به گزارش ایسنا، دکتر حسین کلانتری خلیل آباد اظهار کرد: از امام صادق (ع) نقل شده است که هرکس به قصد زیارت امام حسین(ع) پیاده از خانه اش خارج شود، خداوند برای هر قدمش حسنه ای می نویسد و گناهی را می آمرزد.

وی افزود: یکی از جلوه های وحدت در معماری قدسی اسلامی به واقع همین پیاده روی نجف به کربلاست که زائران مختلف از ایران، پاکستان، افغانستان، هندوستان، کشورهای حوزه خلیج فارس و... در آن حضور می بایند. پیاده روی نجف به کربلای معلی از سال ها پیش وجود داشته و کاروان ها، هیئت ها و موکب ها در این مسیر حرکت می کردند و در ایام عاشورا، اربعین ، اول رجب و نیمه شعبان پیاده روی از نجف تا کربلا با شور بیشتر اجرا می شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز بیان کرد: مسیر نجف به کربلا با ۱۴۵۲ عمود تا حرم حضرت ابوالفضل العباس (ع) نشانه گذاری شده ، که فاصله های این نشانه گذاری بطور متوسط حدود ۵۰ متر است و زمان ایده آل جهت طی این مسیر حدود سه روز است و در طول مسیر حدود ۷۰۰۰ موکب وجود دارد که موکب های این مسیر اغلب دائمی نیستند و برخی که دائمی هستند بدون داشتن اصول طراحی ساخته شده اند و صرفا به برطرف کردن نیاز های اولیه زوار اکتفا نموده اند. نکته قابل توجه این است که طراحی این موکب ها باید دارای اصول شهرسازی و معماری باشد . این مسیر یکی از بارزترین عناصر خطی است که در آن زائران و گردشگران از بدو ورود به نجف اشرف تا رسیدن به بارگاه اصلی با فعالیت های متنوع مذهبی، فرهنگی، تجاری و خدماتی مواجه می شوند و بتدریج برای ورود به فضای زیارتی بارگاه آماده شوند.

دبیر هیات امناء دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز افزود: پیاده راه های مذهبی یک سری شاخص هایی دارد که از اهمیت زیادی برخوردار است ، شاخص های ایجاد پیاده راه در فضاهای شهری، نیازهای انسانی ، امنیت، آسایش، دسترسی ، اجتماع پذیری، جذابیت، پیوستگی مسیر، نفوذپذیری، تنوع کاربری، خوانایی، سر زندگی، انعطاف پذیری منظر، آسایش حرارتی، روشنایی، عوامل اجتماعی و فرهنگی و... است که در پیاده راه فرهنگی-مذهبی نجف به کربلا، اغلب شاخص ها حاکم است ولی آن چیزی که این پیاده راه را از سایر مسیرها متمایز می سازد مسائل فرهنگی، تصویر ذهنی و مسائل آئینی است. در این مسیر، مجموعه رفتارهای قدم به قدم که به تدریج رنگ و بوی زیارت به خود می گیرند همچون سروصدای نوحه خوانی، مداحی، اذان و دعوت زوار، تغییر کاربری ها به واحدهای فرهنگی ، مذهبی، مزین شدن مسیرها و استقرار کاربری های عبادت، تدریس، قرائت قرآن و طلب اجابت دعا و... به این نکته مهم دلالت دارند که هر عنصر از فضای حرم قدسی، سلسله مراتب تقدس خود را از همجواری حرم آن امام می گیرد، منظرهای مقدس توسط آداب و رسوم شکل می گیرند و معمولا از زمینه های غیرمذهبی آغاز شده و در تداوم فرهنگ انسانی به زمینه های مذهبی می رسند. از خارج شهر به طرف مکان مقدس نیز فضا به تدریج مقدس می شود. آستانه ها و دروازه ها نشان عبور تدریجی اند و مرحله ای که سرانجام به صحن داخلی منتهی می شود، چشم انداز ، رفتار زائر را تحت تاثیر قرار می دهد جایی که بقعه مقدس برای نخستین بار به دیده زائر می آید، اهمیت فراوان دارد و در داخل شهر به هنگام عبور از خیابان هایی که راه به صحن مبارک می برد، شایسته است که زائر تعظیم کند.

دکتر کلانتری اضافه کرد: دسترسی به فضای شهری و شفافیت و دید بصری لازم با رعایت تناسب فضایی در طول مسیر تا حدودی برقرار است و انعطاف پذیری خوب مبلمان متناسب ایام اربعین تا حدودی وجود دارد و رویداد هایی هم در طول مسیر هست که به رویدادهای خیابانی قلمداد می شود و از طرفی با توجه به استقبال مردم عراق و تکریم زائران حسینی شاهد صحنه های زیبا و ملکوتی در طی مسیر هستیم بنا بر همین رویدادهاست که مردم را مشتاق تر از گذشته نموده است.

