سید علی کاشفی خوانساری، نویسنده و پژوهشگر در این وبینار که شنبه (۱۹ آذرماه) از سوی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان و با عنوان «چگونه از فضای مجازی برای ترویج کتاب‌خوانی استفاده کنیم؟» برگزار شد، با بیان اینکه اولین گام در ترویج کتاب در فضای مجازی این است که رسانه مناسب خود را پیداکرده و مختصات آن را به‌خوبی شناخته و بر آن مسلط باشیم، گفت: یوتیوب یا فضاهایی مانند آپارات، کلاب هاوس، تلگرام، فیس بوک، وبلاگ‌ها و سایت‌های مختلف و متنوع و یا بسترهای مختلف برای عرضه پادکست‌ها یکی از مهم‌ترین رسانه‌ها در ترویج کتاب هستند که البته ازجمله راه‌های درآمدزایی و کسب‌وکار اقتصادی نیز به شمار می‌روند. اینستاگرام نیز از بزرگ‌ترین شبکه‌های اجتماعی است که در ایران نیز یکی از جدی‌ترین بسترها به شمار می‌رود؛ اما هرکدام از این فضاها اقتضائات و راه‌های موفقیت خاص خود را دارند که باید با مطالعه و تجربه و مشورت، در آن‌ها موفق عمل کنیم.
او افزود: دانستن مباحث مرتبط با موضوع هشتگ‌ها در بسترهای مجازی اهمیت بسیاری دارد، همچنین معنای تعامل با صفحات دیگران، لوکیشن‌گذاری، چگونگی پروفایل و مشخصات صاحب صفحه، چگونگی هایلایت‌ها، دنبال کردن صفحات مرتبط و تعامل با آن‌ها، فعالیت با موضوعات تخصصی و بسیاری از نکته‌های فنی دیگر و مناسب با بسترهای مختلف مجازی، حتی ساعات لایک کردن و پاسخ به نظرهای داده‌شده نیز ریزه‌کاری‌هایی است که هریک دنیایی تخصصی به شمار می‌رود و باید به آن‌ها توجه کرد. همچنین اگرچه طبیعی است که عده‌ای ملاحظات شخصی دارند، اما می‌توانند صفحات شخصی و کاری مجزایی داشته و موضوعات تخصصی را با داشتن صفحات عمومی ارائه کنند چراکه شانس موفقیت برای ترویج کتاب با خصوصی‌کردن حساب‌های ما در فضای مجازی کاهش پیدا می‌کند.
این نویسنده تصریح کرد: یکی از حوزه‌هایی که برای موفقیت در خصوص ترویج کتاب در فضای مجازی به آن نیاز داریم، داشتنِ مهارت و تسلط به قالب و رسانه و همچنین تسلط به قواعد آن رسانه است تا بتوان در آن فضا کار کرد و شانس موفقیت بالاتری داشت. بحث دوم این است که ما چگونه محتوای خوبی ارائه کنیم؟ برای تولید محتوا به اطلاعات و مهارت‌های مختلفی نیاز داریم.
کاشفی با بیان اینکه در فضای مجازی به کسی که محتوایی را در یک موضوع خاص تولید می‌کند تا بتواند راهنما و انگیزه‌بخش و اقدام آفرین برای دیگران باشد بلاگر می‌گویند، ادامه داد: بلاگ کردن به معنای تولید محتوا است و اگرچه معنی لغوی آن نوشتن است اما بلاگ‌ها یا وبلاگ‌ها الزاماً همگی متن محور نیستند. برای اینکه ما در هر حوزه محتوای مناسبی را تولید کنیم اولین شرط، علاقه به آن حوزه و سپس شناختن آن و مهارت در آن زمینه است. اگرچه شناخت سلیقه جامعه اهمیت بسیاری دارد اما کافی نیست و علاقه، شناخت و تخصص نیز از مباحثی است که توجه به آن‌ها ضروری است.
این پژوهشگر اضافه کرد: به‌عنوان نمونه در خصوص کتاب، پرسش‌های بسیاری مطرح است؛ مثلاً چقدر از دنیای کتاب اطلاع داریم؟ آیا انواع کتاب را می‌شناسم؟ با مفهوم رده‌بندی دیویی آشنایی داریم؟ با انواع کتاب ازنظر موضوع، مخاطب، قیمت، شکل چاپ، نفاست، تخصصی بودن آشنا هستیم؟ چقدر با دنیای کتاب مأنوس هستیم؟ چقدر مطالعه تخصصی داریم؟ چقدر در کلاس‌های آموزشی و دوره‌های تخصصی شرکت کرده‌ایم؟ شناخت ما از بازار نشر ایران و جهان چقدر است؟ آیا ناشران مهم و بزرگ را می‌شناسیم؟ چقدر با تاریخ ادبیات آشنا هستیم؟ آثار کلاسیک را می‌شناسیم؟ با ژانرهای جدید و مخاطبان آن آشنایی داریم؟ انواع مخاطب و تقسیم‌بندی آن‌ها ازنظر میزان آگاهی و تعامل با آن‌ها را می‌دانیم؟ به بازار کتاب را مسلط هستیم؟ و ده‌ها بحث تخصصی دیگر که درباره شناخت ما از بازار کتاب لازم است.
