به گزارش ایسنا، امیر سرتیپ مسعود بختیاری از فرماندهان پیشکسوت ارتش در کتاب «عملیات بیت المقدس» درباره آزادسازی خرمشهر تشریح می کند: آزادسازی خرمشهر حیثیت و اعتبار رزمی رزمندگان جمهوری اسلامی را در جهان افزایش داده و نتیجه این عملیات کارشناسان نظامی و دستگاه‌های تبلیغاتی جهان را وادار کرد که به  پیروزی و توانایی های رزمندگان حماسه آفرین ما اعتراف کنند. در حالیکه اکثر یگان‌های ارتش متجاوز عراق که در این منطقه وارد عمل شده بودند در مصاف با رزمندگان خستگی ناپذیر ما، توان رزمی خود را از دست داده بوده و تعداد کثیری از نیروهای دشمن کشته، زخمی و اسیر شده بودند این بار نیز متجاوز مانند عملیات «فتح المبین»، این شکست خفت بار خود را عقب نشینی اختیاری از منطقه و بر مبنای طرح‌های تاکتیکی خود اعلام کرد که بطلان این مدعا بیش از هر کس، برای رژیم بعث و ارتش عراق روشن است.

آشنایی با منطقه عملیات

در بررسی جنگ تحمیلی، بطور کلی می‌توان منطقه عمومی غرب استان خوزستان را به عنوان یکی از صحنه های عملیاتی در این جنگ به سه جبهه شمالی، میانی و جنوبی تقسیم کرد. این صحنه عملیاتی دارای ۳۰۰ کیلومتر عرض (از شمال تا جنوب استان) و عمق ۱۰۰ کیلومتر (حد فاصل رودخانه های کرخه و کارون تا دجله و اروند رود) بود.

در سال دوم جنگ، با مشارکت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و یگانهای بسیج مردمی و سپاه پاسداران به منظور آزادسازی مناطق اشغال شده توسط دشمن عملیات آفندی بزرگی را طرح ریزی و یکی پس از دیگری به مرحله اجرا در آوردند که با موفقیت‌های بسیار همراه بود به طوری که سرانجام متجاوز مجبور شد اکثر مناطق شمالی را تخلیه کند. در صحنه عملیاتی خوزستان، جبهه میانی با عملیات طریق القدس (آذر ماه۱۳۶۰) آزاد شد و در جبهه شمالی با عملیات درخشان فتح المبین (فروردین ماه ۱۳۶۱) منطقه غرب شوش-اندیمشک از لوث وجود دشمن پاک شد.

پس از عملیات فتح المبین، آزادسازی جبهه جنوبی(منطقه جنوب غربی اهواز تا خرمشهر) هدف نیروهای رزمنده جمهوری اسلامی ایران قرار داشت، که  برای وصول به این هدف، عملیات آفندی کربلا ۳ طرح ریزی و به مرحله اجرا در آمد.

منطقه عملیاتی «کربلا ۳»(بیت المقدس) به شکل یک چهار ضلعی به طور کلی محدود بود از شمال به کرانه جنوبی رودخانه کرخه کور، از سمت خاور(مشرق) به رودخانه کارون، ازجنوب به رودخانه اروند رود و از سمت باختر(غرب) به منطقه شرق بصره، وسعت این منطقه حدود ۶۰۰۰ کیلومتر مربع بوده و نیروهای خودی و دشمن در یک جبهه ۱۷۰ کیلومتری در سراسر کرانه رودخانه کرخه کور (از هورالعظیم تا دب حردان) و کارون ( از آب تیمور تا خرمشهر) با یکدیگر در تماس بودند. شکل کلی زمین منطقه به صورت بیابانی و تقریباً فاقد پستی و بلندی و عوارض مشخص بوده و عوارض حساس نظامی را به غیر از شهرهای کوچک و بزرگ منطقه مانند هویزه و خرمشهر، مواضع پدافندی مستحکم و خاکریزهای متوالی دشمن تشکیل می دادند.

تمامی منطقه به خاطر شکل بیابانی آن، از دیدگاه نظامی قابل عبور و مرور بوده اما معابر عمدة وصولی در امتداد جاده های ساخته شده در منطقه را می توان به شرح زیر دانست:

