مسعود کثیری، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان به ایسنا می‌گوید: منظومۀ «درخت آسوریک» یکی از کهن‌ترین و نادرترین منظومه‌هایی ست که از دوره باستان برای ما به یادگار مانده و از دستۀ مجموعه‌های دینی و علوم مذهبی به شمار می‌رود.

او ادامه می‌دهد: در این منظومه، گفت‌وگویی بین درخت نخل و بز درمی‌گیرد و صنعت مفاخره کار را پیش می‌برد؛ به این معنا که هر یک از این دو تلاش می‌کنند برتری خود را بر دیگری بیان و اثبات کنند.

کثیری تصریح می‌کند: آغازگر این گفت‌وگو، نخل است که از مزایای خود برای بز می‌گوید؛ از میوه‌اش که خوراک شاهان است، چوبش که با آن کشتی می‌سازند، برگش که جارو می‌شود و سایه‌اش که مایۀ آرامش رهگذران است. بز هم اگرچه ابتدا از بحث کردن اکراه دارد، اما بالاخره لب به سخن می‌گشاید و خطاب به نخل می‌گوید برگ‌های تو در درازی شبیه موی دیوان پلید است که از دورۀ جمشید بندۀ مردمان بوده‌اند و بعد، محاسن خود را برمی‌شمرد.

این تاریخ پژوه، یادآور می‌شود: باید توجه داشت که در ادبیات قبل از اسلام، «دیو» اصطلاحی بود که آریایان، برای تمام کسانی که نژاد غیر آریایی داشتند به کار می‌بردند و بعدتر هم زرتشتیان آن را برای متمایز کردن غیر زرتشتیان استفاده کردند.  

عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در ادامه توضیح می‌دهد: نگاه معناشناسانه به گفت‌وگوی نخل و بز باعث شده که در دوره‌های مختلف، محققان مختلف، فرضیه‌های بسیاری را دربارۀ دو گروهی که این دو شخصیت نمایندۀ آن‌ها به شمار می‌روند مطرح کنند.

او می‌گوید: عده‌ای معتقدند که نخل و بز نماد زرتشتیان و کفار هستند و برخی دیگر معتقدند یکی نمایندۀ دولت آشور است و دیگری نمایندۀ دولت ساسانی. البته برخی هم بر این باورند که این گفتگو، گفت‌وگوی بین دو سبک زندگی است؛ نخل نمایندۀ زندگی شهری است که با یکجانشینی همراه بوده و بز، نمایندۀ زندگی شبانی که شیوۀ زیستی عمدۀ آریاییان بوده است.

کثیری خاطر نشان می‌کند: از این منظر، گفت‌وگوی بین نخل و بز، همان گفت‌وگو و فخرفروشی همیشگی بین شهرنشینان و صحراگردان اهل کوچ است و اگر دقت داشته باشیم مردمان پارتی در دورۀ اشکانیان به شغل شبانی می‌پرداختند و تحرک نظامی بالایی داشتند و از سوی دیگر مردمان بین‌النهرین و ایلام، یکجانشین بودند و حتماً بین این دو دسته، همیشه بر سر اینکه کدام یک از این دو شیوه برای زندگی بهتر است بحث‌هایی وجود داشته.

این مدرس تاریخ که پزشک عمومی نیز هست، به‌تازگی با تکیه بر منظومه «درخت آسوریک»، نظرسنجی‌ای را انجام داده و به نتایج جالبی رسیده است. او دراین‌باره می‌گوید: با بررسی گفت‌وگوی بز و نخل، احساس کردم بز می‌تواند نماد مردمانی با مزاج گرم و خشک یا گرم و تر باشد و نخل، نماد مردمانی با مزاج سرد و تر یا سرد و خشک و برای راستی آزمایی، از گروهی خواستم بگویند طرفدار بز هستند یا نخل.

کثیری می‌افزاید: در گام دوم، با به اشتراک گذاشتن ویژگی‌های طبایع سرد و گرم و انطباق آن‌ها با نتیجۀ نظرسنجی، متوجه شدم که ۸۵ درصد از جامعۀ آماری گزینۀ درست را با توجه به ویژگی شخصیتی خودشان انتخاب کرده‌اند؛ کسانی که بز را انتخاب کرده بودند طبع گرم و کسانی که نخل را انتخاب کرده بودند، به اقتضای پیوندشان با زیست شهری طبع سرد داشتند.

به عقیدۀ این مدرس دانشگاه، ازآنجاکه متون باستانی افشره‌ای از تجربیات زیستۀ پیشینیان است، می‌توان از منظر آزمون خودشناسی نیز به آن نگاه کرد و نتایج جالبی گرفت.

انتهای پیام