جهانگیر عابدی کوپایی، امروز (دوشنبه، ۴ بهمن‌ماه) در نشست تخصصی «فرونشست زمین در اصفهان؛ چالش‌ها و راهکارها» که از سوی کنسرسیوم مراکز علمی - پژوهشی استان اصفهان در حوزه محیط زیست و به میزبانی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: براساس مطالعات IWMI، ایران در بین ۱۱۶ کشور از نظر بحران آب در رده چهاردهم قرار دارد که نشان دهنده وضعیت نامناسب  آن به لحاظ منابع آب است.

وی افزود: براساس این مطالعات ایران باید در سال ۲۰۲۵ برای حفظ وضع موجود بتواند ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیافزاید که این افزایش می‌تواند از راه‌های مختلفی از قبیل مدیریت عرضه و تقاضای آب صورت گیرد.

عابدی با بیان اینکه باوجود فشارهای موجود بر منابع آب زیرزمینی، آنها نقش مهمی در حفظ امنیت آب دارند، گفت: آب‌های زیرزمینی با تأمین ۳۶ درصد آب آشامیدنی و ۴۲ درصد آب کشاورزی، منبع اصلی آب شیرین در سطح جهانی است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه یک سوم جمعیت جهان در مناطق تحت تنش آبی زندگی می‌کنند، گفت: در بسیاری از این مناطق آب زیرزمینی، تنها منبع قابل اطمینان آب است.

عابدی با بیان اینکه در ایران ۵۵ درصد برداشت‌های کشور به منابع زیرزمینی وابسته است، گفت: منابع آب زیرزمینی دو ذخیره دارد که شامل ذخیره ایستا حاصل هزاران سال و ذخیره پویا که به صورت انباشت سالانه است.

وی با طرح این پرسش که چرا فشار به آب زیرزمینی افزایش یافته است؟ توضیح داد: از یک سو روند افزایش جمعیت و از سوی دیگر کاهش سرانه آب کاهش عامل این فشار بوده است، علاوه براینکه میزان بارندگی در بیست سال گذشته ۲۰درصد کاهش یافته و سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰، خشک‌ترین سال آبی در ۵۳ سال گذشته بوده است.

وی ادامه داد: ورودی سدها ۲۷ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل شده و حجم موجود در مخازن سدها ۲۸ درصد کمتر از سال‌های قبل است.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به افزایش تعداد چاه‌های کشور از ۴۷ هزار حلقه به ۷۶۳ هزار حلقه، اظهار کرد: میزان برداشت سالانه از منابع آب‌های زیرزمینی از طریق چاه‌ها، از ۹ میلیارد متر مکعب، به ۴۷ میلیارد متر مکعب رسیده و تعداد چاه‌ها ۱۶ برابر و میزان برداشت ۵ برابر شده است.

عابدی با تاکید براینکه وضع قوانین نامناسب به برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی کمک کرده است، تصریح کرد: ۴۵ درصد کل چاه‌های موجود در کشور غیرمجاز است. بیش از ۱۵۰ هزار پروانه برای چاه‌های غیر مجاز صادر شده است.

این استاد دانشگاه صنعتی با اشاره به آمار وزارت نیرو، توضیح داد: کسری مخزن سالیانه منابع آب زیرزمینی طی ۴۳سال آبی اخیر نشان می‌دهد که بعد از سال ۱۳۵۷ تقریباً هرساله مقدار تخلیه از منابع آب زیرزمینی از مقدار تغذیه آنها بیشتر بوده و از حجم ذخیره استاتیک آنها کاسته شده است.

وی افزود: کمبود آب ایران در قرن ۲۱ با خشکسالی‌های مکرر و تغییرات آب و هوایی تشدید شده است. به طور متوسط ۵۶درصد از ظرفیت مخازن سدهای ایران از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۴ خالی بود و این باعث افزایش فشار به آب‌های زیرزمینی می‌شود. در نتیجه، ایران در کنار کشورهای ایاالت متحده، چین، هند و عربستان سعودی در میان کشورهایی با بیشترین میزان تخلیه آب‌های زیرزمینی در قرن ۲۱ قرار گرفت.

عابدی با اشاره به آمار مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گفت: در ۱۵سال اخیر هیچگاه مخازن سدها در کشور به طور کامل پر نبوده است.

وی تأکید کرد: نکته مهم قابل توجه این است که علیرغم افزایش تعداد چاه‌ها در کل دوره ۱۳۷۰تا ۱۳۹۴، مقدار تخلیه در کل دوره افزایشی نبوده و از یک زمان به بعد تقریباً ثابت می‌شود. علت این است منابع آب زیرزمینی به حداکثر ظرفیت آبدهی خود رسیده و ظرفیت تخلیه اضافی را ندارند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بزرگ‌ترین مجتمع فولادسازی ایران به همراه ۱۴ شرکت فولاد در استان به اصفهان است و تولید بیش از ۶۰ درصد فولاد کشور را دراختیار داریم، توضیح  داد: ۴ شرکت پتروشیمی و ۴ نیروگاه سیکل ترکیبی و ۵۵۰ صنعت آلاینده در استان اصفهان وجود دارد که ۴۵۰ صنعت آن در شعاع ۵۰ کیلومتری و در ۶ درصد مساحت استان است.

عابدی با تاکید براینکه ۱۶ زیرحوضه از ۳۰ زیرحوضه کشور با شوری مواجه است، تصریح کرد: در زیر حوضه گاوخونی مشاهده می‌شود که ۷۹/۲ کیلومتر مکعب در طی این ۱۴ سال تحلیل رفته است. به عبارت دیگر آبخوان‌های زیرحوضه گاوخونی هر سال با سرعت زیاد، تخلیه می‌شود.

وی عوامل ایجاد فرونشست را براساس آمارهای جهانی، ۲۳ درصد طبیعی و ۷۷ درصد علل انسانی اعلام کرد و گفت: ۶۰ درصد برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی دلیل فرونشست است.

 عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: ۲۰ میلیون نفر در کشور با این پدیده مواجه هستند و ایران رتبه ۴ فرونشست در دنیا را در اختیار دارد و در میان شهرهای کشور، اصفهان، تهران، کرمان و خراسان رضوی به ترتیب بیشترین میزان فرونشست را دارند.

وی در توضیح راهکارها برای جلوگیری از میزان فرونشست گفت: مسدودکردن چاه‌های غیرمجاز، برقی کردن چاه‌ها، نصب کنتور حجمی روی چاه‌ها، کاهش مجوز برداشت، خرید چاه‌های کم بازده و تغذیه مصنوعی آبخوان‌های محصور راهگشا است. باید با اکتشافات زمین شناسی مشخص شود لایه‌های تغذیه ناحیه تحت فشار در چه قسمتی است.

انتهای پیام