او گفت: بنابراین ما باید حوزه‌ای که می‌خواهیم به آن وارد شویم را بشناسیم. این مسئله بخشی از پیش‌شرط‌هایی است که به تولید محتوای خوب کمک خواهدکرد و البته تولید محتوای خوب نیز در موفقیت در ترویج کتاب در فضای مجازی راهگشا است؛ اما چگونگی ارائه محتوای خوب و ارتباط و تعامل با مخاطبان نیز موضوع دیگری است که باید به آن پرداخت تا به ما در ترویج کتاب در فضای مجازی کمک کند.
کاشفی با اشاره به اینکه همه ما با محدودیت ایجادشده به‌وسیله فیلترینگ روبه‌رو شده‌ایم و راهکار مقابله با آن را نمی‌دانیم، ضمن اینکه تولید محتوا در شرایط امروز جامعه نیز موردبحث است، بیان کرد: ما می‌توانیم متناسب با شرایط روز تولید محتوا داشته باشیم همان‌طور که در کتاب‌فروشی‌ها نیز فروش کتاب در خصوص واقعیت‌های تاریخی و دلایل آن‌ها فروش بیشتری پیداکرده است. اما باید توجه کرد که گاهی می‌توان در مورد یک محتوا در چندین فضا مباحثی را منتشر کرد اما اینکه یک تولید محتوا را در چندین پلتفرم منتشر کرد کار اشتباهی است؛ ضمن اینکه این موضوع هم اشتباه است که برای هر پلتفرم باید محتوای جداگانه‌ای را تولید کرد. ما در جنبه مطالعه و گردآوری اطلاعات به‌صورت مشترک پیش رفته و می‌توانیم متناسب با هر رسانه‌ای تولید محتوا داشته باشیم.
این نویسنده و منتقد ادبی با بیان اینکه دانستن تکنولوژی برای نحوه تولید محتوا اهمیت بسیاری دارد و گاهی می‌توان آن را به‌صورت گروهی انجام داد، تصریح کرد: اگرچه گاهی تولیدات ساده، بازدیدکنندگان بسیاری دارند اما نمی‌توان منکر جنبه‌های تکنولوژیک نیز شد.
او افزود: اگرچه موضوع این وبینار ترویج کتاب در فضای مجازی است اما به معنای کم‌اهمیت بودن ترویج در فضای عمومی نیست و در کتابخانه‌ها، مساجد، مدارس، پارک‌ها، شهربازی‌ها، آموزشگاه‌ها، بیمارستان، خانه، زندان و هر جای دیگری می‌توان به ترویج کتاب پرداخت که هریک دنیا و قواعد خاص خود را دارد و هیچ منعی ندارد که هم در فضای مجازی و هم در فضای واقعی به ترویج کتاب‌خوانی بپردازیم.
کاشفی با اشاره به اهمیت شناخت در حوزه فعالیت در فضای مجازی و انتخاب حوزه مناسب برای چنین فعالیتی، گفت: اگر می‌خواهیم در فضای مجازی به حوزه کتاب بپردازیم باید بدانیم چه کتابی را ارائه کنیم؟ و چطور کتاب را انتخاب کنیم؟ این موضوع اول‌ازهمه به انگیزه و علاقه بازمی‌گردد، اما شناخت بازار، مخاطبان و رقیبان موجود نیز اهمیت بسیاری دارد. پیدا کردن نقطه بهینه بسیار سخت و اگر ما موفق شویم جایی را پیدا کنیم که نه‌تنها تخصص کافی داریم بلکه در آن مورد رقبای کمی هم وجود دارد امکان موفقیت بیشتری خواهیم داشت؛ ضمن اینکه هرچقدر حوزه کاری خود را محدودتر کنیم تعداد رقبا کمتر و مخاطبان نیز کاهش پیدا می‌کنند، اما اگر حوزه‌ای را بیابیم که نیاز آن وجود دارد ولی مخاطبان آن کم است موفقیت در آن بیشتر خواهد بود و این مسئله به شناخت ما از بازار نیاز دارد؛ بنابراین انتخاب حوزه مناسب، مبحث بسیار مهمی است که قابل‌تغییر و اصلاح است.
این نویسنده و پژوهشگر گفت: مورد دیگر توجه به این موضوع است که مخاطبان ما چه کسانی هستند؟ آیا مخاطبان، مردم عادی هستند؟ یا کتاب‌فروش‌ها، یا پدران و مادران، یا متخصصان ادبیات، یا کودکان و نوجوانان و دگیر قشرهای جامعه؟ قطعاً ما مخاطبان درجه‌دو و ناخواسته نیز داریم، اما یکی از شروط موفقیت ما این است که از ابتدا مخاطب خود را مشخص کرده و سطح مطالب ما متناسب با مخاطبان اصلی ما باشد.
