بنا بر بعضی منابع، پای قلیان، از دوران شاه طهماسب به ایران باز شد و قبل از آن، شاهان هندی این وسیله کشیدن تنباکو را، اگرچه نه شکل و شمایل کنونی، ابداع کرده بودند؛ وسیله‌ای که به استناد نوشته‌های بعضی از جهانگردان، توسط یک پزشک به شاه اکبر، توصیه شد!! اما رواج قلیان در ایران آن دوران (شاه طهماسب) با سرعت شگفتی همراه بود.

قلیان که سالهاست قبح استفاده از آن برای کشیدن تنباکو، در اکثر خانواده‌های ایرانی از بین رفته، در هر نقطه از ایران به وفور یافت می‌شود و به مدد تنباکوهای طعم دار، روز به روز، گسترش یافته و در کنار خود، دکان‌های فروش لوازم اصلی و جنبی را نیز توسعه بخشیده و شغلی تحت عنوان "عرضه قلیان" به ویژه در اماکن تفریحی و گردشگری عمومی، اضافه کرده است.

موضوع ممنوع شدن تنباکو و مصرف اشکال مختلف آن، در ایران ریشه تاریخی داشته و علاوه بر جنبه اجتماعی، به نقطه عطفی در تاریخ سیاسی این کشور بدل شد؛ آنجا که به تاسی از فتوای میرزای شیرازی، ممنوعیت عمومی مصرف قلیان نه تنها در کشور که در جهان اسلام، تحت الشعاع قرار گرفت و متوقف شد.

اما بعد از آن واقعه تاریخی، بارها در ایران شاهد تصویب قوانینی در موضوع منع مصرف مواد دخانی به ویژه در اماکن عمومی بوده‌ایم، شاید پس از تحریم تنباکو و شکسته شدن قلیان‌ها در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نخستین بار سال 1371 بود که جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، ممنوعیت را به هیئت وزیران، ریاست جمهوری و مجلس پیشنهاد داد و از آن زمان تا سال 76 که به تصویب رسید، استفاده از دخانیات در اماکن عمومی کاملا ممنوع شد؛ اما این مصوبه بارها دستخوش تغییراتی قرار گرفت و به تدریج، اجرای آن متوقف شد.

به گزارش ایسنا، سال 1383، بار دیگر  باز مصرف قلیان در اماکن عمومی کشور ممنوع شد ولی این ممنوعیت ادامه نداشت و در سال 1384 با اصلاح تبصره ماده 1 آئین‌نامه ممنوعیت استعمال و عرضه سیگار و سایر مواد دخانی در اماکن عمومی، قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتی مجاز به عرضه سیگار و مواد دخانی شدند. اما به فاصله کمتر از یک سال، قلیان‌ها دوباره جمع شد و از آن زمان تا سال 86 قهوه‌خانه‌داران چندان زیر ذره‌بین اداره سلامت وزارت بهداشت نبودند.

دولت نهم باردیگر موضوع ممنوعیت را مطرح کرد که با مخالفت برخی از دستگاه‌ها و صنوف مواجه و منجر به سیاست‌های معتدل دولت شد و عرضه این متاع در اماکن دارای مجوز!! مجاز قلمداد و در کنارش استفاده نکردن از توتون‌های دارای اسانس، به عنوان بندی الزامی از دستورالعمل، اضافه شد!!

دولت دهم بار دیگر به اصرار وزارت بهداشت در مسیر ممنوع کردن قلیان گام برداشت و جمع آوری قلیان توسط تیم‌های متشکل از عوامل دستگاه‌های مختلف توسط دیوان عدالت عمومی تصویب شد و متقابلا با مخالت صنف قهوه‌خانه‌دار و ... و البته زیرزمینی شدن عرضه قلیان و عوارض و  عواقب ناشی از آن، منجر شد.

به گزارش ایسنا، مصرف قلیان، به هر شکل و ترکیب، بنا بر نظر صاحبنظران و کارشناسان، قطعا اثرات بس نامطلوبی بر رفتار اجتماعی افراد و گرایش آنان به سمت دیگر مواد دخانی و اعتیاد به موادمخدر داشته است.

یک کارشناس سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی شیراز، ضمن یادآوری اینکه، مصرف قلیان یکی از عوامل بسیار موثر در کاهش سن مصرف دخانیات در کشور به شمار می‌رود، خاطرنشان کرد که دسترسی به قلیان و رواج مصرف آن در خانواده‌ها از مهمترین دلایل برای شاخص سن مصرف مواددخانی است.

محمداسماعیل نجفی اضافه کرد: این دسترسی اغلب از سه طریق خانواده، دوستان و آشنایان و سپس قهوه خانه‌ها اتفاق می‌افتد. خانواده، نخستین و اصلی ترین زمینه ای است که به آشنایی و گرایش افراد با قلیان منجر می‌شود.

