به گزارش ایسنا، باغستان سنتی قزوین چند سالی است که به بهانه توسعه شهری و کاهش بارِ ترافیک مورد تعرض قرار گرفته و هر بار برای احداث پل و جاده، از دل آن تعدادی درخت قربانی می‌شود. پل امام رضا (ع) یکی از پل‌هایی است که این روزها تهدید جدی برای این میراث طبیعی به شمار می‌آید و با وجود این‌که شورای عالی شهرسازی و معماری در سال ۱۳۹۸ ادامه ساخت این پل را که از میان باغستان عبور می‌کند، متوقف کرده است اما همچنان شهرداری برای ادامه روند ساخت‌وسازِ این پل، پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد.
در پی این پیگیری‌ها، نیمه شب چهاردهم خرداد ماه (۱۴۰۱) گروهی از عوامل اجرایی پروژه کمربندی شهر با دستگاه‌ها و ادوات شهرداری به جان درختان باغستان افتادند و تعدادی از آن‌ها را قطع کردند. این عملیات با دستور شبانه دادستان و اعتراض شدید استاندار قزوین متوقف شد، اما چندی طول نکشید که دوباره به باغستان سنتی قزوین شبیخون زدند؛ فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد نیمه‌شب دوازدهم شهریورماه (۱۴۰۱) عده‌ای مخفیانه حدود ۱۲۰ درخت کهنسال و بارور باغستان را قلع‌وقمع کردند. عاملان به شاهد ماجرا گفته بودند که با مجوز و از سوی شهرداری دست به این اقدام زده‌اند اما شهرداری قزوین اعلام کرد که این بار نقشی در قطع درختان باغستان نداشته است.
علیرضا خزائلی ـ مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قزوین ـ نیز به ایسنا اعلام کرد که پیگیری‌های قضایی را آغاز کرده اما هنوز نمی‌داند که مسببین این ماجرا چه کسانی هستند.
به دنبال این ماجراها تشکل‌های مردم‌نهاد محیط زیست و میراث‌فرهنگی قزوین که همیشه به وضعیت باغستان معترض هستند، بیانیه‌ای را منتشر کردند که نسخه‌ای از آن نیز در اختیار ایسنا قرار داده شد. در بخشی از این بیانیه خطاب به استاندار قزوین، شهردار قزوین و مدیران اداره‌های میراث فرهنگی و گردشگری، جهاد کشاورزی، راه‌وشهرسازی، محیط زیست و سازمان آب منطقه‌ای استان قزوین، نمایندگان مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی و نمایندگان شورای اسلامی شهر قزوین این پرسش‌ها مطرح شده است:
«۱. کدام تفکر به جای روی آوردن به حمل‌ونقل عمومی، مدام در شهر و از دل باغستان، رینگ ماشین‌رو احداث می‌کند؟
۲. کدام تفکر «بوستان باراجین» را، بدون تطابق اقلیمی که به سبک سرزمین‌های اروپایی بزک شده است، بر باغستانی ترجیح می‌دهد که به عنوان آبخوان نقش سیل‌بند را ایفا می‌کند، که ریۀ تنفسی شهر است، که حریم حفاظت شهر از گردوغبار است، که کمربند سبز شهر است، که میراث ملی است، که محل تولید است، که محل ارتزاق و اشتغال و فعالیت است، که تاریخ و هویت اجتماعی شهر و نماد هوش و تمدن مردم ایران است و به شهادت کارشناسان داخلی و خارجی، در دنیا منحصربه‌فرد است؟
۳. چه رویکردی موجب می‌شود تا بر بستر رودخانۀ تاریخی باراجین که آب آبخوان را تأمین و ۹۰۰ هکتار از باغستان را آبیاری می‌کند، جاده بسازیم؟
۴. چرا در این شهر، برای عبور ترافیک ملی، دل باغستان شکافته می‌شود و خلاف مصوبۀ صریح بالادستی، بر محور نسیم شمال ترافیک بارگذاری می‌شود؟
۵. چرا به مصوبۀ کنارگذر جنوبی قزوین در بیرون (جنوب) باغستان، به بهانۀ کمبود بودجۀ دولت کاملا بی‌اعتنایی می‌شود؟ درحالی که طی همین سال‌ها جاده‌های بسیاری در کشور و در استان احداث شده‌اند؛ برای نمونه در سفر اخیر رییس‌جمهور برای جادۀ الموت ـ تنکابن، بودجه درخواست و تأیید شده است.
۶. آیا همۀ این مسائل و بسیاری مسائل دیگر از این دست، متأثر از سوداگری و رانت‌خواری در حوزۀ زمین نیست؟
۷. چرا در تدوین ضوابط عرصه و حریم باغستان، باغداران و کنشگران و متخصصان حوزۀ باغستان به مشارکت گرفته نشده‌اند؟ بدون شک، اگر رویکرد مدیریت شهر و استان از حکمرانی به حکمروایی تغییر نکند، نه تنها باغستان، بلکه تمامی سرمایه‌های تاریخی، اجتماعی و زیستی این شهر نابود خواهد شد.
