• سه‌شنبه / ۳ خرداد ۱۴۰۱ / ۱۰:۳۴
  • دسته‌بندی: گردشگری و میراث
  • کد خبر: 1401030302104
  • خبرنگار : 71021

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
تل حکوان، محوطه هخامنشی در استان فارس

یک فعال میراث فرهنگی خبر داد: تُلِ «حَکوان» یادمانی از دورۀ هخامنشی در بدترین شرایط نگهداری می‌شود و از سوی کشاورزان و زمین‌داران روستاهای پیرامون بارها شخم زده و از گستره آن کاسته شده است. اینک، این محوطۀ هخامنشی در جدال با مرگ و زندگی است و بقایای اندکی از آن به جای مانده است.

به گزارش ایسنا، سیاوش آریا ـ پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی ـ آخرین وضعیت «تل حکوان» را این‌گونه شرح داد: نامش «حَکوان» است برگرفته از روستایی به همین نام، اما بَختش تیرۀ تیره، آن‌چنان که باید به روزگار اَندوهبارش گریست، گریه‌ای از خون. شاید اگر می‌دانستیم که در اینجا به گفتۀ باستان‌شناسان روزگاری یکی از پایگاه‌های مهم و راهبردی هخامنشیان بوده، دست به تاراج آن نمی‌زدیم، ولی با وجود بودن تابلو شناسایی (معرفی) بنا که خود به یادگاری تاریخی تبدیل شده و ارزش آن را نیز بازگو کرده است، باز با بی‌مهری و نامهربانی مردم منطقه و روستاهای پیرامونی روبه‌رو شده و در گذر سال‌های گذشته، بارها و بارها به آن دست‌برد زده‌اند تا جایی که به گفتۀ یکی از بومیان منطقه، دیگر چیزی برای بیرون آوردن از زیر خاکش، وجود نداشته و چند سالی است که دیگر دست از سرش برداشته‌اند!

او اشاره کرد که همین دست‌اندازی‌های پی‌درپی که هنوز هم آثار نابخردی آن پابرجا است و برداشت خاک از محوطه‌ای که روزگاری رونق ویژه‌ای داشته و جایگاه آمدوشد بزرگان هخامنشیان بوده، سرنوشت شومی را برای آن رقم زده است.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
تپه حکوان محصور در میان زمین‌های کشاورزی

این فعال میراث فرهنگی همچنین گفت: در سال های گذشته، بومیان منطقه و مردم روستاهای پیرامونی با کَندوکاوهای غیرمجاز به درازای چندین متر به لایه‌های باستان‌شناسانۀ این محوطۀ باستانی آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را وارد کرده و ساختار بنا را به هم ریخته و از هم گسسته‌اند. همچنین بیشتر بلوک‌ها و تکه‌های سنگی مربوط به دورۀ هخامنشی که در پی و شالودۀ بنا وجود داشته و گویای معماری ویژه‌ای از این دورۀ تاریخی شده، در گذر سال‌ها رُبوده و یا شکسته و نابود شده و شمار اَندکی از آن‌ها نیز در جای جای این تپۀ ارزشمند تاریخی و فرهنگی ریخته و رها شده است. دردناک‌تر آن‌که، تُلِ هخامنشی «حَکوان» که به گفتۀ یکی از بومیان منطقه تا چند دهه پیش، بیش از دوهکتار و دویست متر گستردگی داشته و دارای سند هم بوده، با دست‌اندازی‌ها و برداشت خاک از روی آن، اکنون به تپه‌ای کوچک با مساحتی نزدیک به ۵۰۰ تا ۶۰۰ متر تبدیل شده و همین بخش هم از آسیب‌ها و نامهربانی‌های انسانی در اَمان نمانده است.

آریا افزود: گذر جاده از روی عرصه تپه و ساخت‌وسازها در حریم درجه یک آن و برافراشتن تیرهای برق در نزدیکی محوطه و رویش انبوه خار و خاشاک روی تپه از دیگر دشواری‌های پیش روی این محوطه هخامنشی است.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
جاده‌ای که به گفته محلی‌ها بخشی از تپه باستانی را از بین برده است

این فعال میراث فرهنگی به نتیجه پیگیری‌های خود برای نجات این محوطه باستانی اشاره کرد و گفت: ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس به اَنگیزه کمبود شدید بودجه و نیروی انسانی کافی در یگان حفاظت میراث فرهنگی، نتوانسته است به‌درستی از این یادمان ملی تاریخی پاسداری و نگهبانی کند و آن را در گوشه‌ای به حال خود رها کرده است. حتی در چندین دهۀ گذشته، هیچ گونه کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه انجام نشده تا بتوان به پرسش‌های موجود پاسخی درخور و علمی داد و رازهای پنهان و سر به مُهر آن را گشود.