عوارض و عواقب مصرف قلیان

او گفت: باید بدانیم تنباکوی قلیان حاوی سموم زیادی از جمله مونوکسیدکربن، فلزات سنگین و مواد شیمیایی ایجادکننده سرطان است که حتی پس از عبور از آب نیز وجود دارد. این سموم باعث بروز بیماری های ریوی، سرطان، بیماری های قلبی و سایر بیماری ها می شود.

نجفی، میزان نیکوتین موجود در قلیان را به میزان قابل توجهی بالاتر از سیگار دانست و با بیان اینکه هر وعده مصرف تنباکوی بدون طعم قلیان، معادل نیکوتین موجود در ۷۰ نخ سیگار است، گفت: دود دریافتی در هر وعده یک ساعته استفاده از قلیان، ۱۰۰ تا ۲۰۰ برابر بیشتر از مصرف یک نخ سیگار است.

این کارشناس سلامت محیط خاطرنشان کرد: همچنین زغال و خاکستر زغال که برای داغ کردن تنباکو در قلیان استفاده می شود، سمومی تولید می کند که حاوی مقادیر زیادی مونوکسید کربن، فلزات و مواد شیمیایی مولد سرطان است.

نجفی با بیان اینکه استفاده از قلیان با برونشیت مزمن و بیماری های تنفسی مرتبط بوده و باعث انتقال ویروس های هپاتیت و تبخال شده و در انتقال حدود ۱۷ درصد موارد بیماری سل نقش دارد، گفت: حدود ۴۰۰۰ ماده شیمیایی در دود تنباکو وجود دارد و مشخص شده که بیش از ۴۰ نوع از این مواد، سرطان زاست. تنباکو حاوی نیکوتین، دارویی بسیار اعتیادآور که به صورت تقریبی مستقیم هنگام کشیدن سیگار و قلیان به مغز می رسد،  است.

«قطران» چیست؟

او با یادآوری اینکه هنگام استفاده از قلیان، یک ماده قهوه ای چسبنده با نام «قطران» ایجاد می شود که می تواند به قسمت های مختلف بدن از جمله دندان ها و ریه ها بچسبد، گفت: کشیدن قلیان منجر به ایجاد گاز مونوکسیدکربن نیز می‌شود؛ همان گازی که در اگزوز خودرو و خروجی بخاری و آبگرمکن و .... وجود دارد و موجب خفگی و مرگ بسیاری شده است.

نجفی با ابراز تاسف از اینکه استفاده از قلیان، به عنوان روشی متداول برای گذراندن وقت برای معاشرت با دوستان، در حال تبدیل شدن به بخشی از روند جدید زندگی در ایران برخی از کشورهاست، گفت: قلیان به عنوان مد و نشانه امروزی بودن تبلیغ می شود. در برخی موارد هم برعکس عمل شده و قلیان به عنوان یک فعالیت سنتی به تصویر کشیده می شود تا باعث احساس هویت و دلبستگی به میراث فرهنگی در جامعه شود. از سویی تنوع تنباکوی قلیان با طعم میوه و خوراکی و ادویه و ... موجب توجه بیشتر جوانان شده است.

این کارشناس سلامت محیط گفت: دود حاصل از تنباکوی قلیان حاوی مقادیر زیادی از مواد سمی شناخته شده برای ایجاد بیماری ها از جمله سرطان است و دست کم برخی از این مواد سمی از سوی مصرف کنندگان قلیان جذب می شود. بنابراین این مواد سمی در هوای تنفسی، خون و ادرار آنها وجود دارد. استفاده از قلیان با سرطان های دهان، مری و ریه، و گاه با سرطان های معده و مثانه ارتباط دارد.

محمداسماعیل نجفی گفت: شواهد جدی به نفع ارتباط استفاده از قلیان با بیماری های تنفسی، بیماری های قلبی عروقی، بیماری دهان و دندان، وزن کم هنگام تولد، التهاب مزمن بینی، ناباروری مردان، بیماری ریفلاکس معده مری و مشکلات سلامت روان وجود دارد.

این کارشناس سلامت محیط گفت: مصرف دخانیات، از جمله تنباکوی قلیان، می تواند باعث پیری زودرس، آسیب به پوست و کاهش انعطاف پذیری و استحکام آن و بروز چین و چروک می‌شود و به دلیل ضعیف شدن گردش خون در پوست، زمینه ساز بروز آکنه و سایر عفونتهای پوستی خواهد شد؛ از طرفی مصرف دخانیات در بانوان باعث افزایش هورمون تستسترون و افزایش موهای زائد می‌شود.

انتهای پیام