به گزارش ایسنا، مراسم رونمایی از کتاب «وارونگی افکار عمومی» نوشته سپهر خلجی و فائزه تقی‌پور با حضور  برخی از مدیران فرهنگی، استادان دانشکده رسانه فارس و اصحاب رسانه روز دوشنبه (۲۴ آبان‌ماه) همزمان با آغاز هفته کتاب و روز کتاب و کتاب‌خوانی در خبرگزاری فارس برگزار شد.

حمید حسن‌پور - رییس دانشکده رسانه فارس - در بخش ابتدایی این مراسم درباره اهمیت انتشار چنین کتابی در حوزه علوم انسانی گفت: واقعیت این است که ما در بحث علم، معرفت و شناخت هنوز به نقطه روشنی نرسیده‌ایم و بشر از ابتدای خلقت با این موضوعات درگیر بوده است. در ابتدا توجه انسان از شناخت محیط به شناخت خودش معطوف شد و بعد از مدتی مجددا به بازسازی شناخت از محیط اقدام کرد و در این مسیر رفت و برگشت چه اتفاقاتی که برای حفاظت از ساحت علم افتاد. در حال حاضر تا حدودی متوجه شده‌ایم که چه مسائلی را نمی‌دانیم و چرا آن‌ها را نمی‌دانیم.

او در ادامه بیان کرد:  وارونگی افکار عمومی یک موضوع فرآیندی بین فرد و جامعه است. در این فرآیند فرد دو ساحت دارد؛ فرد به عنوان عضوی از جامعه و فرد به عنوان تصمیم‌گیرنده برای قشری از جامعه. حال اگر  دانش فرد نسبت به جامعه ناکافی باشد تصمیمات او دچار عارضه می‌شود. وارونگی افکار عمومی  یک حوزه بین رشته‌ای است و طبیعتاً بسیاری از دانش‌های انباشته انسانی در آن دخیل است؛ از جامعه‌شناسی و علوم اعصاب گرفته تا علوم محاسباتی.

حسن‌پور با بیان این‌که از عنوان کتاب ذوق‌زده شده است، گفت: وارونگی به مهم‌ترین معضل ما در فضای سیاسی - اجتماعی اشاره دارد؛ این‌که حاکمان سیاسی اجتماعی چگونه فکر می‌کنند و مردم چه برداشتی از آن دارند و چگونه آن را می‌پذیرند. همچنین این موضوع با دو پدیده علوم شناختی هم‌جنس است؛ اولی سوگیری مرجعیت است، در این نوع سوگیری انتظار داریم افکار عمومی رفتاری را نشان دهند اما در واقعیت این رفتار با آن‌چه ما پیش‌بینی می‌کردیم تفاوت‌های معناداری دارد. بر همین اساس مرجعیت رسانه‌ها دچار خدشه شده است و الان مرجعیت به مرجعیت رسانه‌های غیرایرانی تغییر کرده است. یک پدیده دیگر، سوگیری اثر اجماعی کاذب است که در این سوگیری سیاست‌گذار تصور می‌کند مردم با او هم‌فکر هستند اما این‌طور نیست. برای مثال سیاستگذاران ما فکر می‌کنند امت شهیدپرور الان همان مفهومی را در ذهن مردم دارد که در زمان جنگ داشت، اما واقعیت این است که دیدگاه تغییر کرده است چراکه نسل‌ها عوض شده حال این‌که بن‌مایه همان است اما جنس آن تغییر کرده است. این کتاب یک حرکت لازم بود و امیدوارم مورد توجه رسانه‌ها قرار گیرد.

در ادامه اکبر نصراللهی- رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز - بیان کرد: یکی از مسائل مهم کشور غفلت از  انباشت مسائل حل‌نشده و راهبردی است که از قضا یکی از همین مسائل وارونگی افکار عمومی است. مسئولین و رسانه‌ها از این موضوع غفلت کردند اما حالا آقای خلجی توجه‌ها را به این موضوع جلب کرده‌اند.

او درباره وارونگی افکار عمومی توضیح داد: این پدیده وارونگی یک پدیده چندوجهی است و در عملکرد گذشته مسئولان و رسانه‌ها و تحولات رسانه‌ای ریشه دارد و به مفهوم مقاومت مردم در مقابل روایت‌های رسمی می‌پردازد. مصادیق بسیار زیادی در این حوزه وجود دارد؛ مثلا می‌توانیم به بحث آبان‌ماه که در آن حضور داریم، اشاره کنیم که در آن با پدیده وارونگی افکار عمومی روبه‌رو هستیم. پنج روز است که دادگاه عمومی حوادث آبان در انگلیس برگزار می‌شود و بی‌سی‌سی آن را پوشش می‌دهد، کاملا مشخص است که چرا این کارا انجام می‌دهند. ما هم در آستانه شورش آبان ٩٨ هستیم اما هیچ مستندی از آن نداریم و یا درباره سند همکاری جامع ایران و چین که در فروردین امضا شده، با این‌که پنج سال زمان داشتیم که اطلاع‌رسانی کنیم هیچ چیزی از این موضوع نگفتیم و شاهد اخبار ضد و نقیض شدیم. 