او در ادامه با اشاره به خطر نابودی یادمان‌های تاریخی در سایه بی‌تفاوتی و بی‌توجهی‌ها، بیان کرد: بی‌تفاوتی گریبان‌گیر بیشتر کارشناسان و جامعۀ دانشگاهی و علمی شده و همگی از کنار چالش‌های میراث فرهنگی و دشواری‌های پیش روی یادمان‌های تاریخی و ملی و تکرارناپذیر کشور به آسودگی و سادگی می‌گذرند که بی‌گمان یکی از انگیزه‌های این بی‌تفاوتی‌ها می‌تواند افزایش دست‌اندازی‌ها به یادمان‌های تاریخی و همچنین فراوانی و گستردگی شمار یادمان‌های تاریخی و فرهنگی کشور باشد.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
ساخت و ساز در حریم تپه باستانی حکوان

سیاوش آریا همچنین با علی‌رضا جعفری زند ـ باستان‌شناس با گرایش دوران تاریخی ـ که تلِ «حَکوان» را از نزدیک چندین بار دیده است، گفت‌وگویی داشته که  او نیز تایید کرد: این تپه باستانی به انگیزه دست‌اندازی‌های فراوان و کَندوکاوهای غیرمجاز سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی و با گذشت زمان بسیار آسیب دیده و حتی می‌توان گفت به سبب بی‌توجهی و سهل‌ِانگاری از میان رفته و نابود شده است. همچنین دست‌اندازی‌های کشاورزان و زمین‌داران تا به عَرصه و روی تپه نیز رسیده است.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!

این باستان‌شناس از وضعیت موجود یادمان‌های تاریخی به‌ویژه مربوط به دوره هخامنشی گله کرد و افزود: برخی از محوطه‌های تاریخی ارزشمند دوره هخامنشیان با گذشت زمان آسیب دیده‌اند، ولی آسیب‌های وارده و ویرانی محوطه‌ها و یادمان‌های تاریخی دوره هخامنشی در چند دهه گذشته بسیار زیاد بوده و حتی به اندازه همه ۲۵۰۰ سال گذشته، ما در این دوران معاصر به آن‌ها آسیب رسانده‌ایم. این آسیب‌ها یا به گونه شخم زدن تپه‌ها و محوطه‌های هخامنشی همانند همین تلِ «حَکوان» بوده و یا با دست‌اندازی‌ها و کَندوکاوهای غیرمجاز سوداگران اموال تاریخی و فرهنگی صورت گرفته است. شوربختانه با وضعیت پیش ‌رو، محوطه‌ها و یادمان‌های هخامنشی روز به روز آسیب بیشتری دیده و کم رنگ‌تر و از چهره تاریخ به آرامی پاک خواهند شد. بدون این‌که، کاوش‌های علمی باستان‌شناسی در آن‌ها انجام شده باشد.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!

جعفری زند ادامه داد: شوربختانه ما تا زمانی که یک محوطه یا بنا و یا اثر تاریخی را از دست ندهیم، متوجه ارزش و اهمیت آن نخواهیم شد. تازه شاید هم، بسیاری از افراد متوجه همین موضوع و نابودی یادمان‌های تاریخی نشوند. همچنین باید دانست که آگاهی‌های ما از یادمان‌های برجای‌مانده از دورۀ هخامنشی و تاریخ این دوره، بسیار اَندک و ناچیز است و همین داده‌ها هم مربوط به چهل تا پنجاه سال پیش است و در چند دهه گذشته چیزی بر دانش ما اَفزوده نشده است؛ زیرا هیچ گونه کاوش باستان‌شناختی انجام نشده و یا اگر بوده، بسیار محدود بوده و بیشتر به بررسی‌های باستان‌شناختی پرداخته شده است. باید دانست که در چندین سال گذشته در سرزمین پارس که خاستگاه هخامنشیان بوده، تنها در تُل آجری مَرودشت کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده و دنباله‌دار بوده است.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
حفاری برای پیدا کردن گنج

