علیرضا رفیعی، روانشناس و مشاور خانواده در یکی دیگر سلسله نشست‌های طرح ملی فصل سخن با عنوان شهرتاب که بعدازظهر سه‌شنبه (۱۵ شهریورماه) و در ادامه‌ی گفت‌وگو درباره کتاب «فلسفه‌ای برای زندگی» نوشته ویلیام اروین با ترجمه محمود مقدسی در باشگاه ورزشی فیتنس کلاب برگزار شد، ضمن اشاره به خلاصه‌ای از جلسه نخست و با بیان اینکه اولین راهکار شناختیِ ارائه‌شده توسط رواقیون برای مواجهه با واقعیت‌های زندگی، فکر کردن به اتفاقات ناگوار است، گفت: راهکارهای شناختی در کتاب «فلسفه‌ای برای زندگی» در سه محدوده زمانی مطرح می‌شود یعنی راهکارهایی که یا برای موقعیت‌های عادی زندگی کمک‌کننده هستند، یا راهکارهایی برای موقعیت‌های آتی هستند یعنی موقعیت‌هایی که هنوز اتفاق نیفتاده ولی شما در شُرُف آن قرار دارید و یا اینکه مربوط به یک موقعیت تلخ در زمان گذشته است.

او افزود: راهکار دوم در این کتاب به ما می‌گوید که شما ممکن است در موقعیت‌های آتی با بحران مواجه شوید، مانند مواجهه جوانانِ ۱۸ ساله با کنکور یا نگرانی جوانان ورزشکار برای موفقیت‌های آینده و یا انتخاب شغل جدید و بسیاری از موارد دیگر. رواقی‌ها از راهکار خود برای شکست‌ناپذیری صحبت می‌کنند، به عبارتی معتقدند که اگر در هر موقعیت با این راهکار وارد شوید قطعاً پیروزمندانه از آن موقعیت خارج خواهید شد. آن‌ها می‌گویند اتفاقات زندگی یا در اختیار ما قرار دارند یعنی ما به آن‌ها تسلط داریم مانند افکار و عقاید ما، یا اینکه تحت هیچ شرایطی در اختیار ما نیستند و ما هیچ تسلطی به آن‌ها نداریم و خارج از اراده ما هستند مانند از دست دادن عضوی از خانواده یا وقایع طبیعی و یا آن اتفاقات تا حدودی در اختیار ما قرار دارند مانند شرکت در مسابقه‌ای که شما نمی‌دانید در آن پیروز می‌شوید یا خیر.

این روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه رواقی‌ها اعتقاد دارند که اگر تکلیف این سه نوع تقسیم‌بندی را روشن کنید شما به یک فرد شکست‌ناپذیر تبدیل می‌شوید، تصریح کرد: فکر کردن به مواردی که خارج از اراده ما هستند بنا به دیدگاه رواقیون کار بیهوده‌ای است. از طرف دیگر بخش عمده‌ای از افکاری که با آن مواجه هستیم در گروه سوم قرار دارند یعنی تا حدودی در اختیار ما هستند و رواقی‌ها در این مورد معتقدند که وقتی ما هدفگذاری بیرونی داشته باشیم دچار اضطراب می‌شویم و اگر آن را به هدف‌گذاری درونی تبدیل کنیم شکست‌ناپذیر خواهید شد چراکه حتی اگر در آن موقعیت پیروز نشویم اما از خودمان راضی خواهیم بود؛ بنابراین اگر هدفمان را نسبت به زندگی درونی‌تر کنیم حسمان نسبت به جریان زندگی تعدیل‌تر شده‌تر خواهد بود.

رفیعی با اشاره به اینکه معادل بسیاری از تعالیم رواقی‌گری در مذهب هم دیده می‌شود یعنی معارف مذهبی با تعالیم رواقی سنخیت بسیاری دارد، ادامه داد: مأمور به تکلیف هستیم یک توصیه دینی است یعنی به‌گونه‌ای زندگی کنید که گویا همیشه زندگی خواهید کرد و به‌گونه‌ای زندگی کنید که گویا فردا از این دنیا خواهید رفت.

