پری اشتری در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: وضعیت استقبال از رمان‌های ترکی از سوی مخاطبان در دو دهه اخیر بسیار خوب بوده (بعد از نوبل گرفتن اورهان پاموک) اما بسیاری از آثار ادبی ترکیه هستند که حتی نام نویسندگانشان شنیده نشده در حالی که تاثیرگذاری غیرقابل انکاری داشته‌اند.
او یادآوری کرد: ادبیات ترکیه تا همین چند سال گذشته خلاصه شده بود به عزیز نسین، اورهان پاموک، صباح‌الدین علی و الیف شافاک در حالی که نویسندگان بسیار قدرتمندتری هستند که آثار بی‌نظیری دارند. البته خوشبختانه امروز که من دارم اینها را می‌گویم ترجمه‌های متعددی از نویسندگان دیگر نیز منتشر شده اما متاسفانه هنوز هم دیدگاه برای ترجمه آثار بازاری است نه ادبیاتی.
مترجم رمان «آخرین جزیره» اثر زولفو لیوانلی تصریح کرد: کیفیت ترجمه‌ها از نظر من چندان جالب نیست. یکی از آسیب‌های مهم ترجمه از زبان ترکی این است که به سبب تسلط تلویزیون و سریال‌های ترکی در میان اقشار جامعه ایران تمام کسانی که اندکی زبان مبدا می‌دانند گمان می‌کنند که توان ترجمه ادبی از این زبان را دارند. این تصوری کاملا غلط است. اول این که زبان ترجمه ادبی با آن چه کمابیش همگان از زبان ترکی می‌دانند بسیار متفاوت است.
وی اضافه کرد: زبان فارسی و ترکی در عین این که بسیار به هم نزدیکند از جهاتی بسیار متمایز و متفاوت از یکدیگرند؛ به خصوص برای مترجمانی مثل من که زبان ترکی آذربایجانی زبان مادری‌شان است ترجمه آثار ترکی استانبولی (یا آناتولی) بسیار مشکل‌تر است چون در این حالت خطر گرته‌برداری، زبان ترجمه را بیشتر تهدید می‌کند.
او با بیان این که تفاوت عمده‌ای که میان زبان ترکی و فارسی وجو دارد در افعال است خاطرنشان کرد: در زبان ترکی برای هر اتفاقی یک فعل متفاوت وجود دارد. برای مثال برای «درد» چند نوع فعل استفاده می‌شود که معادل فارسی ندارند و مثال‌های متعدد دیگر. همین موارد به رغم آن چه به نظر می‌رسد ترجمه از زبان ترکی را با چالش مواجه می‌کند.
مترجم رمان «حلبی» نوشته یاشار کمال با بیان این که زبان ترکی و فارسی از نظر ساختاری تفاوت‌های بسیاری دارند توضیح داد: اگرچه از نظر واژگان مشترک بسیار به هم نزدیک هستند؛ ساختار جمله در این دو زبان به شدت متفاوتند و اگر مترجمی این تفاوت ساختاری را درک نکند، به طور قطع در ترجمه دچار مشکل خواهد شد.
اشتری در همین زمینه افزود: نگارش زبان ترکی به گونه‌ای است که گاهی شاید لازم باشد یک جمله در دو یا سه جمله به فارسی ترجمه شود یا گاهی حرف ربط یا ضمیری به جمله اضافه شود. در غیر این صورت ترجمه یا غلط از آب درمی‌آید یا خیلی سخت‌خوان می‌شود.
اشتری همچنین با اشاره به ویژگی مورد نیاز برای مترجم ادبی شدن اظهار داشت: برای این که کسی بتواند مترجم ادبی باشد نیاز است که تسلط تمام و کمال به زبان مقصد داشته باشد؛ حتی بیشتر از زبان مبدا. بنابراین تا زمانی که مترجم کتاب‌های زیادی مطالعه نکرده باشد، ساختار داستان و رمان را نداند و نتواند در نگارش فارسی مسلط عمل کند نباید سراغ ترجمه برود. البته این موضوع در ترجمه از تمام زبان‌ها صدق می‌کند.
او در ادامه به ترجمه‌های تکراری در بازار کتاب نیز گریز زد و گفت: درمورد ترجمه‌های مکرر از یک اثر به نظر من این هم یکی از مشکلات نشر و بازار کتاب است و رقابت عجیبی میان ناشران که با همان موج شکل می‌گیرد. مثلا موج ترجمه آثار الیف شافاک که حتی در خود ترکیه این قدر مورد استقبال نیست. به قول یک مترجم سرشناس (داریوش آشوری یا خشایار دیهیمی) اگر مترجمی قصد ترجمه مجدد کتاب ترجمه شده را دارد تنها در صورتی مجاز به این کار است که مطمئن باشد قرار است چیزی بر ارزش آن کتاب بیفزاید یا کار متفاوتی ارایه دهد. به نظر من هم در غیر این صورت ترجمه مجدد یک کتاب کار عبثی است.
