کومسای در هورامی از دو کلمه "کو" به معنی جمع شدن و مجمع و "مسای" به معنی یادگیری تشکیل شده است.
این مراسم پس از وقفه چند ساله که به‌دلیل شیوع ویروس منحوس کرونا در برگزاری آن ایجاد شده بود، با حضور تعداد بسیار زیادی گردشگر از داخل و خارج از کشور، در محوطه‌ای مجاور زیارتگاه سیدمصطفی مشهور به پیرشالیار برگزار شد.
بر این اساس مردم منطقه هورامان صبح روز جمعه ۱۶ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ برای گرامیداشت و اجرای این آیین کهن، راهی محل برگزاری مراسم کومسای شدند.
این مراسم با قرائت قرآن‌کریم و سخنرانی امام جمعه هورامان آغاز و با قصیده‌خوانی و دف‌نوازی ادامه پیدا کرد و سپس ریش‌سفیدان و معتمدین منطقه به‌صورت نمادین همانند گذشته گرد هم آمدند تا با تشکیل انجمنی برای تقسیم امورات منطقه برای ۶ ماه آینده تصمیم‌گیری کنند.
روایت می‌شود با توجه به وضعیت خاص منطقه و فرهنگ تعاون و همزیستی نشات گرفته از طبیعت سخت هورامان و فرهنگ کوچ‌نشینی و هوارنشینی، هر ساله اواسط فصل بهار مردم روستا را ترک و به هوارهای دور و نزدیک در منطقه کوچ می‌کردند و مدتی بیش از ۶ ماه از سال را از همدیگر دور بودند و قبل از کوچ و جدا شدن از همدیگر لازم می‌دیدند که در جلسه و مراسمی مقرراتی را ساماندهی کرده و امورات ضروری اجتماعی را بین خود تقسیم و به افراد واجد شرایط واگذار کنند و برای کوچ آماده می‌شدند.
از دیگر جلوه‌های این مراسم، رسم شکستن قطعه‌ سنگ سفیدی در جوار مزار پیرشالیار بود که بنا بر اعتقاد اهالی هورامان، خاصیت برکت‌بخشی دارد؛ علاقمندان هر ساله در این مراسم شرکت می‌کنند تا با زدن قطعه سنگ‌های دیگر به این سنگِ نسبتا بزرگ، تکه‌های ریزی از آن را جدا کنند. نکته قابل توجه این است، که هرچه از این سنگ در مراسم کومسای شکسته و جدا شود، سال بعد دو باره رشد کرده و هرگز تمام نمی‌شود.
برپایی نمایشگاه صنایع‌دستی هنرمندان این منطقه از دیگر برنامه‌های جانبی مراسم آیینی سنتی کومسای در هورامان تخت بود.
کومسای را می‌توان نمادی از اعتقادات و باورهای مردم منطقه هورامان دانست، آیینی که قدمت آن بنا به اسناد و مدارک مستند و همچنین روایات معتمدین و ریش‌سفیدان منطقه به بیش از هزار سال پیش برمی‌گردد.
گفتنی است؛ شهر هورامان تخت در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر مریوان و غرب شهرستان سروآباد با جمعیتی بیش از ۳۵۰۰ نفر در میان کوه‌های سر به فلک کشیده تخت‌ثانی، پیررستم، مله‌اسب و کوسالان محصور است و نماد و قلب تپنده منطقه جهانی هورامان به عنوان منظری تاریخی و فرهنگی محسوب می شود.