آرش دریک در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اشاره به اینکه جنگل‌ها جزو مهمترین منابع تجدیدشونده هستند، اظهارکرد: تراکم و پراکندگی جنگل‌ها در تمام جهان به تناسب شرایط اقلیمی و نوع خاک منطقه متفاوت است و اگر آن‌ها را مورد بی‌مهری قرار دهیم زمینه نابودی آن‌ها را فراهم خواهیم کرد.
به گفته این متخصص جنگل‌ها، براساس آمار سال ۲۰۰۱ سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، مساحت جنگل‌های ایران حدود ۱۲.۴ میلیون هکتار برآورد شده بود که ۷.۴ درصد از سطح کل کشور را شامل می‌شد. این در حالیست که طبق آخرین آمار این سازمان در سال ۲۰۰۹، این مساحت به ۱۱.۰۷ میلیون هکتار کاهش یافته و در یک بازه زمانی کمتر از ۱۰ سال بیش از یک میلیون هکتار جنگل را در کشور از دست دادیم که این مساله جای تامل دارد.
وی ادامه داد: سهم سرانه هر ایرانی از جنگل کمتر از دو دهم هکتار یعنی؛ یک چهارم سرانه جهانی است. بنابراین لازم است توجه ما به حفظ رویشگاه‌های جنگلی کشور نیز چهار برابر توجه جهانی باشد.
این دکتری جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل با بیان اینکه جنگل‌ها اثرات و کارکردهای مستقیم و غیر مستقیم بر اکوسیستم‌ها دارند، گفت: جنگل‌ها در تامین چوب مورد نیاز انسان‌ها، تولید اکسیژن و تلطیف هوا، حفظ و تولید خاک، تولید علوفه، تولید فرآورده‌های دارویی و صنعتی، ارزش‌های تفرجگاهی، زیستگاه گونه‌های جانوری و حیات وحش و حفظ و نفوذ آب در منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از وقوع سیلاب نقش بسیاری مهمی دارند و تخریب جنگل‌ها علاوه‌بر مشکلاتی که برای اکوسیستم‌ها و تنوع زیستی ایجاد می‌کند باعث وقوع و تشدید اثرات پدیده‌هایی از جمله سیل می‌شوند. اکثر سیلاب‌هایی که طی سال‌های اخیر در برخی مناطق کشور رخ داد نیز ناشی از تخریب منابع طبیعی و بخصوص جنگل‌ها بود.
دریک درباره انواع جنگل‌های کشور ضمن بیان اینکه به‌لحاظ رویشگاهی چهار ناحیه جنگلی در ایران وجود دارد، گفت: یکی از رویشگاه‌های جنگلی کشور در حاشیه سواحل دریای خزر یعنی جنگل‌های هیرکانی با مساحت حدود ۱.۸ میلیون هکتار و در غرب آن جنگل‌های ارسباران با مساحت ۱۴۰ هزار هکتار است که از قدیمی‌ترین جنگل‌ها و به‌لحاظ تنوع گونه‌ای در کشور و حتی جهان بسیار مهم هستند. ناحیه رویشی دیگر جنگل‌های ایرانی - تورانی یا همان جنگل‌های فلات مرکزی است که مساحت آن به ۳.۴ میلیون هکتار می‌رسد و یکسری عوامل اکولوژیک خاصی از جمله بارش کم، دمای بالا و خاک شور باعث شده رویش‌های جنگلی متفاوتی نظیر جنگل های بیابانی و استپی کوهستانی شکل بگیرد.
این محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان در ادامه درباره دو نوع دیگر رویشگاه‌های جنگلی کشور توضیح داد: ناحیه رویشی دیگر ما خلیجی- عمانی است و در جنوب ایران در یک اقلیم نیمه استوایی قرار دارد. مساحت آن حدود ۱.۵ میلیون هکتار است و شامل جنگل‌های مانگرو می‌شود. جنگل‌های زاگرس نیز از دیگر رویشگاه‌های جنگلی مهم کشور است که مساحت آن حدود ۵ میلیون هکتار برآورد شده و بزرگترین رویشگاه جنگلی کشور محسوب می‌شود و گونه غالب آن بلوط ایرانی است و از گونه‌های همراه آن در زاگرس می‌توان به گلابی وحشی، بلوط مازو، ارژن، بادامک، کیکم، تنگرس، دافنه، گردو، مورد، بنه، گیلاس وحشی، زالزالک، محلب و سیاه تلو اشاره کرد. جنگل‌های زاگرس ناحیه رویشی مهمی است، چراکه بیشتر رودهای پرآب کشور از کوههای زاگرس سرچشمه می گیرد و ۴۰ درصد سطح جنگل‌های ایران را شامل می‌شود و حدود ۱۱ استان کشور از جمله آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، لرستان، ایلام، قسمتی از اصفهان، خوزستان، فارس، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد را در بر می‌گیرد.
دریک ضمن بیان اینکه تغییرات شرایط اکولوژیک و چالش‌های متعدد پیش‌آمده طی سال‌های اخیر، اکوسیستم جنگلی در زاگرس را تحت تاثیر قرار داده و اثرات تجمعی ناشی از حضور و گستردگی برخی عوامل طبیعی و غیر طبیعی مشکلات جدی در غرب کشور ایجاد کرده است، خاطرنشان کرد: بخش مهمی از این دگرگونی‌ها ناشی از تغییرات اقلیمی است اما عوامل طبیعی دیگری از جمله خشکسالی و ریزگردها نیز در این زمینه نقش داشته‌اند. همچنین عوامل غیر طبیعی(انسانی) متعددی از جمله زراعت زیر اشکوب و تغییر کاربری اراضی، چرای بی‌رویه دام به‌واسطه حضور دام مازاد در جنگل‌ها و مراتع، فعالیت‌های عمرانی نظیر راه‌سازی و عبور خطوط لوله نفت و گاز و همچنین آتش‌سوزی‌های عمدی و غیر عمدی و هجوم آفات و بیماری‌ها این رویشگاه‌های جنگلی مهم را تهدید می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه قطع درختان و قاچاق چوب نیز یکی از معضلات تهدیدکننده جنگل‌های زاگرس است، تصریح کرد: اکثر مردم در حاشیه روستاها و جنگل‌ها بیکار شده‌اند و مشکلات معیشتی مهمترین دلیلی است که باعث می‌شود مردم درختان را قطع و به ذغال تبدیل کنند و سپس برای کسب درآمد و امرار معاش آن را بفروشند.
این دکتری جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل در ادامه ضمن تاکید بر اینکه حساب افراد سودجویی که دست به قطع درختان می‌زنند با سایر مردمی که به‌لحاظ معیشتی در مضیقه هستند جدا است، اظهار کرد: در چنین شرایطی هرقدر درباره میزان اهمیت منابع طبیعی به مردم گفته شود اثر چندانی نخواهد داشت چراکه مردم منطقه، درآمدزایی از طریق این منابع طبیعی را ساده‌ترین راه حل برای امرار معاش خود می‌دانند.
دریک در پایان ضمن بیان اینکه وظیفه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری حفظ، احیاء، توسعه و بهره‌برداری اصولی از جنگل‌ها است، گفت: این نهاد با توجه به شرایط، امکانات و نیروی انسانی که در دسترس دارد به‌تنهایی نمی‌تواند این وظایف را به‌صورت مطلوبی انجام دهد و نیازمند یاری سایر دستگاه‌ها به‌ویژه در بحث‌هایی مانند اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع است. بنابراین آنچه اهمیت زیادی دارد ضرورت همکاری دستگاه‌ها در زمینه تدوین برنامه‌های پیشگیری و حفاطت برنامه‌های احیا جنگل‌ها است که لازمه اجرای مناسب آن تدوین این برنامه‌ها با کمک جوامع محلی و مشارکت مردم منطقه است تا بتوانیم ضمن بهره‌برداری و توسعه پایدار در بخش جنگل‌ها از این منابع با ارزش نیز حفاظت کنیم.
انتهای پیام
نظرات