اشتری با بیان این که کتاب‌هایش را با توجه به سبک نوشتاری نویسنده و محتوای اثر انتخاب می‌کند اظهار داشت: نویسنده‌ای که از رنج زمانه خود تاثیر نمی‌گیرد و در آثارش چیزی از درد بشر و زندگی او به چشم نمی‌خورد نمی‌تواند اثر درخوری تحویل ادبیات بدهد.
وی گفت: معیار من برای انتخاب اثر، نزدیکی موضوع کتاب‌ها با دغدغه‌های ذهنی خودم است و معمولا آثاری را که با محوریت انسانیت، صلح و زندگی هستند را بیشتر می‌پسندم و البته به روز بودن موضوعات نیز برایم مهم است.
به گزارش ایسنا، پری اشتری (متولد ۱۳۶۲) دانش‌آموخته زبان و ادبیات فرانسه است اما از ترکی استانبولی ترجمه می‌کند. در این باره که چرا از فرانسه ترجمه نکرده و نمی‌کند اذعان کرد: بعد از اتمام دانشگاه سراغ روزنامه‌نگاری رفتم و در نتیجه بین من و زبان فرانسه شکاف و فاصله افتاد و بعد چون علاقه‌ام به زبان ترکی بیشتر بود سروقت ترجمه از این زبان رفتم. در کل، علاقه زیادی به یادگیری زبان‌ها دارم و مدتی است اقدام به یادگیری زبان ایتالیایی کرده‌ام. مترجم مورد علاقه من در زبان ترکی، محمدامین سیفی‌اعلا است.
وی ادامه داد: کار ترجمه را از سال ۹۱ با ترجمه نمایشنامه شروع کردم. همسر من کارگردان و مدرس تئاتر است و در واقع مشوق اصلی من برای ترجمه از زبان ترکی بود. در واقع با توجه به این که بعد از انقلاب از ادبیات نمایشی ترکیه (به رغم قرابت‌های فرهنگی) اثری به فارسی ترجمه نشده بود، تصمیم گرفتم در این حوزه فعالیت‌ام را شروع کنم.
اشتری گفت: دو یا سه سال اول نمایشنامه ترجمه کردم و یکی از ترجمه‌هایم با عنوان «مطبخ اربابی» نوشته واصف اونگورن به کارگردانی همسرم در تبریز روی صحنه رفت و از اتفاق با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. اما متاسفانه ناشران گویا علاقه‌ای به انتشار نمایشنامه آن هم از یک نویسنده ناشناس و یک مترجم تازه‌کار نداشتند. بنابراین من آثار را ترجمه می‌کردم و کنار می‌گذاشتم.
او افزود: چند سال پیش از شروع ترجمه با رمانی به نام «یک گربه، یک مرد، یک مرگ» (ترجمه محمدامین سیفی‌اعلا) از نویسنده‌ای ترک، زولفو لیوانلی، آشنا شده بودم که تاثیر بسیار عمیقی در ذهن‌ام داشت. در سال‌های انتظار برای انتشار نمایشنامه‌ها، چند رمان از این نویسنده به زبان اصلی تهیه کردم و خواندم. سال ۲۰۱۶ این نویسنده کتابی نوشت در مورد دختری ایزدی که از زندان داعش گریخته و به ترکیه پناه آورده بود. با توجه به این که موضوع رمان دغدغه آن روزها بود تصمیم گرفتم ترجمه‌اش کنم.
تاکنون دو رمان «بی‌قراری»، «آخرین جزیره» و سفرنامه «سفر با الیا کازان» هر سه از زولفو لیوانلی، رمان‌های «مرغان شکسته بال» از عایشه کولین و «پایان» هر دو از عایشه کولین، رمان‌های «بی‌سایگان» و «مرا در چاه‌های تاریک...» هر دو از حسن‌علی توپ‌تاش، «حلبی» از یاشار کمال، «شیطان درون ما» نوشته صباح‌الدین علی، رمان «مرد ولگرد»، اثر یوسف آتیلگان، «قهقهه زرد» مجموعه داستانی نوشته مراد اوزیاشار، مجموعه داستان‌های «آیینه‌زدگی» و «کپی برابر اصل» هر دو از مراد اوزیاشار و نمایشنامه «آن‌ها که با بازی‌ها زندگی می‌کنند» نوشته اوغوز آتای از اشتری ترجمه و منتشر شده‌اند.
همچنین از این مترجم رمان «ماهیگیر و پسرش» نوشته زولفو لیوانلی، نمایشنامه «رستوران میمون زنده» ازگونگور دیلمن، و «نیروانا و چند نمایشنامه دیگر» نوشته یعقوب قدری قره عثمان‌اوغلو در دست چاپ است.
انتهای پیام
نظرات