنوع بالایی از همه نوع کاربری و معماری اعم از حمام، بازار میوه و تره بار، امام‌زاده، مساجد تاریخی و... وجود دارد در حالی‌که هر کدام از این ها پیوستگی فضایی مخصوص خود را دارند.

وی با بیان اینکه پیوستگی و انسجام شهری همواره مورد تاکید صاحب نظران طراحی شهری بوده است، اظهار کرد: راجر ترانسیک به عنوان یکی از اندیشمندان این عرصه اولین کسی است که نظریه توده و فضا را در شهرسازی بیان می کند و معتقد است که در شهرسازی فضا اصل بوده و توده ها و ساختمان ها در درجه دوم قرار دارند.

رضایی ندوشن افزود: برای مثال در بافت تاریخی شاهد این امر هستیم که همه فضاها، هندسی و پرکار هستند و میدان ها، حیاط ها، بازارها  فضاهایی هستند که به درستی به هم متصل شده اند و مثلا اگر پلان خانه‌ای کج باشد این کج بودن و آشفتگی در اتاق ها و ورودی ها حل می‌شود و حیاط ها، میدان ها و بازارها دست نمی خوردند.

این کارشناس طراحی شهری بیان کرد: در معماری های نوین یک توده اصل قرار گرفته است که سبب شده غلبه توده بر فضا ایجاد شود و فضاهای گمشده شکل بگیرد.

وی اضافه کرد: ادمون بیکن معتقد است که محورهای حرکتی (در گذشته گاری، اسب و...) باعث چگونگی شکل گیری شهرها شدند که این امر با شهرهای ما هم منطبق است همچنین بیکن بیان می کند که بردارهای نیرو عامل دوم در پیوستگی شهرها هستند که هم در سطح و هم در اتفاع بر چگونگی گسترش شهر تاثیر می گذاشتند.

رضایی ندوشن ادامه داد: ترانسیک که به توده و فضا معتقد است بیان می کند که خطوط سایت، جریان های حرکت (سواره، پیاده، جریان آب و...) و بردارها عناصر پیوند دهنده فضاها به یکدیگر هستند.

کارشناس طراحی شهری با اشاره به اینکه ادمون بیکن فضا، توده و محور را عناصر اصلی بیان می کند، اضافه کرد: عناصر پیوند دهنده شامل کانون، محور و خطوط فرضی هستند که با امتداد دادن، مجاورت دادن، چرخش دادن، ایجاد کشش و دوران دادن عناصر شهری به یکدیگر متصل می شوند.

وی با بیان اینکه خطوط فرضی خطوط ذهنی هستند که وجود خارجی ندارند، ادامه داد: کانون‌ها (مانند میدان‌ها، سراها و ...) محل تجمع، تلاقی و تمرکز هستند که می توان به آن وارد شد و محورها نیزعناصر خطی هستند که دارای ابتدا، جهت و اندازه هستند.

رضایی ندوشن با اشاره به اینکه مفصل ها دو فضا شهری را به یکدیگر اتصال می‌دهند، بیان کرد: کالبد و فعالیت دو عنصر مهم شهری هستند که از طریق مفصل ها به یکدیگر متصل می شوند.

کارشناس طراحی شهری با اشاره به اینکه واژه میدان مرکب از می و دان (پسوند ظرفیت) بوده که در فارسی به معنای ظرفی برای شراب است، یادآور شد: این واژه یعنی مکانی که ظرفیت بودن محتوایی را در خود دارد و برای مشخص کردن این محتوا معمولا به کلمه میدان کلمه ای مضاف می شود؛ مانند میدان مال فروش‌ها، میدان بزم و...

وی با تاکید بر اینکه میدان محل تجمع انسان‌ها، رویدادها و نیروها است و ارزش میدان‌ها به نقش تعاملی، اجتماعی و زندگی جمعی آن است، ادامه داد: تبدیل فضایی به مکان و میدان عمومی فقط بستگی به کیفیت معماران و شهرسازان آن ندارد بلکه نخست به جاذبه آن بستگی دارد و اگر محرکه دعوت کننده و پتانسیل کمی هم داشته باشد به میدان تبدیل می‌شود؛ بدون آن که کار شهرسازی و معماری در آن صورت بگیرد.

رضایی ندوشن عنوان کرد: میدان‌ها انواع مختلف تجاری، نظامی، ورزشی، حکومتی، ارتباطی، محلی و... دارند که میدان شهید مطهری قم بیشتر یک میدان ارتباطی بوده است که بررسی های تاریخی نیز نشان می‌دهد که این مکان به دلیل اینکه در کنار دروازه شهر بوده نقش ارتباطی ویژه‌ای داشته است که با توسعه‌ای که شهر طی سال‌ها داشته است بر این اهمیت نیز افزوده شده است.

کارشناس طراحی شهری با اشاره به اینکه امروزه نیز تردد زیادی در میدان شهید مطهری وجود دارد و اهمیت ارتباطی خود را حفظ کرده است، اضافه کرد: متاسفانه نیمی از بناهای این بخش از شهر فرسوده و نیمه مخروبه شدند و تبدیل به انبار شده‌اند.

وی با بیان اینکه همه عناصر بردارهای نیرو، محورها، مراکز مهم و... در این میدان وجود دارد، اظهار کرد: با توجه به فاصله کمی که از حرم حضرت معصومه (س) دارد، می توان یک کانون مدنی مانند شورای شهر، شهرداری‌ و... به آن افزود.

انتهای پیام