بر اساس آمار وبسایت «ourworldindata»، حدود هفت میلیارد دوز واکسن در سراسر جهان تزریق شده و روزانه ۲۹.۳۳ میلیون دوز واکسن کووید ۱۹ تزریق می‌شود. با این وجود، روند واکسیناسیون همچنان رضایت بخش نیست و جمعیت بسیاری از افراد در کشورهای کم درآمد واکسینه نشده‌اند و این درحالی است که مقامات بهداشتی دنیا معتقدند تنها با واکسینه کردن جمعیت بالایی از افراد جهان می‌توان از شر این بیماری خلاص شد.

با نگاهی به چند دهه گذشته، زمانی که تاثیر عظیم واکسیناسیون را بر فلج اطفال، آبله، آنفلوآنزا و بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر در نظر می‌گیریم، پتانسیل شگفت‌انگیز واکسیناسیون گسترده برای کند کردن یا حتی از بین بردن بیماری برایمان آشکار می‌شود. پزشکان و محققان سراسر جهان، واکسیناسیون را یکی از ۱۰ دستاورد برتر بهداشت عمومی توصیف کرده‌اند، با این حال، مخالفت با واکسیناسیون از زمان کشف واکسن‌ها تا امروز وجود داشته است و پس از نخستین مخالفت‌ها در مورد واکسیناسیون در اوایل دهه ۱۸۰۰ و پس از آزمایشات ادوارد جنر برای بیماری آبله بارها مخالفان واکسن در برابر واکسیناسیون گسترده ایستادگی کرده‌اند. 

واکسن ستیزی در طول تاریخ

واکسن ستیزی پدیده‌ای جدید نیست و واکسن ستیزان دلایل مختلفی برای تمایل نداشتن به تزریق واکسن دارند؛ نگرانی در مورد عوارض جانبی یا ایمنی واکسن و بی‌اعتمادی به دولت یا پزشکی از یک سو و زیر سوال بردن مزایای واکسیناسیون از دیگر دلایلی است که اغلب افراد واکسینه نشده اعلام می‌کنند، برخی از مخالفان واکسن، بیماری و ترس از زدن واکسن را بهانه می‌کنند و عده‌ای دیگر معتقدند حتی پس از واکسیناسیون هم نمی‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد، پس زدن آن چه فایده‌ای دارد؟ برخی افراد نیز به دلایل دیگری همانند اختلافات سیاسی، حزبی و غیره تمایلی به دریافت واکسن ندارند.

مواضع ضد واکسیناسیون و مناقشات در مورد واکسیناسیون تنها به گذشته‌های دور محدود نمی‌شود. در اواسط دهه ۱۹۷۰، یک مناقشه بین المللی در مورد ایمنی واکسیناسیون واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (DTP) در اروپا، آسیا، استرالیا و آمریکای شمالی شروع شد. در بریتانیا، مخالفت‌ها در پاسخ به گزارشی از بیمارستان بزرگ اورموند استریت که مختص کودکان در لندن بود، مبنی بر اینکه ۳۶ کودک به دنبال ایمن‌سازی DTP از بیماری‌های عصبی رنج می‌برند، انجامید.

تقریباً ۲۵ سال پس از این جنجال، انگلستان دوباره محل فعالیت ضد واکسیناسیون شد، این بار در مورد واکسن سرخک، سرخچه و اوریون (MMR). اکنون مطالعات تحقیقاتی برای ارزیابی ایمنی واکسن MMR انجام شده و هیچ یک از آنها ارتباطی بین واکسن و اوتیسم پیدا نکرده اند.

Thimerosal، نیز یک ترکیب حاوی جیوه که به عنوان نگهدارنده در واکسن ها استفاده می شود، مرکز بحث واکسیناسیون و اوتیسم بوده است. اگرچه هیچ شواهد علمی روشنی مبنی بر اینکه مقادیر کمی از آن در واکسن ها باعث آسیب می شود وجود ندارد، با این وجود، نگرانی‌ها در مورد این ماده منجر به کمپین عمومی شد، جنبشی برای حذف «سموم» از واکسن‌ها، از ترس اینکه این مواد منجر به اوتیسم شوند.

دلایل افراد برای واکسن نزدن چیست؟

در عصری که پزشکی تحولات گسترده‌ای دارد و جان افراد بسیاری را نجات می‌دهد، باز هم واکسن ستیزانی هستند که حتی ترس از مرگ آنها را وادار به زدن واکسن کرونا نمی‌کند. دانشگاه جانز هاپکینز تمام واکسن‌های تایید شده را در پیشگیری از بستری شدن در بیمارستان و مرگ ناشی از کووید مؤثر می‌داند و با این وجود همچنان برخی اعتقاد به زدن واکسن ندارند. نظریه‌های عجیب و غریب و مطمئناً اثبات‌نشده‌ای در مورد خطرات واکسیناسیون همچون تأثیرات بر باروری، تغییر DNA فرد و ریزتراشه‌های تزریقی بعضا از روی ناآگاهی افراد عنوان می شود و یا عوارض جانبی پس از تزریق واکسن ترسی در دل افراد می‌اندازد. 

اگرچه واکسن های mRNA تکنولوژی جدیدی هستند، اما این واکسن‌ها با استفاده از فرآیندهایی ساخته شده‌اند که طی سال‌های متمادی توسعه و آزمایش شده‌ و ترسی از تزریق آنها وجود ندارد. پزشکان این اطمینان را می‌دهند که واکسن‌ها حاوی ویروس کرونای زنده نیستند و شما با واکسینه شدن به کووید مبتلا نمی‌شوید. عوارض جانبی واکسن کووید موقتی است و به این معنی نیست که شما بیمار هستید. همچنین نتایج برخی تحقیقات حاکی از این است که اگر قبلا به کووید مبتلا شده‌اید پس از گذشت دوره ایمن، دریافت واکسن محافظت بیشتری به شما می‌دهد.

