زهرا سادات نجم‌آبادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در مورد جایگاه زن در پیش از اسلام ۲ دیدگاه در منابع تاریخ اسلام وجود دارد؛ بنابر یک دیدگاه، زن عرب به‌واسطه امکان حضور اجتماعی و شرکت در جنگ‌ها و مشارکت در عرصه‌های شعر و ادب، تجارت و صنعت، از آزادی، استقلال و اراده بهره‌مند بوده است.

وی ادامه داد: بنا بر دیدگاه دیگر، زن منزلت پایینی در این دوره داشت و در شمار اشیا قرار می‌گرفت. کارکرد زنان در خانواده تنها تکثیر نسل و خدمت به مرد بوده و بسیاری از حقوق مادی و معنوی که امروزه برای زنان مطرح است، در آن دوران وجود نداشته که ازجمله آن می‌توان به ارث اشاره کرد و یا پدر می‌توانست دختر خود را در ازای بهایی به هر آن‌کس که مایل بود به ازدواج درآورد و حتی رسم بر آن بود که اعراب دختر را پیش از تولد شوهر می‌دادند.

این پژوهشگر فقه و حقوق خانواده بیان کرد: از آیات قرآن نیز چنین برداشت می‌شود که زنان در دوره پیش‌از اسلام جایگاه ارزشی مناسبی نداشته‌اند. ازجمله شواهد آن می‌توان به پدیده زنده‌به‌گور کردن دختران در آن دوران و یا سنت‌های اشتباه آنان در امر ازدواج و طلاق اشاره کرد.

نظر اسلام در خصوص حقوق انسانی زن چیست؟

وی تصریح کرد: با ظهور اسلام، نگاه متفاوتی به زن به وجود آمد که معتقد بود زن و مرد از نفس واحدی آفریده‌ شده‌اند و از ارزش انسانی یکسانی برخوردار هستند و تقوا تنها ملاک برتری فردی بر فرد دیگر نزد خداوند است. مطابق این نگاه زنان مسلمان می‌توانند تا جایی پیش روند که به مقام‌های والای معنوی دست پیداکرده و الگوی همه زنان‌ومردان در تمام عالم شوند؛ همان‌گونه که برخی از اسوه‌های قرآنی زنان هستند.

نجم‌آبادی اضافه کرد: باوجود یکسانی زن و مرد از حیث جایگاه انسانی و بسیاری از ویژگی‌های جسمی و روحی، تفاوت‌هایی در حقوق و تکالیف آن‌ها مشاهده می‌شود که ناشی از برخی تفاوت‌های طبیعی میان آن‌هاست. اسلام برای زنان‌ومردان حقوق و تکالیفی را برشمرده است که مبتنی بر همسویی تشریع با تکوین و منطبق بر عدالت جنسیتی بوده و این تمایزهای حقوقی باهدف استحکام و تعالی خانواده، تربیت انسان‌های سالم و شایسته و مواردی از این قبیل است.

وی مطرح کرد: در دین اسلام حقوق متعددی برای زن عنوان‌شده است که شامل حقوق فردی، خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و سیاسی است. حق برخورداری از حیات، برخورداری از تکریم، مصونیت جان، مال و آبرو و همچنین برخورداری از عدالت اجتماعی ازجمله حقوق فردی زنان است. حق برخورداری از سرپرستی، حق ازدواج، آزادی انتخاب همسر، بهره‌مندی از حمایت، حق آشنایی با معیارهای مناسب همسرگزینی و حق بهره‌مندی از دادگاه و دادرسی نیز از حقوق مربوط به خانواده و حقوق زن در برابر همسر، حقوق مادر در برابر فرزند و حقوق دختر در برابر والدین نیز ازجمله حقوق زنان در خانواده است.

این دانشجوی دکتری فقه و حقوق خانواده بیان کرد: زن در اسلام دارای استقلال اقتصادی است که این استقلال می‌تواند ناشی از ارث یا درآمد حاصل از اشتغال وی و یا به‌موجب مهریه و نفقه باشد؛ بنابراین حق مالکیت بر دارایی‌ها، حق بر انعقاد قرارداد و حق اشتغال ازجمله حقوق اقتصادی او است.