۸. طرح جامع اجرایی حفاظت و احیا کجاست؟ آن هم قریب به ۱۷ سال پس از استخدام شرکت مشاور برای باغستان در شهرداری و از محل عوارض مردم شهر اعلام کنید که بعد از نابودکردن بخش‌های نزدیک به شهر، برای باقی باغستان کدام تدبیر اندیشیده شده است؟ کدام طرح در دست انجام است؟»
در بخش دیگری از این بیانیه که در اعتراض به نحوه برخورد با باغستان سنتی قزوین است، راهکارهایی برای توقف تخریب و بازگشت به دوران رونق این باغستان پیشنهاد شده که به شرح زیر است:
«۱. به رسمیت شناختن مردم در تعیین سرنوشتشان، از استاندار قزوین تقاضا داریم به اصل گفت‌وگو با مردم و مدیریت مشارکتی قائل باشند و حضور نمایندگان ذی‌نفعان خصوصی و عمومی باغستان را در شورای باغستان به رسمیت بشناسند.
۲. نقطه‌گذاری فیزیکی محدودۀ باغستان سنتی قزوین منطبق بر نقشۀ مصوبۀ ثبت ملی و حرایم ضروری آن.
۳. توقف طرح‌های توسعه که بر عرصۀ ثبتی باغستان در حال اجراست و عموما مطالعات محیط‌زیستی و اقتصادی ـ اجتماعی ندارند و در زمان شروع نیز مجوزهای قانونی و معتبر را نداشته‌اند.
۴. توقف طرح‌های در دست اقدام که موجب تخریب باغستان خواهد شد و الزام مطالعات محیط‌زیستی و اجتماعی، از جمله طرح توسعۀ ایستگاه راه‌آهن در باغ‌های جنوبی باغستان. ذکر این نکته ضروری است که اگر مدیران نگاه پایدار در توسعۀ شهر را مدنظر قرار دهند، می‌توانند برای توسعۀ ایستگاه و نمونه‌های مشابه، به‌جای ورود به باغستان، از زمین‌های شهری استفاده کنند.
۵. توقف برداشت‌های رسمی و غیررسمی و نیز دولتی و غیردولتی از حقآبۀ رودخانه‌های باغستان.
۶. تدوین و پیگیری برنامۀ جامع حفاظت و احیا: طبق اصل ۱۲۳ قانون اساسی و مصوبۀ مجلس در سال ۱۳۹۸ و همچنین طبق تصریح مصوبۀ شورای عالی شهرسازی و معماری در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۸، تدوین چنین طرحی وظیفۀ سازمان‌های مدیریتی استان است، از جمله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. البته به دلیل حضور و مسؤولیت سایر سازمان‌ها، طبیعی است که چنین طرحی باید با دخالت و نظارت استانداری قزوین و با محوریت باغداران و متخصصان و کنشگران حوزۀ باغستان، تدوین، تأیید و اجرا شود. تمام مطالعات دو دهۀ اخیر، از جمله مطالعات توسعۀ راهبرد شهری، مطالعۀ دفتر توسعۀ استراتژیک ریاست‌جمهوری، مصوبات فرا دستِ شورای عالی شهرسازی و معماری، مطالعۀ شورای مشورتی شمس، پژوهش‌های دانشگاهی و مجموعۀ مطالعات سمن‌های تخصصی اذعان می‌کنند و نشان می‌دهند که برای بقا و احیای باغستان کمبود راهکار وجود ندارد، بلکه یک طرح جامع اجرایی تحت مدیریتی منسجم و تکلیف به نهادهای مرتبط الزام است. در اینجا با اشاره به عبارتی که در مطالعات راهبردی توسعۀ «شارستان» آمده است، بسنده می‌کنیم: «به نظر می‌رسد برای احیای باغستان، کمبود طرح (راهکار) وجود ندارد، آنچه نیست، ارادۀ مدیریتی است.» در این زمینه پیشنهاد ما این است که در کمیتۀ تدوین طرح حفاظت و احیای باغستان، علاوه‌بر نمایندگان چهار رودخانه، حداقل دو نماینده به انتخاب باغداران و سه نماینده از کنشگران حوزۀ باغستان از افراد غیر ذی‌نفع حضور داشته باشند.
۷. دعوت از دو نماینده از تشکل‌های مردم‌نهاد به کارگروه‌های تخصصی مربوطه مطابق «بند ب مادۀ پنج دستورالعمل شورای برنامه‌ریزی استان».
این بیانیه از سوی انجمن‌های توسعۀ حیات شهر، انجمن تخصصی باغستان سنتی قزوین، انجمن جنبش سبز باغستان، انجمن معماری و احیاء بافت تاریخی استان قزوین، انجمن پاسداشت از آیین‌ها و مشاهیر سرزمین کهن، انجمن شهروندیار کاسپین، کانون پویش توسعۀ پایدار شهر قزوین، انجمن فرهنگ قزوین (افق)، گروه رفتگران طبیعت استان قزوین، انجمن حامیان عشق به طبیعت و حیوانات غزال (حامیان عشق)، کانون طبیعت و اندیشه، انجمن اسلامی مهندسان استان قزوین و جنبش (نه) به سیگار، تهیه و منتشر شده است.
انتهای پیام
نظرات