راهکار کشورها برای ترغیب به زدن واکسن

برای ترغیب افراد به زدن واکسن، کشورها راهکارهای مختلفی در پیش گرفته اند؛ برخی اعمال محدودیت و جریمه برای افراد واکسینه نشده را در پیش گرفته و برخی دیگر از کشورها مشوق های مالی را راهی برای ترغیب افراد به زدن واکسن اعلام کرده‌اند. برای مثال وضع قانون جدید سختگیرانه که به موجب آن کارمندان ملزم به انجام آزمایش یا ارائه کارت واکسیناسیون برای حضور در ادارات هستند در اغلب کشورها اعلام شده و برای مثال ایتالیا از روز گذشته این قانون را تصویب کرد. در بسیاری از کشورهای اروپایی این قانون وضع شده و برای مسافرت داشتن کارت واکسیناسیون در اغلب نقاط دنیا الزامی است.

دولت آلمان نیز مردم را به زدن واکسن کرونا دعوت کرده و از محدودیت‌های احتمالی گفته که در پاییز ممکن است برای کسانی که واکسینه نشده‌اند به اجرا گذاشته شود.

رئیس دفتر صدراعظم آلمان گفت: مادام که واکسن‌های موجود افراد را در مقابل ویروس دلتا تا حدی ایمن می‌کنند که نیازی به بستری شدن در بیمارستان نباشد، احتمال برقراری قرنطینه بسیار کم است. اما اگر میزان ابتلا به ویروس کرونا به شکل قابل توجهی افزایش یابد «افراد واکسینه شده آزادی عمل بیشتری نسبت به افراد واکسینه نشده خواهند داشت.» و برای افراد واکسینه نشده محدودیت‌های بیشتری باید اعمال شود.

برخی کشورهای عربی نیز دسترسی به برخی مراکز را برای افراد واکسینه نشده محدود کرده اند.

در آمریکا جو بایدن- رییس جمهوری این کشور پیشنهاد جایزه ۱۰۰ دلاری به کسانی که حاضر به دریافت واکسن کرونا می‌شوند را ارائه داد و روسیه نیز از مصوبه جدید دولت مبنی بر اجباری شدن تزریق واکسن و دریافت «کیو. آر. کد»، برای ورود به رستوران‌ها و برخی اماکن عمومی، خبر داد. همچنین نمایش تابلوهای تبلیغاتی با پیام‌هایی هشدارآمیز درباره عواقب واکسن نزدن از دیگر راهکارهایی است که دولت روسیه انتخاب کرد.

شرکت های هند نیز هدیه و پیشنهادهای تشویقی در نظر گرفته‌ اند و  در برخی فروشگاه‌ها، رستوران ها و مراکز هند، برای افرادی که واکسینه شده‌اند تخفیف در نظر گرفته می‌شود.  همچنین تعدادی از شرکت‌های مالزیایی به کارمندان واکسینه شده خود بسته‌های مالی می‌دهند و تعدادی دیگر آن‌ها را به سفر و تعطیلات با هزینه شرکت می‌فرستند. 

در کره جنوبی نیز دولت برای افراد و سالمندان واکسینه شده، استفاده از استخرهای شنای عمومی را آزاد کرده است. در این کشور همچنین وعده‌های غذایی رایگان به دارندگان کارت واکسیناسیون کرونا ارائه می‌شود و درهای مراکز رفاهی و اجتماعی به روی سالمندانی که هر دو دوز واکسن دریافت کرده‌اند، باز است. 

در ایران نیز بر اساس اعلام کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا محدودیت های جدی برای واکسن گریزها وضع شده است؛ چراکه واکسن اکنون در دسترس است و همه باید واکسن بزنند. مقرر شده در کشور از ورود افراد واکسن نزده به ادارات دولتی جلوگیری شود و یا به طور دوره ای تست کووید انجام دهند، اصناف نیز همگی ملزم به تزریق واکسن هستند و در صورت عدم تمایل به واکسن با آنها برخورد می شود، همچنین قرار است بانک ها، ادارات و وسایل حمل و نقل با افراد فاقد کارت واکسن برخورد کنند.

نحوه تشویق دیگران به واکسینه شدن تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند

بسیاری از افراد همچنان در مورد واکسن‌های کووید-۱۹ با وجود شواهد فراوان مبنی بر ایمن و مؤثر بودن آن‌ها، نگرانی‌ها و تردیدهایی دارند. کارشناسان بهداشتی توصیه هایی برای ترغیب افراد به زدن واکسن ارائه می دهند که شامل صحبت با آنها است. کارشناسان می گویند نحوه صحبت با یک فرد مردد نسبت به واکسن تفاوت بزرگی در کمک به تصمیم گیری برای واکسینه شدن یا عدم دریافت واکسن دارد.

آنها می گویند که افراد باید سعی کنند به جای تردید در واکسن، بر پذیرش واکسن تمرکز کنند. از سوی دیگر  اطلاعات نادرست در مورد واکسن‌های موجود باید از بین برود و این وظیفه دولت‌ها و تک تک مردم است تا ذهن افرادی که تمایل به زدن واکسن ندارند را تغییر دهند. توصیفات و داستان های شخصی برای وادار کردن دیگران به واکسینه شدن راهگشاست، نیازی نیست با افرادی که تمایل به زدن واکسن ندارند مشاجره کنید یا به آنها احساس شرمساری القا کنید، در عوض، به نگرانی های آنها گوش دهید، حقایق را به آنها بگویید و سپس اجازه دهید تصمیم بگیرند.

منابع: health، Hopkinsmedicine، wpr، who، historyofvaccines

انتهای