این استاد تمام گروه معماری افزود: برای طراحی موکب ها باید عناصر طبیعی شامل آب ، نخل ، آسمان و زمین را مد نظر قرار قرار داد و نظاره گر بود، یکی آسمان و زمین که در زیارت عاشورا به آن اشاره شده است و دو عنصر نخل و آب در عاشورا مطرح می‌شود به ویژه گذشتن از نخلستان و آب آوردن حضرت عباس(ع). آسمان بر این مصیبت بزرگ گریسته و رنگ عوض کرده و خورشید خونی شده است. 

وی افزود: تردد عده ای از زائرین با ماشین در این مسیر خلاف طریقت عاشقان است، چون موکب ها و عمودهای واقع در مسیر کمرنگ و کمرنگ تر می شوند و آدمی از درک آن عاجز می ماند . جمال شناسی موکب ها بایستی همواره مدنظر باشد، در حوزه طراحی ، یک طراح می‌تواند نمادها، نشانه‌ها و مفاهیم را به نسبتی درست بین انسان و آن محیط ایجاد کند به نحوی که رابطه مطلوب برقرار شود. شفافیت نور، فضای باز و بسته و متناسب با نیازهای مردم باید در طراحی موکب مدیریت شود. فضای نیمه باز و پوشیده باید چند عملکردی باشد، فضای طبخ و تهیه مواد خوراکی بسیار مهم است، فضای سرویس بهداشتی، وضوخانه و فضای رسانه‌های دیجیتال خیلی اهمیت دارد. فضای اجرای مراسم‌های مذهبی، فضای بهداشتی درمانی و فضاهای مربوط به خدمتگزاران زائران باید مورد توجه معمار موکب قرار داشته باشد، اما در بسیاری از موکب‌ها فضای ویژه خدمتگزاران زائران در نظر گرفته نمی‌شود.

وی به برخی اقدامات نامطلوب در طراحی موکب‌ها هم اشاره و اظهار کرد: نصب میله برای اینکه زائر در صف بایستد و غذا بگیرد و تعیین محل استفاده از وای فای به صورتی که فرد بنشیند اشتباه است. در محل‌های نصب وای فای فرد فقط باید دقایقی بایستد به خانواده خود پیام دهد و به راه بیفتد، تعبیه محلی برای نشستن در این اماکن موجب مشغولیت زیاد زائر می‌شود.

دکتر کلانتری گفت: جاهایی که صف‌های طولانی برای گرفتن غذا و هر اقدام دیگری ایجاد می‌شود، فرد را از مسیر پیاده باز می‌دارد. حتی اگر معماران خوش ذوق و معتقد ما جلوی معماری‌ای که کنسول شده را نگیرند پیاده‌راه اربعین تبدیل می‌شود به محلی برای ساخت موکب‌هایی با نمای کلاسیک.

وی ادامه داد: اما آنچه در فضای مطلوب می‌تواند رخ دهد این است که بدنه موکب باید متواضع و کم ارتفاع باشد، موکب‌ها باید در ابتدای راه و کنار جاده یک طبقه باشند و اگر لازم بود در ادامه و پشت آن را برای ساخت محل استراحت کمی مرتفع‌تر ساخت، فضای بهداشتی باید سریع و راحت در دسترس باشد، امکان شستن پا و وضو گرفتن را فراهم کند، ابتدای موکب باید شفافیت و راحتی ورود داشته باشد، ابتدای موکب باید فضای منعطفی داشته باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز بیان کرد: به هنگام فرونشستن خورشید اربعین، موکب ها جمع شده و همه چیز تمام می شود و به کاربری دیگری می آیند پس این بستر راه پیمایی اربعین یک بستر عربی و عراقی است که ریشه در فرهنگ قبیله ای ، عشیره ای وسنتی دارد و چون اربعین به یک رویداد بین المللی از جمله ایران، پاکستان، افغانستان و هندوستان و سایر شیعیان حوزه خلیج فارس و سایر افراد آزادی خواه و علاقمند طریقت حسین بن علی(ع) مبدل گشته که با گذشته متفاوت است و اختلاف دارد بنابراین این اختلاف های فرهنگی بایستی از طریق طراحی موکب ها که با فضا و فرهنگ مختلف هم سو باشد و طراحی شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اربعین ، عاشورا ، امام حسین(ع) و کاروانش باید در این طراحی دیده شود و مواردی که به آن اشاره شد شفافیت فضا و عدم تضاد در طراحی مسیر و چند عملکردی و توازن فضا و طراحی بهینه فضا بایستی مدنظر باشد و به فضل پروردگار که این مسیر ، این فضا و این حرکت تقویت شود.

انتهای پیام