نصراللهی افزود: در موضوعات مهم و راهبردی به دلیل غفلت رسانه‌ها و مسئولین از آرایش جدید رسانه‌ای و دسترسی مخاطبان با پدیده وارونگی افکار عمومی روبه‌رو هستیم، وارونگی افکار عمومی نتیجه تغییر و تحولات آرایش رسانه‌ای، پیشرفت تکنولوژی رسانه‌ای، تعدد و تکثر بازیگران رسانه‌ای و خروج کنش‌گری از کنش‌گران رسمی و حکومتی است. مدل تولید و انتشار اخبار عوض شده و  هر کدام از مردم علاوه بر این‌که مصرف‌کننده هستند، تولیدکننده‌اند. در حال حاضر کنش‌گری از حالت رسمی خارج شده است و اخبار در انحصار رسانه‌های رسمی نیست و اولویت  با کسی است که صادقانه‌تر اخبار را منتشر کند. همچنین با پیشرفت‌هایی که در زمینه تکنولوژی داشته‌ایم، فاصله بین درخواست و اجابت کم شده است.

او در ادامه تاکید کرد: وقتی کنش‌گری عوض شده باید متناسب با آن، کنش‌گران هم تغییراتی ایجاد کنند. اما به نظر می‌رسد کنش‌گران رسمی و مسئولان این تغییرات را درک نکرده‌اند و با درک نادرستی که از مخاطبان دارند، متوجه امکانات آن‌ها نیستند. همین موضوع موجب می‌شود که رسانه‌های رسمی در واکنش به اخبار تاخیر داشته باشند و همان سیستم گذشته را پیاده کنند. این کنش‌گران از راهبردهای پنج‌گانه واقع‌نمایی، بزرگ‌نمایی، کوچک‌نمایی، سکوت و انکار، فقط راهبرد کوچک‌نمایی و سکوت را اتخاذ می‌کنند. تحت تاثیر این رویکرد غلط و سواد ناکافی رسانه‌ها بین دربانی یا دروازه‌بانی مسئولان، رسانه و مردم و مخاطبان یک شکاف ایجاد می‌شود، چراکه از کنار سوژه‌های مهم عبور می‌کنند و یا با تاخیر به آن می‌پردازند. نتیجه این درک ناکافی باعث می‌شود مردم اعتمادی به رسانه‌های رسمی و مسئولین نداشته باشند و این بی‌اعتمادی موجب وارونگی افکار عمومی می‌شود. 

او افزود: اگر رسانه‌ها سواد کافی داشته باشند و صادقانه با مردم رفتار کنند، باعث اعتمادافزایی می‌شود. پیامد وارونگی افکار عمومی تنزل سرمایه اجتماعی، شکست استراتژی بازدارندگی و تعرض رسانه‌های دشمن است. باید بازدارندگی ایجاد کنیم ولی چون مردم به رسانه اعتماد ندارند این راهبرد بازدارندگی رسانه‌ای وجود ندارد. همچنین برای خروج از محاصره تبلیغاتی طبق گفته‌های مقام معظم رهبری، جوانان در شکستن این محاصره باید پیشگام باشند. حذف مرجعیت رسانه‌ای، قدرت تاب‌آوری رسانه‌ای و جریان‌سازی رسانه‌ای باید از اهداف این موضوع باشد و برای رسیدن به این اهداف  نیز طبق گفته‌های مقام معظم رهبری راهبردمان بازسازی انقلابی است. 

نصراللهی با بیان این‌که در شبکه‌های تلویزیونی ایران، روزانه ١۵٠ ساعت خبر و ٣٠٠ ساعت برنامه سیاسی پخش می‌شود، گفت: ما به لحاظ تعداد مشکل نداریم، راهبرد ما برای رفع وارونگی افکار عمومی و حذف مرجعیت خبری، باید بازسازی انقلابی و پیوست رسانه‌ای در همه موضوعات باشد. همچنین ما در پذیرش رسانه‌های جدید تاخیر داریم در حالی‌که رسانه ابزار و اسلحه است، همان‌طور که زمانی اسحله را از دشمن گرفتیم باید این‌بار هم اسلحه دشمن را بگیریم و علیه خودشان استفاده کنیم.

در بخش بعدی این مراسم عبدالله گنجی - مدیرمسئول روزنامه جوان - بیان کرد: باید از این کتاب بهره‌برداری کاربردی کنیم چراکه امکانش هست. مهم‌ترین موضوع در این وارونگی افکار عمومی که در کشور می‌بینیم این است که ما یک فرایندی داریم و همه کارهایی که در کشور ما انجام می‌شود و افکار عمومی آن را قبول ندارند، باعث شده یک حرکت عمیق در کشور ما شکل بگیرد که طرح بازسازی انقلابی پاسخ آن است. ماهیت حقیقی جمهوری اسلامی که مبتنی بر اسلام سیاسی است به سمت عرفی‌گرایی همه چیز کشیده می‌شود و این چالش اصلی ماست. شبکه‌های خارجی زیادی وجود دارند که بنا بر ذائقه مردم ما و حتی آخوندها تولید محتوا می‌کنند و ما همان را منتقل می‌کنیم، این یعنی ما بخشی از ابزاری هستیم که می‌خواهند با آن ماهیت جمهوری اسلامی را بزنند.

