براساس این پژوهش، مجموعه‌ این تغییرات می‌توانند با ایجاد استرس شدید در فرد، به بر هم خوردن تعادل بین منابع درونی و خواسته‌های بیرونی منجر شوند و بروز پدیده‌ایی به نام احساس غربت را در پی داشته باشند. محققان در پژوهشی با عنوان«اثر بخشی گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش علایم غم غربت، اضطراب و تنظیم هیجانی دانشجویان» آورده‌اند، احساس غربت می‌تواند موجب عزت نفس پایین، اضطراب و استرس شود که به بروز مشکلات هیجانی در دانشجویان مبتلا منجر می‌شود.

این پژوهش توسط مهدی ولی زاده دانشجوی دکتری روانشناسی، غلامرضا منشیی دانشیار گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اصفهان و حسین کارشکی دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده که نشان می‌دهد، مطالعه عوامل روان‌شناختی و محیطی پیش‌بینی کننده احساس غربت و عوامل محافظت کننده‌ای که می‌توانند به کاستن از عواقب ناخوشایند آن کمک کنند، ضروری به نظر می‌رسد. به بیان دیگر احساس غربت عبارت است از وضعیت پیچیده شناختی، انگیزشی و هیجانی خاصی که با اشتغالات ذهنی فراوان در مورد محیط قبلی همراه می‌شود.

این پدیده معمولا یک واکنش طبیعی در برابر محیط جدید و در عین حال پدیده‌ای بالقوه تضعیف کننده است که افراد همه فرهنگ‌ها و گروه‌های سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گزارش‌های متعدد نشان دادند حدود ۶۵ درصد دانشجویان غیر بومی دچار احساس غربت می‌شوند که از این عده ۷ تا ۱۰ درصد به انواع شدیدی از احساس غربت مبتلا می‌شوند.

همچنین گفته می‌شود که بین غم غربت و اضطراب ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و عوامل سبب‌ساز مشترکی دارند. همه انسان‌ها اضطراب را در زندگی خود تجربه می‌کنند و طبیعی است که مردم هنگام مواجهه با موقعیت‌های تهدیدکننده و تنش‌زا مضطرب می‌شوند، اما احساس اضطراب شدید و مزمن در غیاب علت واضح، امری غیرعادی است.

اضطراب شامل احساس عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژیکی است. منظور از اضطراب هیجان ناخوشایندی است که معمولا با کلماتی مانند نگرانی، تشویش، تنش و ترس توصیف می‌شود؛ احساساتی که همه با شدت‌های مختلف آن را تجربه می‌کنند. یکی از پژوهشگران در بررسی‌های خود نشان داد که مداخلات شناختی در افزایش فهم و درک رفتارهای هیجانی، اجتماعی و اصلاح رفتارهای دشوار موثر است.

وی در پژوهش خود به بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر روی نوجوانان با مشکلات تنظیم هیجانی پرداخت و به این نتیجه دست یافت که این درمان باعث بهبود قابل توجهی در مشکلات تنظیم هیجانی، کیفیت زندگی و عملکرد کلی روزانه و کاهش اجتناب و افکار و هیجانات ناکارآمد و افزایش سطح فعالیت رفتاری نوجوانان شده است.

هیجان‌ها همواره مورد توجه کامل انسان بوده‌اند؛ زیرا در هر تلاش و در هر اقدام مهم بشری، هیجانات به طریقی دخالت دارند. در واقع، هر یک از هیجان‌های آدمی، نوعی تمایل و انگیزه آنی برای عمل و طرحی ضروری برای اداره زندگی که تکامل در درون انسان جایگزین کرده، هستند. هیجان یک حالت روان شناختی و فیزیولوژیک است که با دامنه وسیعی از احساسات، افکار و رفتارها همراه است. به تعریف دیگر، هیجان، حالت پیچیده احساسی که دارای اجزای روانی، جسمی و رفتاری است.

امروزه درمانگران با نسل سوم این نوع درمان‌ها مواجهه‌اند و آن‌ها را می‌توان تحت مدل‌های مبتنی بر پذیرش، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی، درمان فراشناختی و درمان پذیرش و تعهد برشمرد. در این نوع درمان‌ها تلاش می‌شود به جای تغییر شناخت‌ها، ارتباط روانشناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد. هدف این شیوه درمانی، کمک به مراجع برای دستیابی به یک زندگی ارزشمندتر و رضایت بخش‌تر از طریق افزایش انعطاف‌پذیری روانشناختی و نه تمرکز صرف بر بازسازی‌های شناختی است.

براساس تحقیقاتی که انجام شد، در گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد، به وسیله تکنیک‌های شناختی از قبیل، ارزشمند زیستن، تعهد و پایبندی، ناامیدی سازنده، استفاده از تمثیل، ناهم آمیزی شناختی، استفاده از راهبردهای ذهن آگاهی و روشن‌سازی ارزش‌ها و راهبردهای هیجانی از قبیل بودن در زمان حال، ارتقاء پذیرش فعال، تمرین‌های رویارویی، مراقبه و تن آرامی، استفاده از تمثیل و تکنیک‌های ذهن آگاهی می‌توان اضطراب و احساس غربت را کاهش و تنظیم هیجانی افزایش داد.

درمانگر با استفاده از مفاهیم مربوط به پایبندی و تعهد به فرد می‌آموزد که پای‌بندی در بنیادی‌ترین سطح آن، اجرای رفتاری است که همسو با ارزش‌های فرد است، نه فقط قول دادن یا توافق کردن بر سر اجرای آن. پای‌بندی همچنین ممکن است تعیین فعالیت‌هایی برای دستیابی به هدف‌های فرد باشد. در پی این برنامه‌ریزی، فرد اغلب به استفاده از راهبردهای ذهن آگاهی، به هنگام مواجهه با موانع شناختی و هیجانی، پای‌بند می‌شود.

همچنین در این پژوهش، برای کاهش افکار اضطرابی از تمرین فرونشانی فکر استفاده شد؛ این تمرین خاصه برای درمان جویانی مفید است که با نشخوار فکری یا شناخت واره‌های مزاحم دست و پنجه نرم می‌کنند. در تمرین مزبور از درمان جویان خواسته می‌شود چشمان خود را ببندند و با جدیت تمام سعی کنند به موضوع مشخصی فکر نکنند. به طور کلی، گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث کاهش علائم غم غربت، اضطراب و نیز افزایش تنظیم هیجانی دانشجویان می‌شود.

این پژوهش در مجله پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره منتشر شده است.

انتهای پیام