وی افزود: همچنین حقوق فرهنگی و اجتماعی زنان مسلمان شامل مواردی چون حق تحصیل و کسب مهارت و حق برخورداری از سلامت جسمی و روانی و حقوق سیاسی‌اش دربردارنده آزادی‌هایی چون آزادی قلم، مشارکت در انتخابات و حضور فعال در مجامع است. برای بررسی جزئی‌تر حقوق زنان در اسلام می‌توان به منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران مراجعه کرد.

امام خمینی (ره) زن را مربی انسان می‌داند

نجم‌آبادی توضیح داد: امام خمینی (ره) یکی از فقهای بزرگ معاصر و بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، نگاه ارزشمندی به زنان دارند. از منظر ایشان، زن مربی انسان و مظهر تحقق آمال بشر است و امام می‌فرمایند؛ اگر زنان شجاع و انسان‌ساز از ملت‌ها گرفته شوند، ملت‌ها به شکست و انحطاط کشیده می‌شوند. ایشان معتقدند زن‌ها در دوران پیش‌از اسلام مظلوم بودند و اسلام زنان را از لجنزار جاهلیت بیرون کشید و سربلند و سرافراز کرد و به واسطه انقلاب اسلامی، زنان به‌عنوان عضو مؤثر جامعه، تا حدودی مقام خود را یافتند.

وی خاطرنشان کرد: حضرت امام (ره) در پاسخ به این سؤال که آیا اسلام و مکتب تشیع به دنبال کناره‌گیری زنان از صحنه‌های اجتماعی است؛ می‌فرمایند تشیع نه تنها زنان را از صحنه زندگی اجتماعی طرد نمی‌کند، بلکه آنان را در جایگاه رفیع انسانی خود قرار می‌دهد. در واقع اسلام می‌خواهد زن در مقام والای انسانی خود باشد. از دیدگاه اسلام و تکیه بر اندیشه‌های امام خمینی (ره) زن باید در تعیین سرنوشت خود دخالت و در امور اجتماعی مشارکت داشته باشد.

این پژوهشگر اظهار کرد: امام خمینی (ره) نقش زنان در این خصوص را نقش حساس و مهمی قلمداد می‌کند و می‌فرمایندکه زنان باید در مقدرات اساسی حکومت دخالت کنند و متناسب با مقام انسانی خود می‌توانند مسئولیت‌هایی را در ساختمان حکومت اسلامی به عهده بگیرند و حتی بر این باورند که صلاح و فساد جامعه از صلاح و فساد زنان سرچشمه می‌گیرد.

وی مطرح کرد: امام خمینی (ره) در سال‌های اولیه پس از پیروزی انقلاب نقش اساسی زنان در پیروزی نهضت را پررنگ قلمداد کردند و فرمودند امروز زنان در جمهوری اسلامی، هم‌دوش مردان در تلاش برای سازندگی کشور هستند و همواره از زنان می‌خواستند که در مسائل روز ورود کنند.

نجم‌آبادی تصریح کرد: گاهی در بیانات امام‌خمینی (ره) مشاهده می‌شود که فراتر از بحث حقوق، ایشان بسیاری از امور را به‌عنوان تکلیف برای زنان قلمداد می‌کنند؛ ازجمله وظایف زنان در مشارکت‌های اجتماعی و سیاسی که معتقدند باید با رعایت عفت انجام پذیرد و از زنان می‌خواهند با برگرفتن سلاح ایمان و تعهد انقلاب اسلامی را پیش برده و پشتوانه آن باشند.

وی تأکید کرد: بنا بر دیدگاه امام خمینی (ره)، تفاوتی میان زن و مرد ازنظر حقوق انسانی نیست و حقوق زنان همانند حقوق مردان در منابع اسلامی مطرح‌شده است؛ ازجمله حقوقی که در رابطه با زنان از میان سخنرانی‌های ایشان به دست می‌آید؛ حق در تعیین شرط‌هایی ضمن عقد ازدواج، حق رأی، حق انتخاب شغل، حق مشارکت سیاسی و موارد متعدد دیگر است.

این دانشجوی دکتری فقه و حقوق خانواده در پایان گفت: شناخت دیدگاه اسلام ناب و امامین انقلاب نسبت به جایگاه زنان و حقوقشان به زنان کمک خواهد کرد که مسیر پیش روی خود را با اهتمام و دقت بیشتری انتخاب کنند.

انتهای پیام