محمدتقی مصطفوی ـ باستان‌شناس، مترجم و نویسنده ـ در کتاب اقلیم پارس درباره تلِ حَکوان نوشته است: تلِ حَکوان از تپه‌هایی است که تکه‌های سفال‌های پیش از تاریخ در دامنه آن پیدا شده و در بهار سال ۱۳۳۸ خورشیدی با موافقت ادارۀ کل باستان‌شناسی بر پایه درخواست جلال آرین، مالک روستای پیرامونی و از سوی اداره باستان‌شناسی استان فارس مختصر خاک‌برداری و گمانه علمی در آن انجام گرفت و در نتیجه، بنایی از دوره هخامنشی در تپۀ نام‌برده، آشکار شد که آن را روی شالودۀ سنگی سپیدی که درازای آن از شمال باختری (غربی) به جنوب خاوری (شرقی) نزدیک ۲۴ متر و پهنای آن کمابیش ۱۰ متر است، ساخته بودند. همچنین آثار دیوارهای خشتی و اتاق‌ها در بالای صُفه‌ای که از شالوده نام‌برده پدید می‌آمد، کشف شده است. کشف بنای هخامنشی یادشده می‌رساند که همان گونه که احتمال داده می‌شد در مسیر راه شاهی میان پارسه (تخت جمشید) و شوش بناهای کوچکی از آن دوران برای توقف و آسایش شاهنشاهان هخامنشی ساخته بودند و از آن‌ها نیز برای ناهارخوری و شکارگاه هم استفاده  می‌شده است. همچنین با نگرش به مسافت پارسه با قصراَبونصر شیراز کمابیش با مسافت قصر اَبونصر تا تلِ حَکوان کوار برابر است و به خوبی می‌توان نشان داد که قصراَبونصر نخستین نشیمنگاه (منزلگاه) راه شاهیِ نام‌برده شده و تلِ حَکوان دومین نشیمنگاه آن از سوی پارسه (تخت جمشید) بوده است.

اما جعفری زند ـ باستان‌شناس ـ دیدگاه دیگری دارد و در این‌باره گفت: به دید من «تپۀ حَکوان کوار» یکی از پایگاه‌های مهم و بزرگ دوره هخامنشیان بوده که از اهمیت ویژه‌ای در آن دوران برخوردار بوده است که می‌توان آن را با محوطۀ هخامنشی «جِن جان» در فَهلیان نورآباد پارس سنجید. حتی از دید من باید تلِ حَکوان بزرگ‌تر از تپۀ «جِن جان» هم بوده باشد که در گذر زمان و با دست‌اندازی‌های سودجویان بخش‌های زیادی از آن، به آرامی از میان رفته است و بیشتر بلوک‌های سپید سنگی آن ربوده‌اند و یا نابود شده است.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
بقایای یادمان هخامنشی

 تلِ حَکوان کوار با شمارۀ ۳۴۱۳ و در تاریخ ۲۷ اسفندماه ۱۳۷۹ خورشیدی به ثبت ملی رسیده است و بر پایه قانون میراث فرهنگی هرگونه دست‌اندازی، دخل و تصرف و پی‌کَنی و آسیبی به آن تخلف بوده و جرم به شمار می‌آید. این تپه باستانی در شهرستان کوارِ استان فارس قرار دارد.

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
حفاری برای پیدا کردن گنج که به لایه‌های باستان‌شناسی آسیب وارد کرده است

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!

یادگار هخامنشیان در جدال با مرگ!
وضعیت تابلو معرفی این اثر باستانی
عکس‌ها از سیاوش آریا

انتهای پیام

  • در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.

نظرات

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
لطفا عدد مقابل را در جعبه متن وارد کنید
captcha
avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۳ ۱۵:۲۶

بی عرضگی همه جا موج میزنه

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۳ ۲۳:۱۱

دردمندانه اینکه خودمان با دستهای خودمان شناسنامه و هویت ملی مان را از میان میبریم و منتظر مسولان می‌مانیم..بنالم همیشه از اینکه ندانیم و دانیم یکی هست برابر..دانا ونادان..دانسته‌ و ندانسته.