او ادامه داد: رویکرد ما چیست؟ آیا کتاب معرفی می‌کنیم؟ نقد یا تحلیل می‌کنیم؟ معایب و نقاط قوت را بیان می‌کنیم؟ چیزی که اهمیت بسیاری دارد این است که ما به نیازی واقعی و بیرونی پاسخ دهیم. باید بدانیم که این کتاب به درد چه کسانی می‌خورد؟ آن را باید به چه کسانی توصیه، پیشنهاد و یا هدیه کنیم؟ ما باید به نیاز مشخصی در بیرون پاسخ دهیم و انتخاب کتاب مناسب مرحله بسیار مهمی است. باید تازه‌های نشر را بشناسیم؛ اینکه چه کتاب‌هایی جایزه گرفتند؟ کدام کتاب‌ها نقد شده‌اند؟ کدام کتاب‌ها به فهرست آثار مناسب راه پیداکرده و یا پرفروش بوده‌اند؟ کدام کتاب می‌تواند به یک نیاز یا خلأ پاسخ دهد؟ بنابراین انتخاب حوزه مناسب، انتخاب مخاطبانی مشخص، انتخاب رویکرد و پاسخ به نیازهای مشخص از مواردی است که باید به آن‌ها توجه کرد. همچنین این موضوع که با چه ساز و کاری به انتخاب کتاب مناسب می‌رسیم نیز به ما در داشتنِ محتوای خوب برای ترویج کتاب در فضای مجازی کمک می‌کند.
کاشفی تصریح کرد: گام بعدی این است که چگونه محتوای مناسب را ارائه کنیم؟ در این خصوص با مقوله مهمی به نام «پرسونال برندینگ» آشنا می‌شویم؛ یعنی هویت من به‌عنوان بلاگر چیست؟ چگونه من، خواستنی، دوست‌داشتنی و دنبال کردنی می‌شوم؟ چرا باید آدم‌ها حرف من را قبول کرده و دنبال کنند؟ گویا من مانند یک برند تجاری هستیم و آنچه خریده و خواسته و پسندیده می‌شود من هستم یعنی یک‌بخشی از من در مقام بلاگر. من چه کسی هستم؟ البته من با این موضوع مخالف هستم که شرط موفقیت بلاگرها جذابیت‌های جنسی است چراکه همگی این‌گونه نیستند و مهم این است که آن‌ها چه تصویری از خود نشان می‌دهند و مخاطبان بر اساس آن تصویر یعنی پرسونال برندینگ، او را انتخاب می‌کنند؛ بنابراین باید به پرسش من کیستم؟ پاسخ داده شود. مخاطب باید من را بشناسد تا من را باور و حس کرده و دنبال کند. پرسونال برندینگ به ما کمک می‌کند تا بدانیم در اتفاقات اجتماعی و همچنین دیگر زمینه‌ها چگونه تعامل داشته و برخورد کنیم.
سردبیر سابق فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان و سروش نوجوان با بیان اینکه «پرسونال برندینگ» یعنی آنچه من از خودم ارائه می‌دهم، اضافه کرد: گاهی این پرسش مطرح می‌شود که ما در پرسونال برندینگ چقدر باید راست‌گو و چقدر بازیگر باشیم؟ این موضوع به سلیقه بستگی دارد اما تجربه‌ی من می‌گوید که ما باید راست بگوییم اما نه اینکه همه راست را بگوییم. البته نه اینکه دروغ بگوییم و فریبکاری کنیم. راست گفتن نیز تا حدی نسبی است و باید حتی‌الامکان تصویری که ارائه می‌کنیم واقعی باشد که این واقعی بودن در موفقیت ما مؤثر است.
او با تأکید بر روایت و قصه‌گویی برای ارائه محتوا، تصریح کرد: یکی از مواردی که در نحوه ارائه محتوا در فضای مجازی به ما کمک می‌کند روایت و قصه‌گویی است و اگرچه الزامی نیست اما امروزه بسیاری از مردم قصه را دوست دارند؛ بنابراین باید با مبانی قصه‌گویی و قصه‌گویی مردن و پست‌مدرن آشنایی داشت. روایت و قصه به نحوه ارائه بهترِ ما کمک می‌کند. همچنین این مسئله که ما با چه لحنی، با چه دکوراسیونی و در چه شرایط و چه وضعیتی از کتاب صحبت می‌کنیم جذابیت‌های خاصی خواهد داشت و به مخاطب کمک می‌کند که ما را بهتر شناخته و درک کنند و با ما همراه شوند.
کاشفی افزود: نکته دیگر این است که ما چگونه باید با همراهان خود تعامل داشته و به تعبیر امروز مشتری مداری یا باشگاه مشتریان داشته باشیم. صفحه ما چیزی شبیه به یک برند تجاری و یک مغازه است و نیاز داریم تا تعامل‌های خوب و مناسبی با مخاطب داشته باشیم، چراکه شناختن سلیقه‌ها، نیازها و عادت‌های مشتری و تعامل با او اهمیت بسیاری دارد و مبحثی جدی است؛ بنابراین هرچقدر رفتار حرفه‌ای‌تری با رقیبان داشته باشم جایگاه مطمئن خود را نشان داده‌ایم.
انتهای پیام
نظرات