این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در گفت‌وگو با ایسنا درباره مفاهیم بزرگسالانه در ادبیات کودک و نوجوان اظهار کرد: مفاهیم مختلف هستند؛ کسی که می‌خواهد به دانشگاه برود و فلسفه بخواند، معمولا جوان است. چرا می‌خواهد فلسفه بخواند، زیرا می‌خواهد با مفاهیمی آشنا شود که با آن‌ها آشنا نبوده است. پس می‌توان گفت زمان آشنا شدنش با این مفاهیم، با رفتن به دانشگاه معنا پیدا می‌کند. اگر بخواهید این مفاهیم را برای کودک بگویید قطعا او نمی‌فهمد. در عین حال ما مفاهیمی داریم که برای همه است و همیشه در زندگی انسان‌ها هم به‌روز، هم کاربردی و هم لازم است مانند دوست داشتن، مهربان بودن، خوش‌اخلاق بودن و... . این‌ها مفاهیمی هستند بدون گروه سنی که برای همه معنا دارند.
او افزود: مثلا کتاب «شازده کوچولو» لایه‌های مختلفی دارد، آن‌چه یک آدم بزرگ تحصیل‌کرده آشنا به ادبیات می‌تواند از این کتاب درک کند، یک آدم معمولی نمی‌تواند، پس گروه سنی هم تعیین‌کننده نیست. یک مفهوم در لایه‌های مختلف به سواد، درک و آشنایی یک آدم با موضوع بستگی دارد. مفاهیمی را که گروه سنی نمی‌شناسد و برای همه و برای هر سن و سالی لازم است، می‌توان به شکل‌های مختلف گفت، اگر در ادبیات کودک بیاید برای کودک است و در ادبیات بزرگسال بیاید برای بزرگسال.
راستی درباره این‌که ممکن است نویسنده‌ای پیام خود را در قالب ادبیات کودک عرضه کند، بیان کرد: اگر مفاهیمی باشد که نویسنده از ابتدا مخاطب خود را تعیین کرده که بزرگسال است و موضوع آن‌ها را می‌خواهد برای بچه‌ها بگوید باید ببینیم نویسنده چقدر اشتباه می‌کند. زمانی که می‌خواهید با هم‌سن و سال‌های خود صحبت کنید، آیا با یک کودک پنج‌ساله حرف می‌زنید؟ درباره مصداق‌های مفاهیمی هم که گروه سنی نمی‌شناسد باید سطح درک مخاطب را در نظر بگیرید و از واژه‌هایی استفاده کنید که در حوزه دایره واژگانی کودکان و افراد نابلد نسبت به موضوع بگنجند.
او با تاکید بر استفاده از زبان کودکی برای مفاهیم بدون گروه سنی، افزود: جنگ و دوستی و صلح مفاهیم فراگیر است. مگر بچه‌های کوچک با هم دعوا نمی‌کنند؟ مگر اسباب‌بازی‌های‌شان آسیب نمی‌بیند؟ این‌ها هم جنگ است. شکل جنگ در دنیای بچه‌ها با دنیای آدم‌بزرگ‌ها فرق می‌کند. بنابراین مهم است که زبان کودک را برای مفاهیمی که گروه سنی نمی‌شناسد به کار ببریم و مستقیما نگوییم مهربان باش، دوستت را اذیت نکن و با او بازی کن. اگر همه این‌ها را هم با نگاه فلسفی بگویید، مفهوم‌تان تغییر نخواهد کرد اما واژه‌هایی به کار می‌برند، می‌بردند و خواهند برد که در سطح بچه‌ها نیست. ما نباید فهم و درک بچه‌ها را برای گفتن مفاهیمی که گروه سنی ندارند، ندید بگیریم. اگر مسئله‌ای ایدئولوژیک یا سیاسی است که در حد درک کودک نیست، طبیعی است که نباید بگوییم. می‌توان به یک بیمار هر دارویی را داد؟ نه. همه داروها مفیدند اما در جایی که پاسخ آن بیماری باشند.
مجید راستی در ادامه خاطرنشان کرد: باید ببینیم کاربرد واژه‌ها در وهله اول باید به چه شکل باشد تا کودک ارتباط برقرار کند و بعد مفهوم مهم است. ما اول مفاهیم بزرگ را انتخاب می‌کنیم و با خود می‌گوییم، با هر زبان حرف‌مان را بزنیم مخاطب خوشش می‌آید، چون مفهوم ارزشمند است در حالی که باید زبان ساده باشد و اگر مفهوم ساده نشود، نباید گفت. اگر مفاهیمی را که برای همه گروه‌های سنی است با توجه به زبان آن‌ها به کار ببریم، هیچ اشکالی ندارد اما این‌که بگوییم این حرف بزرگسالانه است باید ببینیم جایگاهش در دسته‌بندی‌ها کجاست و بعد ببینیم باید بگوییم یا نگوییم.
او تأکید کرد: برای یک نویسنده توانا فقط شناخت مخاطب کافی نیست، باید زبانش را بشناسد، فهمش را بشناسد و نیازهایش را بداند. خیلی چیزها هست که نویسنده باید در نظر بگیرد و مفهوم را ساده کند. نویسنده توانا حداقل‌ها را دارد و قصه می‌نویسد و می‌داند چگونه موضوع را بگوید. اما باید توجه داشت که حرف نویسنده مهم است یا درک شنونده از حرف نویسنده. اگر کودک قصه‌ای را با هر مفهومی خواند و فهمید و فهمش را توانست به شکلی بروز دهد، نشان می‌دهد هم موضوع و پیام قابل درک بوده و هم زبان درستی به کار رفته، اما اگر مات و گیج نگاه کند و یا با قصه ارتباط برقرار نکند می‌بینیم هم زبان مشکل دارد و هم مفهوم.
او با بیان این‌که چند کتاب آماده نشر دارد که با توجه اوضاع نشر مشخص نیست چه زمانی منتشر شوند، درباره آخرین کتاب خود گفت: «قصه تازه مرغابی‌ها و لاک‌پشت‌ها» در محراب قلم اوایل امسال منتشر شد. این کتاب نگاه دیگری به قصه «لاک‌پشت و مرغابی‌ها» است که قصه‌اش را همه بزرگ‌ترها می‌دانند و پیامی دارد که گروه سنی مشخصی ندارد و هرکسی از آن پیامی را متوجه می‌شود. قصه کتاب همان جابه‌جایی لاک‌پشت و مرغابی‌هاست و نگاه مردمی که پرواز آن‌ها را می‌بینند و حرف‌هایی که می‌زنند و حرف‌هایی که لاک‌پشت‌ها می‌شوند و اتفاقی که می‌افتد... . باید ببینیم با گذشت سالیان سال در زندگی انسان‌ها چه تغییری به وجود آورده و اگر تغییری اتفاق نیفتد چه اتفاقی ممکن است بیفتد. قصه کوتاهی است و پیامی که گروه سنی ندارد.
انتهای پیام
نظرات