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۰:۱۷

متاسفم از این همه بی توجهی و بحث هایی که در فضای مجازی راجب درآوردن گنج تبلیغ میکنن که اینطور میراث کهن ما نابود بشه کسی هم نیست جلوشونو بگیره

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۰:۱۸

هخامنشیان کوروش کبیر نادرشاه افشار و خیلی از شاهان تاریخ باعث افتخار ایران بودند

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۰:۴۸

با عرض سلام سرکارخانوم سمیه حسنلو و ساره دستاران یکی از اشکالات طرح استفاده از اشیا باستانی و گنج ها استفاده همین واژه گنج ها بودش لطفا خودتونم رعایت فرمایید.با تشکر

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۱:۰۱

باسلام بصورخلاصه بگویم ازشمامسئولین عزیز ومحترم عاجزانه خواهانم که نسبت به مرمت وتعمیر چنین اثار مهمی اقدام نمایید تا موجب سرافرازی وشکوه استان عزیزمان فارس باشد ممنونم

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۱:۴۴

نابود نمیشه بتونی هستش دیگه کم کم دارن خرد میشن

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۵:۵۶

اقای دلسوز همینطوری که دلت به فکر زنده موندن یه مشت سنگ و خاک هستی یه کم هم به فکر زنده موندن مردم باشید شماها که زنده اش هی و حاضر جلو روتون هست دارین نابودشون میکنین

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۷:۳۶

کسی تواین دوران واین موقعیت مملکت که مسولان درگیر وضعیت سیاسی واقتصادی بد روزگار هستن به این چیزها فکر نمیکنن فقط وفقط به فکر حفظ سمت وقدرت .

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۷:۴۳

باید گریه کرد.آخه کی با هویت و تاریخ و گذشته ی پرشکوه و ارزشمند و افتخار آمیز خودش یه همچین کاری می کنه؟

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۷:۴۴

کی اداره میراث فرهنگی میخواد نسبت به اینا رسیدگی بکنه؟

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۷:۵۱

از بی نظمی مردم اونجا ست. که خراب. میشه

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۰۸:۲۵

واقعا متاسفم واسه میراس و مجلس که نمیتونن یک تصمیم درست بگیرن که این همه اجناس از ایران خارج نشه ..چرا از مردم نمیخرن و در ازاش پولی به مردم بدن تا انقدر به تاراج نره..واقعا چرا؟؟؟؟،

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۱۳:۰۸

این آثار هر جای دنیا بود به بهترین شکل ممکن نگهداری و در معرض دید مردم وجهانگردان قرار می گرفت اما افسوس در ....

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۱۳:۳۵

هییییی روزگار😮‍💨

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۱۶:۰۳

فقر فرهنگی

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۲۰:۱۹

سلام.من خودم کلمه ای مناسب برای ابراز تاسف پیدا نکردن بخدا پیدا نکردن ،اخه کدوم قسمت یا کدوم برگ از تاریخ و هویتمون نگه داری خوب میشه که این بعدیش باشه....وای وای وای بر......

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۴ ۲۳:۱۲

من از گنج این چیزا سرم نمیشه ولی من اهل نورآباد فارسم بابام وقتی داشت خونمون رو میزد کلی از این کوزه ها پیدا کردیم

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۵ ۰۱:۳۲

واقعا دیدن این تصاویر قلب آدم رو به لرزه درمیاره و تاسفبار تر اینکه برای مسئولین ما تاریخ و تمدن این کشور ذره ای اهمیت نداره...

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۵ ۲۳:۲۷

همه از بی‌غیرتی مسئولین ماست. چرا سازمان میراث فرهنگی دورش رو حصار نکشیده اندکی هم مراقبت کنه. خیلی سخته؟

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۶ ۰۲:۰۰

واقعا باید گریست، چرا کشوری با این قدمت 3700ساله به این صورت باید از تاریخش مراقبت کرد. این ها اگه در کشور های خارجی بود تا الان اینقدر اطرافش مکان های دیدنی زده بودن و ازش فیلم می ساختن که نگو و نپرس، ولی......

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۶ ۱۰:۰۷

با توجه به اینکه هخامنشیان پارسی هندو مهاجر هستند .. ولی در هر صورت آثار باستانی برای هر قومی باشد باید محفوظ گردد

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۱۰ ۱۰:۳۶

این آتار برای همه مردم ایرانه پس همه باید برای نگهداری از آثار ملی تلاش کنن

avatar
۱۴۰۱-۰۳-۰۷ ۰۶:۲۷

در روستای دهقایدازتوابع آستانه بوشهرشهرستانه دشتستان هم یک اثارباستانی برنامه تل خندق وجوددارد که پرازکوزهای طلاهست که شخصان خودم باچشم دیدم که داشتندبیرون می آوردند چقدرزیباودیدنی بود