–        معبر وصولی شرق بصره، شلمچه، خرمشهر، آبادان

–        معبر وصولی شرق بصره، پاسگاه زید، ایستگاه راه آهن حسینیه، اهواز

–        معبر وصولی شرق بصره، طلائیه، جفیر- هویزه – سوسنگرد

–        معبر وصولی شرق بصره، کوشک، جفیر- پادگان حمید – اهواز

چگونگی تجاوز عراق در این منطقه

   عراق در ابتدای حمله عمومی خود به ایران در تاریخ ۱۳۵۹/۶/۳۱ لشکر ۵ پیاده مکانیزه تقویت شده از سپاه سوم را از محور شلمچه و با مأموریت تصرف آبادان و خرمشهر در منطقه وارد عمل کرد و اندکی بعد با ملاحظه پایداری شدید خرمشهر در مقابل تجاوز، یگان‌های دیگری از سپاه سوم عراق از سایر معابر این منطقه وارد عمل شدند و به سمت جفیر، پادگان حمید، اهواز، سوسنگرد و حمیدیه پیشروی کردند. پیشروی نیروهای متجاوز به طرف اهواز، توسط نیروهای خودی با سرعت سد شد و محاصره سوسنگرد نیز در هم شکسته شده و این شهر آزاد شد. بخشی از خرمشهر پس از ۳۶  روز مقاومت دلیرانه که حماسه آن در تاریخ میهن اسلامی ثبت شده است به اشغال در آمد و یگان‌های متجاوز با عبور از رودخانه کارون در منطقه مارد آبادان را محاصره کرده بودند موفق به تصرف آبادان نشده و در پایان سال اول جنگ سرپل دشمن در شرق کارون با عملیات درخشان و پیروز «ثامن الائمه(ع)» نابود شد.

نیروهای گسترش یافته عمده دشمن در منطقه عمومی جنوب غربی اهواز عبارت بودند از :

–        لشکر ۵ مکانیزه تقویت شده در کرانه جنوبی کرخه کور

–        لشکر ۶ زرهی تقویت شده در منطقه عمومی جفیر

–        لشکر ۹ زرهی تقویت شده در حوالی منطقه کوشک طلائیه

–        لشکر ۳ زرهی تقویت شده در منطقه عمومی حسینیه

–        فرماندهی  منطقه خرمشهر متشکل از لشکر ۱۱ پیاده تقویت شده با تیپ زرهی، پیاده، مکانیزه و یگانهای جیش الشعبی گسترش یافته در شهر خرمشهر، منطقه خرمشهر، پل نو و شلمچه

–        یگانهای احتیاط در شرق بصره

طرح ریزی عملیات بیت المقدس

اگر چه طرح ریزی عملیات آفندی برای آزاد سازی خرمشهر و منطقه جنوبی خوزستان همزمان با تشکیل قرارگاه کربلا و طرح ریزی عملیات طریق القدس و فتح المبین در دستور کار قرارگاه مزبور قرار گرفته بود و پاره ای مطالعات ابتدایی و اولیه هم انجام شده بود اما طرح ریزی عملیات یاد شده عملاً از روز هشتم فروردین ماه ۳۶۱ که عملیات فتح المبین به پایان غرور آفرین خود رسیده بود آغاز گشت و همزمان و همگام با پیشرفت و تکمیل طرح ریزی، نقل و انتقال نیرو ازجبهه شمالی به جبهه جنوبی (به فاصله حدود ۳۰۰ کیلومتر) و تهیه امکانات مورد نیاز از قبیل آماده سازی پلهای شناور، طراده و قایق‌های هجومی برای عبور از کارون و سایر نیازمندیهای تدارکاتی و پشتیبانی از عملیات با سرعت فراهم می‌شد.

نظر به اینکه فرمانده نیروی زمینی ارتش سرعت در طرح ریزی، تهیه و آماده شدن برای اجرای عملیات را به عنوان تدبیر خود اعلام نموده و به شدت آن را بعنوان یک عامل غافلگیری دشمن پیگیری می نمود، امور یاد شده با تلاش همه مسئولین با سرعت انجام به طوری که ظرف یکماه پس از پایان عملیات فتح المبین همه چیز برای آغاز عملیات جدید آماده بود و بدین ترتیب زمان اجرای عملیات بیت المقدس در  ۱۳۶۱/۲/۱۰  به یگانها ابلاغ شد.

مانور عملیات بیت المقدس

مانور عملیات بیت المقدس در طرح تهیه شده شامل یک مانور چهار مرحله ای بود که به طور کلی شامل عبور از رودخانه کارون و تصرف سرپل، ادامه تک از سرپل به سوی مرز، تک در منطقه شرق بصره و احاطة خرمشهر در شلمچه بود اما در عمل و به علت وضعیت‌های تاکتیکی به وجود آمده، در مراحل سوم و چهارم تغییراتی در طرح تهیه شده انجام و کلاً عملیات در پنج مرحله انجام شد.

نیروهای خودی شرکت کننده در عملیات بیت المقدس

ارتش جمهوری اسلامی ایران:

الف – نیروی زمینی:لشکر ۲۱ پیاده، لشکر ۹۲ زرهی، لشکر ۱۶ زرهی، تیپ ۵۸ تکاور، تیپ ۲۳ نوهد، تیپ ۳۷ زرهی، تیپ ۳ لشکر ۷۷، هوانیروز، گروه‌های ۲۲ و ۳۳ توپخانه، گروه ۴۲۲ مهندسی و گردان ۴۱۲، مهندسی رزمی،گروه مخابرات.

ب – نیروی هوایی: عملیات پشتیبانی نزدیک هوایی، ترابری نیرو و بار، تخلیه مجروحین

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:

الف – نیروهای بسیج مردمی که در قالب ۳ لشکر و تعدادی تیپهای مستقل سازمان یافته بودند

ب – جهاد سازندگی عمدتاً به صورت پشتیبانی مهندسی از عملیات یگانهای نیروی زمینی ارتش و سپاه پاسداران در قالب ۳ قرارگاه عملیاتی نصر، فتح و قدس سازمان یافته بودند.

انتهای پیام