او با بیان اینکه رویکرد سوم رواقی‌ها مربوط به شرایط ماضی است، گفت: عموماً ممکن است ما با اتفاقات گذشته کلنجار ذهنی داشته باشیم. در این میان، رواقی‌ها اعتقاد به جبری‌بودن دارند ولی منطور آن‌ها نوعی خاص از جبری‌بودن است؛ البته مفهوم جبری‌بودن محل نزاع بسیاری از افراد است و بعضی به آن معتقد نیستند، بعضی اعتقاددارند و بسیاری بین آن دست‌وپا می‌زنند. رواقی‌ها می‌گویند جبر یا مربوط به اتفاقاتی است که در گذشته رخ‌داده و یا مربوط به اتفاقاتی است که در آینده رخ می‌دهد و اگرچه اعتقاد رواقیون در مورد حوادث گذشته، جبر مطلق است اما دیدگاه آن‌ها در خصوص جبر در حوادث آتی به آن معنا نیست که ما هیچ تلاشی نکنیم؛ بنابراین رواقی‌ها می‌گویند اگر بتوانید با مفهوم تقدیرگرایی کنار بیایید یعنی بدانید که هر آنچه در گذشته اتفاق افتاده مقدر بوده که اتفاق بیفتد در این‌صورت تحمل بار سخت را آسان‌تر می‌کند، آن‌ها ازسویی دیگر معتقدند که اتفاقات آینده نیز مقدّر است اما شما هم می‌توانید در این مقدرات،  نقش داشته باشید.

این مشاور خانواده این پرسش را مطرح کرد که آیا ما باید در جریان زندگی به دنبال این باشیم که اسباب آسایش خود را بیشتر فراهم کنیم و تمام تلاش خود را به این معطوف کنیم که رنجِ کمتری ببریم؟ او سپس ادامه داد: رواقی‌ها می‌گویند به دنبال لذت رفتن در زندگی اگرچه امری اجتناب‌ناپذیر است ولی حکمِ یک تاریکی را دارد که وقتی به آن وارد شوید دچار کششی خواهید شد که در ادامه، آن تاریکی، شما را به سمت خود می‌کشاند، یعنی ویژگی لذت این است که اگر شما به دنبال آن بروید از یک‌جایی به بعد اسیر آن می‌شوید و رواقی‌ها اصولاً با هر چیزی که وابستگی و اسارت بیاورد مخالف هستند و این لذتی است که از دیدگاه آن‌ها اسارت می‌آورد و مورد تأیید رواقیون نیست.

رفیعی تأکید کرد: رواقیون معتقدند که قرار نیست درهای لذت را به روی خودتان ببندید بلکه از زندگی بهره‌مند بشوید ولی گاهی خودتان را امتحان کنید، گاهی خودتان را از لذائذ محروم کنید تا اولاً با سختی آشنا شوید، دوم اینکه لذتِ آن راحتی به دلتان بیشتر می‌نشیند و سوم اینکه از زندگی لذت بیشتری خواهید برد؛ بنابراین اگر قرار باشد از آرامشی برخوردار باشید که آن آرامش به شما کمک کند که یک زندگی همراه با خوشبختی و لذت معقول داشته باشید شاید لازم باشد که به جنبه تاریک آن لذت هم توجه کنید یعنی بدانید که اگر همواره به دنبال لذت رفتید در یک‌جایی اسیر آن خواهید شد. این موضوع هم در بعضی تعالیم مذهبی وجود دارد به‌طوری‌که در عین لذت، خلاف آن را هم به ما متذکر می‌شوند.

این روانشناس و مشاور خانواده خاطرنشان کرد که یکی دیگر از راهکارهای رواقیون، پرهیزگاری است که تمرین آن زحمت و مشقت بسیاری دارد.

او گفت: برای اینکه ما رواقی زندگی کنیم و تجربه‌ی آرامش را داشته باشیم لازم است که در رواقی بودنِ خودمان مراقبت کرده و روزانه راهکارها را برای خود یادآوری کنیم تا در رواقی بودن بمانیم. درواقع رواقی‌بودن یک شیوه است که شما دائماً باید آن را بسازید و تمرین کنید تا بتوانید آن را نگه‌دارید. رواقی‌گری فقط با خواندن کتاب‌هایی درباره آن حاصل نمی‌شود بلکه ما باید ملزم شویم که رواقی‌بودن را در زندگی جاری و ساری کنیم.

رفیعی با بیان اینکه رواقی‌ها به‌طورجدی کنشگر اجتماعی هستند، چراکه زندگی در جمع برای آن‌ها به‌عنوان یک ویژگی انسان مطرح است، اضافه کرد: رواقی‌ها معتقدند که حقیقت زندگی را دریابید و سعی کنید به‌صورت عاقلانه‌ای با نرسیدن‌ها همراه باشید تا زندگی برای شما دشوارتر نشود.

انتهای پیام