او افزود:  رسانه‌های معتقد به انقلاب اسلامی در کشور ما یک محافظه‌کاری نسبت به روایت اول دارند و در نشر اخبار درست تأخیر دارند. برای کشته‌های آبان ما هیچ آماری ندادیم، اما رسانه‌های خارجی مانند رویترز آماری منتشر کردند و درست بعد از یک سال ما شروع به انتشار آمار کردیم.  در همه چیز این تأخر را داریم. حالا برای این است که برای بنزین خوشحالیم چون صدا و سیما در سریع‌ترین فرصت خبر و علت آن را اعلام کرد که اگر نمی‌کرد افکار عمومی به سمت گران شدن بنزین می‌رفت.

در بخش پایانی مراسم سپهر خلجی نویسنده کتاب «وارونگی افکار عمومی» درباره این کتاب گفت: موضوع اصلی این است که نبرد امروز صحنه درگیری افکار عمومی است و سند آن تعدد شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های ماهواره‌ای و... است. حالا در مورد جمهوری اسلامی شرایط گسترده‌تر و پیچیده‌تری را شاهدیم. صحنه کاملا روشن است و تلاش برای اثرگذاری بر افکار جامعه است. چرا دشمن باید به جای یک اقدام نظامی، شبکه تلویزیونی و رسانه‌ای راه‌اندازی کند، آن هم متناسب با ذائقه مخاطب ایرانی؟ عرصه، عرصه اثرگذاری بر افکار عمومی است. دشمن حتی اگر بخواهد کار نظامی انجام دهد، یک پایه اساسی‌اش در حوزه رسانه است. سند روشن این قضیه این است که آمریکا یک سال قبل از حمله به عراق، افکار عمومی عراق را تحت تاثیر قرار داد.

او افزود: با درک همین موضوع به نظر رسید که باید درباره وارونگی افکار عمومی کاری انجام دهیم. البته درباره افکار عمومی کار زیاد شده است اما درباره وارونگی آن نه. موضوع یک موضوع کاربردی و فوری و ضروری برای نظام رسانه‌ای است، چراکه بعضی اوقات حس می‌کننم مدام دچار این وارونگی افکار عمومی می‌شویم.

خلجی با بیان این‌که گردآوری این کتاب یک کار پژوهشی است، بیان کرد: برای تحقیقات از ۴٣ نفر از فعالان حوزه رسانه کمک گرفته شده است. همچنین این یک کار بین رشته‌ای است که علاوه بر استادان رسانه حوزه رسانه از استادان جامعه‌شناسی، روانشناسی و صاحب‌نظران حوزه رسانه کمک گرفتیم. در این تحقیقات از باب چرایی وارونگی افکار عمومی به یک‌سری یافته‌های موثر دسترسی پیدا کردیم و تلاش کردیم در زمینه مقابله با آن پیشنهاداتی مطرح کنیم چراکه باید در نظام رسمی رسانه‌ای تجدیدنظر انجام شود.

او در ادامه گفت: این کتاب بستری برای پژوهش‌های تکمیلی است چراکه نیازمند چنین پژوهش‌هایی در وارونگی افکار عمومی هستیم. به نظر می‌رسد که تلاش شد در این کتاب به یک موضوع روز که بسیار مهم هم هست، پاسخ داده شود، چراکه نمی‌توانیم در خلأ تصمیم بگیریم و یا بقیه را مجبور به پیروی از تصمیم‌گیری خود کنیم. یکی از استراتژی های ما در این کتاب بحث اقناع‌سازی است، چرا که مردم برای پذیرش طرح‌ها و استراتژی‌ها نیازمند اقناع‌سازی هستند. ١۵ روز آینده نوع جدید مذاکرات هسته‌ای ما در وین آغاز می‌شود اما ما چقدر راجع به این موضوع روایت کرده‌ایم؟ و یا در حذف ارز ترجیحی چقدر به اقناع افکار عمومی توجه کرده‌ایم؟ ما در بسیاری از تصمیمات راهبردی، افکار عمومی را در اولویت قرار نمی‌دهیم که کار اشتباهی است. همچنین در بسیاری از تصمیماتی که گرفته شده حتی با وجود این‌که تصمیم درستی بوده، به خاطر عدم توجه به افکار عمومی آسیب دیده‌ایم.

خلجی در پایان صحبت‌هایش گفت: در این کتاب یک صورت علمی به وارونگی افکار عمومی داده‌ایم. از نقد این کتاب بسیار استقبال خواهیم کرد. همچنین خانم دکتر تقی‌پور در فرایند این کمک کردند اما نتوانستند در این آیین شرکت کنند.

در پایان مراسم از کتاب «وارونگی افکار عمومی» رونمایی شد و حاضران لوحی را برای یادبود امضا کردند. 

انتهای پیام