به گزارش ایسنا، بخشی از تصادفات جاده‌ای از جمله حوادث اخیر اتوبوس خبرنگاران و سربازمعلم‌ها ناشی از فرسودگی سیستم حمل و نقل است. براساس آخرین اظهارات مهدی جمالی نژاد - معاون عمرانی و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور- در بهمن ماه سال گذشته،  ۷۰ درصد از ناوگان حمل و نقل عمومی کشور، پیر و فرسوده است.

قانون هوای ‌پاک با هدف اصلی کاهش آلودگی هوا و عوارض ناشی از آن در ۲۵ تیرماه ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید و از سوی رئیس جمهوری برای اجرا ابلاغ شد. این قانون در قالب ۳۴ ماده برای ۲۱ دستگاه اجرایی مختلف تکالیفی را تعیین کرد. یکی از راهکارهایی که این قانون برای کنترل آلودگی هوای ناشی از وسایل نقلیه فرسوده مشخص کرده بود اسقاط و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده پس از رسیدن به «سن فرسودگی» بود اما آیین‌نامه اجرایی این ماده مهم درباره سن فرسودگی انواع وسایل نقلیه  در تیر ماه سال ۹۹ بر اساس استعلام دیوان عدالت اداری از شورای نگهبان ابطال شد.

آیین‌نامه سابق ماده ۸ قانون هوای پاک که مصوب سال ۹۷ بود، مالکان وسایل نقلیه موتوری اعم از سبک، نیمه‌سنگین، سنگین و موتورسیکلت را مکلف کرده بود که وسایل نقلیه خود را پس از رسیدن به «سن فرسودگی» از رده خارج کنند اما حدود دو سال پیش، درپی شکایت فردی که باید براساس این آیین‌نامه خودروی تویوتا لندکروز ۲۰ ساله خود را اسقاط می‌کرد، آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک بر اساس استعلام دیوان عدالت اداری از شورای نگهبان ابطال شد.

در آیین‌نامه قدیم ماده ۸ قانون هوای پاک ملاک اسقاط خودروها، «سن فرسودگی خودرو» بود درحالی‌که در آیین‌نامه جدید این ماده از قانون هوای پاک - ملاک اسقاط انواع خودروها «معاینه‌ فنی» است. در این آیین‌نامه جدید دو نوع سن مرز فرسودگی و سن فرسودگی برای انواع وسایل نقلیه تعریف شده است و به این‌ترتیب زمانی‌که وسیله نقلیه به سن مرز فرسودگی می‌رسد نیازمند مراقبت و تعمیرات بیشتر است و باید تعداد دفعات معاینه فنی سالانه آن و عوارض سالیانه مربوطه افزایش یابد. در آیین‌نامه جدید سن مرز فرسودگی نسبت به سن فرسودگی خودرو در آیین‌نامه قبلی کمتر اما تعداد دفعات معاینه فنی افزایش پیدا کرده و برای اتوبوس‌های برون شهری، سه مرتبه در سال یعنی هر چهار ماه یک بار تعیین شده است.

براساس آیین‌نامه جدید ماده ۸ قانون هوای پاک - که ماه گذشته تصویب شده است - وزارت کشور موظف به تشدید نظارت بر عملکرد مراکز معاینه فنی کلانشهرها است که دستورالعمل نحوه تشدید نظارت، ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین­‌نامه توسط وزارت کشور و با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و ابلاغ می­‌شود همچنین وزارت کشور و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظفند سازوکار لازم را از طریق سامانه یکپارچه معاینه فنی کشور به‌نحوی فراهم کنند که پس از انجام آزمون­‌های برخط معاینه فنی، نتیجه فرایند آزمون وسیله نقلیه شامل غیر فرسوده، سن مرز فرسودگی، وسیله نقلیه فرسوده و تعداد دفعات متوالی مردودی وسیله نقلیه در سامانه و برگ معاینه فنی مربوط به مالک وسیله نقلیه درج شود.

بهزاد اشجعی - دبیر اسبق کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست- دراین‌باره به ایسنا می‌گوید: فرسودگی بیش از حد ناوگان حمل بار و مسافر در کشور مسبب مشکلات زیادی هم از منظر ایمنی که منجر به وقوع سوانحی مانند اتوبوس خبرنگاران یا اتوبوس سربازان معلم و اتفاقات مشابه گذشته می‌شود و هم از منظر آلایندگی و مصرف سوخت تأثیر بسیار مخربی دارند و این آثار در آمارها نمایان است.

او ضمن تاکید بر اینکه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی امروز یکی از ضروری ترین برنامه‌هایی است که هر دولتی باید در ‌پیش گیرد، تصریح می‌کند: سهل‌گیرانه‌تر کردن معیار فرسودگی خودروها منجربه نوسازی ناوگان نمی‌شود چرا که حذف صورت مسئله کمکی به حل مشکل نمی‌کند. در این زمینه لازم است با استفاده از معیارهای دقیق و فنی ناوگان فرسوده را تعیین و برای نوسازی آن‌ها برنامه‌ریزی شود.

این عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها ادامه می‌دهد: در گذشته سن خودروها، معیار فرسودگی بود، گرچه معیار سن نیز به‌نوبه خود مشکلاتی دارد و نمی توان برای تمام خودروها و با هر کیفیت تولید و استاندارد آلایندگی یک سن واحد را به‌عنوان معیار فرسودگی تعیین کرد اما از طرفی دیگر نیز تکیه کامل بر شاخص معاینه فنی نمی‌تواند معیار محکم و قابل اطمینانی برای تعیین خودروهای فرسوده باشد چراکه در مراکز معاینه فنی مشکلات زیادی از صدور معاینه فنی‌های تقلبی گرفته تا تخلف در انجام آزمون‌ها و...  وجود دارد.

او خاطرنشان می‌کند: اتوبوسی که منجر به فوت دو خبرنگار شد نیز یک ماه قبل از حادثه گواهی معاینه فنی اخذ کرده بود این در حالیست که حتی همین گواهی‌های معاینه فنی سهل‌گیرانه نیز در خیابان‌ها و جاده‌ها کنترل نمی‌شود و در حال حاضر کنترل و جریمه خودروهای فاقد معاینه فنی تنها در تهران - که 45 درصد آلایندگی خودروها ناشی از ناوگان فرسوده است - و به‌صورت بسیار محدود در چند کلانشهر دیگر صورت می‌گیرد و اگر به فرض یک خودرو فاقد معاینه فنی در یک شهر کوچک تردد کند کسی نیست که جلوی تردد آن را بگیرد.

اشجعی در پایان با بیان اینکه تکیه کامل بر معاینه فنی شاخص مناسبی برای تعیین ناوگان فرسوده نیست، تاکید می‌کند: لازم است تلفیقی از سن و معاینه فنی و در صورت امکان کیفیت و استانداردهای تولید خودرو به‌عنوان شاخص فرسودگی قرار گیرند تا بازدهی این شاخص به حد مطلوب برسد.

انتهای ‌پیام