عشایر شامل یک گروه اجتماعی متشکل از هم‌خویشان، اقوام و اهل تبار و طایفه و قبیله است. معیشت و تامین درآمد عشایر، بیشتر با پرورش دام و دامداری و مبتنی بر جابجایی و کوچ است.
کوچ، شامل جابجایی و حرکت خانوارهای عشایری بین قلمروهای ییلاقی (سردسیر) و قشلاقی (گرمسیر) می‌شود که با هدف دسترسی به علوفه مرتعی تازه احشام و دوری از گرما و سرمای شدید انجام می‌گیرد. جابجایی عشایر با حضور تمامی افراد خانوار و ملزومات زندگی در چادر آغاز شده و مسیری کوتاه و یا بلند را تا رسیدن به مکان موردنظر طی می‌کنند.
نقاط مختلفی از چهار شهرستان استان آذربایجان شرقی از جمله اهر، خداآفرین، میانه و کلیبر، مناطق ییلاقی و قشلاقی عشایر در استان محسوب می‌شوند که فعلا با توجه به شرایط کوچنده بودن، عشایر شهرستان کلیبر واکسینه شده‌اند.
محمدحسن آل هاشم، مدیرکل امور عشایر آذربایجان شرقی، در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص جمعیت عشایری استان، می‌گوید: جمعیت فصل ییلاقی استان ۷۰ هزار و ۶۲۰ نفر معادل ۱۳ هزار و ۲۹۵ خانوار بوده و جمعیت فصل قشلاقی استان نیز ۴۳ هزار و ۸۹۰ نفر معادل ۸۰۹۷ خانوار است.
او با بیان این‌که آذربایجان شرقی دارای دو ایل شامل "قره داغ-ارسباران" و "ائل سون-شاهسون" و ۹ طایفه از جمله طایفه مستقل آق پاشلو، اینانلو، بالکانلو، چلبیانلو، حاج آلو/حاجی ال لو، حیدر لو، قاجار، قره موسالو و کورانلار-گورگانلو است، افزود: جمعیت عشایری استان در نزدیک به ۳۳۰ قشلاق و حدود ۵۰۰ نقطه ییلاقی سکونت دارند.
او با اشاره به تاثیر بیماری کرونا بر زندگی عشایری استان، اظهار کرد: با شیوع بیماری کرونا در استان، عشایر با کاهش فروش دام، بسته بودن میدان دام در برخی مواقع، جولان بیشتر دلالان در مناطق عشایری، بالا رفتن هزینه تولید و ... مواجه شدند و البته در این راستا استفاده از برخی اقلام و تکنولوژی‌ها نظیر اینترنت، تلفن همراه، تبلت و... در مناطق عشایری ترویج یافته است.
آل هاشم با اشاره به واکسیناسیون کرونایی در این مناطق، گفت: شبکه بهداشت همانند جوامع شهری و روستایی به جامع عشایری نیز خدمات ارائه می‌دهد، ولی با توجه به کوچنده بودن و مشکلات مربوطه در خصوص عدم ثبات موقعیت مکانی، قطعا شاخص‌های بهداشتی در جامعه عشایری کمتر از دو جامعه دیگر است.
وی افزود: سن واکسیناسیون در جامع عشایری بر طبق بخشنامه وزارت بهداشت، ۱۰ سال کمتر از دو جامعه شهری و روستایی اعلام شده است، به طوری که در شهر و روستاها افراد بالای ۷۰ سال را واکسینه می‌کنند ولی در جامع عشایری افراد بالای ۶۰ سال واکسینه می‌شوند.
وی با بیان این‌که جامعه عشایری در نزدیکترین مکان سکونت خود واکسینه می‌شوند، اظهار کرد: شبکه بهداشت با مراجعه به ییلاق عشایر در شهرستان کلیبر، افراد واجد شرایط را واکسینه کرده‌اند. البته فعلا واکسیناسیون عشایر استان در همین شهرستان انجام گرفته و باقی عشایر نیز به مرور واکسینه خواهند شد.
مدیرکل امور عشایر آذربایجان شرقی در خصوص ویژگی خاص جمعیت عشایر، گفت: در جامعه عشایری مسئولیت اصلی درگیری‌ها در این گروه اجتماعی بر عهده مردان بوده و این افراد نقش مهمی در چوبانی و رمه گردانی دارند.
وی در خصوص نقش عشایر در کنترل بیماری کرونا، افزود: همانند دو جامعه دیگر، رعایت پروتکل‌های بهداشتی تنها راه حل کنترل بیماری کرونا و نجات از این بحران است.
تمامی مراقبت‌های بهداشتی که برای افراد ساکن روستا انجام می‌گیرد، برای جمعیت عشایر هم ارائه می‌شود
دکتر عباسعلی درستی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص خدمات بهداشتی ارائه شده به جمعیت عشایر استان، اظهار می‌کند: تمامی مراقبت‌های بهداشتی که برای افراد ساکن روستا انجام می‌گیرد، برای جمعیت عشایر هم همان خدمات ارائه می‌شود.
وی با اشاره به شرایط متفاوت زندگی عشایر، متذکر می‌شود: با توجه به این‌که عشایر به صورت فصلی در رفت و آمد هستند و ییلاق و قشلاق می‌کنند، ممکن است که مثلا در یک فصل خاصی در منطقه هریس باشند و در فصل دیگر در اردبیل باشند، از این رو پیش بینی می‌کنیم که مثلا در خردادماه حدود ۱۰ هزار نفر به جمعیت هریس افزوده می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: با اطلاع از حضور جمعیت عشایری در منطقه مشخص و متناسب با شرایط کوچ، اکیپ مرکز سلامت به محل موردنظر مراجعه کرده و خدمات مربوط به امور بهداشتی مانند ویزیت توسط پزشکان، کنترل بیماران دیابتی، مسائل مربوط به بهداشت محیط، مراقبت‌های پیش از بارداری، مراقبت‌های مربوط به سالمندان و سایر گروه‌های سنی و هم‌چنین آموزش‌های لازم در زمینه سلامت مادران را به جمعیت عشایر ارائه می‌دهند و در نتیجه انواع واکسیناسیون‌ها نیز به صورت برنامه ریزی شده انجام می‌گیرد.
درستی در خصوص وضعیت واکسیناسیون کرونایی جمعیت عشایری نیز می‌گوید: واکسیناسیون کرونایی جمعیت عشایری همزمان با سایر نقاظ کشور آغاز شده و حتی واکسیناسیون این افراد از برنامه استانی هم جلوتر انجام می‌گیرد زیرا دسترسی به آن‌ها مشکل است. از این رو مثلا در زمان تزریق واکسن برای افراد بالای ۷۰ سال، به افراد ۶۵ ساله هم تزریق می‌کنیم و حتی واکسیناسیون ازطفال هم به همین شکل انجام می‌گیرد.
او در خصوص مراقبت‌های کرونایی جمعیت عشایری نیز اظهار می‌کند: از جمعیت عشایری استان در زمینه کنترل بیماری کرونا، خدماتی چون غربالگری، انجام نمونه برداری و تست PCR، انجام می‌گیرد و آموزش‌های لازم در این راستا که برای روستانشینان نیز وجود دارد، مثل راه‌های ایزوله کرونایی‌ها و چگونگی رفتار با افراد مشکوک به کرونا نیز به جمعیت عشایری ارائه می‌شود.
انتهای پیام
نظرات