الهام میرزازاده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره عواملی که موجب جدایی کودکان از موزه‌ها شده است، توضیح داد: واقعیت این‌که کودکان به موزه علاقه‌ای ندارند، به چند مسأله برمی‌گردد؛ یکی این‌که تعداد اندکی از خانواده‌ها هستند که به تاریخ علاقه نشان می‌دهند و در خانه‌های ما خیلی کم درباره تاریخ حرفی زده می‌شود. در مدرسه هم با وجود این‌که تاریخ جزو کتاب‌های درسی مدارس است، اما معلمان کمی هستند که تاریخ را با زبانی ساده بازگو کنند تا دانش‌آموزان به این درس علاقه‌مند شوند. در واقع به این موضوع تنها به عنوان یک مبحث درسی پرداخته می‌شود. در دوران تحصیلی خودم به یاد دارم که فقط یک معلم تاریخ داشتیم که تاریخ را داستان‌وار و جذاب برای ما تعریف می‌کرد و در طول هفته برای این ساعت درسی لحظه‌شماری می‌کردم.

او اضافه کرد: علاوه بر این، شرایط موزه‌ها به هیچ عنوان برای کودکان محیا نیست. در حال حاضر چند موزه برای کودکان فضایی را طراحی کرده‌اند که آن هم تا حدودی برای کودکان جذابیت دارد. نیاز است این فضاها به طور جدی و هدفمند برای کودکان آماده شود و هر آنچه که یک کودک در بازدید از موزه نیاز دارد، برای او فراهم شود. به عنوان مثال کودکان نمی‌توانند به اندازه بزرگسالان در موزه‌ها سرپا بایستند و در طول بازدید خسته می‌شوند بنابراین باید در موزه‌ها استراحتگاهی مخصوص کودکان در نظر گرفت. همچنین باید در موزه‌ها فردی حضور داشته باشد که با زبان کودکان و متناسب با فهم آن‌ها درباره موزه توضیح دهد. بزرگسالان از توضیحات معمولی راهنماها خسته می‌شوند و در حوصله‌شان نمی‌گنجد، بنابراین نمی‌توانیم از یک کودک توقع داشته باشیم که از چنین توضیحاتی لذت ببرد و به آن گوش دهد.

این کارشناس گردشگری کودک با بیان این‌که کودکان قبل از بازدید از موزه‌ها به آمادگی ذهنی نیاز دارند، گفت: باید قبل از ورود به موزۀ مورد نظر، ذهن کودکان را برای آن‌چه قرار است ببینند آماده کرد، مثلا قبل از ورود به موزه برای بچه‌ها بازی، کاردستی یا قصه‌ای از آثار موزه را در نظر گرفت. بچه‌ها علاوه بر بازدید از موزه، نیاز به نوعی سرگرمی دارند که در یادگیری و ایجاد علاقه آن‌ها به موزه خیلی تأثیرگذار است. کمبود چنین فعالیت‌هایی در موزه‌ها کاملا محسوس و همین مسائل در بی‌علاقگی کودکان به موزه مؤثر بوده است. البته گروه‌هایی هستند که این کار را برای بچه‌ها انجام می‌دهند، اما از آن‌ها حمایت نمی‌شود و کاملا سلیقه‌ای با این موضوع برخورد می‌شود.  

او افزود: موزه‌هایی هستند که چندوقت یک بار برنامه‌هایی برای کودکان در نظر می‌گیرند، اما این برنامه‌ها باید منظم اجرا شود تا تأثیرگذار باشد. اولین بار در موزه بانک ملی این موضوع را دیدم که در کنار هر اثر بارکدی نصب شده بود و با اسکن آن مطلب یا فیلم کوتاهی از آن اثر نمایش داده می‌شد. قبل از کرونا هم در موزه موسیقی دیدم که اطلاعات سازها را به این شکل در اختیار بازدیدکننده می‌گذاشتند.

میرزازاده گفت: بنابراین موزه‌ها باید یک برنامه مدون برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی در حوزه کودک داشته باشند. در دوره‌ای که برای کودکان تور موزه می‌گذاشتیم در بازدید از موزه آبگینه، کارگاه مرمت برای بچه‌ها برگزار کردیم و قبل از بازدید از موزه بچه‌ها در این کارگاه سفال‌های شکسته شده که با طرح‌های آثار خود موزه درست کرده‌ بودیم، مرمت می‌کردند و بعد آن‌ها را به داخل می‌بردیم تا نمونه تاریخی آن سفال را ببینند و این بازدید برای آن‌ها خیلی جذاب بود.

این راهنمای گردشگری درباره تأثیر خانواده و مدارس در ایجاد علاقه به موزه‌گردی کودکان، بیان کرد: خانواده‌ها و مدارس اعتقاد دارند که چون بچه‌ها در دوران کرونا مدام در خانه بودند، حالا که قرنطینه تمام شده باید به طبیعت و شهربازی بروند و موزه‌گردی در چنین برنامه‌هایی جایی ندارد. در واقع موزه‌ها را نوعی مکان آموزشی می‌دانند. البته با چنین وضعیتی بیراه نمی‌گویند، اما موزه‌ها هم با یک برنامه‌ریزی درست می‌توانند جنبه تفریح و سرگرمی داشته باشند.

او در ادامه گفت: اگر امروز کودکانی هستند که به موزه‌گردی علاقه دارند و در تورهای موزه شرکت می‌کنند به دلیل علاقه و حمایت والدینشان است. ما امروز کودک چهار پنج ساله‌ای را می‌بینیم که شاهنامه‌خوانی می‌کند، این کودک چطور به شاهنامه علاقه‌مند شده جز این است که والدینش او را در مسیر قرار داده‌اند؟ کودکان از والدین و افرادی که در تربیت آن‌ها نقش دارند الگوبرداری می‌کنند، بنابراین مدرسه و خانواده دو زمینه بسیار مهم در ایجاد انگیزه و علاقه حوزه‌های تاریخی و فرهنگی هستند و هر چقدر برای آن وقت بگذارند نتیجه آن در کودک مشهود و قابل لمس است. پس معلم‌ها باید در این زمینه آموزش ببینند و یاد بگیرند باید چه کارهایی انجام دهند تا در کورکان ایجاد علاقه و انگیز کنند.

میرزازاده در عین حال معتقد است: کودکان وقتی آگاه باشند، پدر و مادرهای خود را هم آگاه می‌کنند. بنابراین اگر کودکان را نسبت به فضای موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی آگاه کنیم نباید از حضور آن‌ها در این اماکن نگران باشیم. یک کودک آگاه علاوه بر این‌که مراقب است خودش به آثار تاریخی آسیبی نزند، بلکه به افراد خطاکار حتی اگر والدینش باشند، تذکر می‌دهد.

این کارشناس گردشگری کودک درباره نقش موزه‌های کودک نیز یادآور شد: در موزه کودک عروسک‌های ملل و فرهنگ راهنماهایی مستقر هستند که با قصه‌گویی، فرهنگ اقوام مختلف را به کودکان یاد می‌دهند و فضای عروسکی موزه، کارگاه‌های آموزشی آن و نحوه معرفی فرهنگ‌ها کودکان را به این موزه جذب می‌کند. باید به چنین موزه‌هایی در حوزه کودک پروبال داده شود. همچنین در موزه ملک برنامه‌هایی برای کودکان انجام شده است که به خاطر محیط علمی می‌تواند فضای خیلی خوبی برای کودکان باشد، اما این موزه هم به راهنماهای تخصصی و کارآزموده در حوزه کودک نیاز دارد.

انتهای پیام