به گزارش ایسنا، کتاب «بازرگانی و اصناف پیشه‌ور در عهد صفوی» تألیف مهدی کیوانی در ۷۰۴ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و بهای ۲۸۵ هزار تومان در انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) منتشر شده است.
در معرفی ناشر از این کتاب آمده است: دوره صفوی نه فقط برای تاریخ ایران، بلکه از حیث تاریخ جهانی نیز اهمیت خاص دارد و توجه به آن، می‌تواند بر بخش‌هایی از موضوعات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بین‌المللی نیز روشنی‌هایی بیافکند. هم از این‌روست که از گذشته‌های دور، پژوهشگران تاریخ، بررسی همه‌جانبه حکومت سلسله صفوی را بر ایران، موضوع انواع تحقیقات و پژوهش‌های خود قرار داده‌اند؛ به ویژه که با کشف و انتشار آثار و اسناد و دیگر یادگارهای آن ادوار در ایران و جهان، زوایای تازه‌ای از موضوع در برابر دیدگان دلبستگان به این گونه مباحث گشوده می‌شود. واقع آن است که با وجود انبوهی از پژوهش‌های شرقی و غربی در باب صفویان، هنوز جوانب ناشناخته از آن ادوار اندک نیست و به ویژه در موضوعات اجتماعی و اقتصادی، مجال فراخی در برابر پژوهشگران تاریخ قرار دارد و از همین طریق است که می‌توان ریشه بسیاری از حوادث و رویدادها و تحولات بعدی را در طول این چند قرن و مناسبات ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی در آن عهد جست‌وجو کرد.
محور اصلی این تالیف را می‌توان تلاشی در جهت توصیف تجارت، صنف تجار و اصناف پیشه‌ور عهد صفویه عنوان کرد. اصناف، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین نهادهای مدنی در ایران دوره اسلامی، به‌دلایل گوناگون، از جمله عدم استقلال سیاسی و سلطه همه‌جانبه حاکمیت‌های بیگانه، از آغاز خلافت بنی‌امیه تا برآمدن صفویه، کمتر توانستند از عهده تعهدات اقتصادی و اجتماعی خود برآیند.
پرسش اصلی کتاب این است که: با وجود فراهم شدن شرایط نسبی برای تولد و رشد صنف تجّار و اصناف پیشه‌ور، به‌عنوان نطفه زایش و بالش طبقه متوسط، چه شد که چنین تحول تاریخ‌سازی تحقق پیدا نکرد؟ دو شرط اصلی برای زمینه‌سازی مناسب جهت وقوع آن تحول، عبارت بودند از: تامین امنیت و آرامش بی‌سابقه و تشکیل سرمایه کافی. در سایه‌سار کاردانی شاه عباس اول، این دو شرط، به شکل شگفت‌آوری، جامه عمل پوشیدند. با اعمال شیوه‌های سخت‌گیرانه، امنیت شهرها و جاده‌ها برای تردد تجار ایرانی و بیگانه، به صورتی بی‌سابقه تامین شد. سرمایه کافی هم از طریق اعمال سیاست قورق ابریشم و فروش آن به بازرگانان و کمپانی‌های اروپایی فراهم شد. به این ترتیب، مسکوکات زرین و سیمین که می‌توانست از آن به عنوان سرمایۀ ملی استفاده شود، برای نخستین بار، در حجم قابل‌توجهی وارد ایران شد.
بنابراین، بخش دیگری از پرسش اصلی این است که چه عواملی مانع تحقق این امر شدند. چرا تجار و کمپانی‌های غربی موفق شدند تا با تخریب همان اقتصاد کم‌رمق ولی خودکفای ایران، خود و تجار ارمنی وابسته را جانشین تجار ایرانی کنند؟
این کتاب بر آن است که با پاسخ به این پرسش‌ها، عوامل ضعف تجّار و اصناف پیشه‌ور بومی و عدم تشکیل طبقه متوسط را بررسی کند.
همچنین کتاب «خلاصة‌الاخبار فی بیان احوال الاخیار» تألیف غیاث‌الدین بن همام‌الدین مشهور به «خواندمیر» با تصحیح میرهاشم محدّث در ۱۲۷۵ صفحه و بهای ۶۸۵ هزار تومان با شمارگان ۵۰۰ نسخه در مرکز یادشده به چاپ رسیده است.
در معرفی این اثر عنوان شده است: تاریخ‌نگاری از فرازهای فاخر فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی است که با توجه به اهمیّت آن، شایسته پژوهش‌های بیشتر و عمیق‌تر است.
«خلاصة‌الاخبار فی بیان احوال‌الاخیار» تألیف غیاث‌الدین محمد خواندمیر در سلسلۀ تواریخ عمومی جای دارد که در عهد تیموریان تألیف شده است و اهمیّت آن در قسمت‌های نزدیک به عهد مؤلف و شرح احوال معاریف عهد، افزایش می‌یابد. این کتاب تاریخ از ابتدای آفرینش تا سال ۹۰۵ هجری قمری است.
مؤلف این کتاب غیاث‌الدین بن همام‌الدین مشهور به خواندمیر، نوه دختری میرخواند است. مؤلف طبق تصریح خودش چون کتاب روضة‌الصفای جدش را عظیم و بزرگ دانسته برای استفاده بیشتر، آن کتاب را خلاصه کرده و خلاصة‌الاخبار نامیده و ۲۳ سال بعد دوباره با استفاده از همان روضة‌الصفا و منابع دیگر حبیب‌السیر را خلق کرده است. بنابراین این سه کتاب مانند سه ضلعی هستند که مثلث منابع تاریخ ایران را تشکیل می‌دهند. هر سه کتاب شخصیت حقیقی و حقوقی خاص خود را دارند. مطالبی در هر کدام از این سه کتاب هست که در آن دو تای دیگر نیست. خواندمیر شاعر هم بوده و اشعار زیادی از خودش در این کتاب آورده است.
تألیف این کتاب در سال ۹۰۴ شروع شده و در سال ۹۰۵ خاتمه یافته است
خلاصة‌الاخبار دارای یک مقدمه و ۱۰ مقاله و یک خاتمه به این شرح است: مقدمه: در خلقت و آفرینش جهان. مقاله اول: در ذکر انبیاء مرسلین صلوات الله علیهم اجمعین. مقاله دوم: در ذکر حکما رحمة الله علیهم. مقاله سوم: در ذکر ملوک عجم و سلاطین ماتقدم. مقاله چهارم: در ذکر حالات و غزوات پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم. مقاله پنجم در ذکر خلفای راشدین و ائمۀ اثنی عشر رضوان الله علیهم اجمعین. مقاله ششم: در ذکر خلفای بنی‌امیه. مقاله هفتم: در ذکر خلفای عباسیه. مقاله هشتم: در ذکر طبقات سلاطین که بعضی معاصر عباسیان و برخی بعد از ایشان بوده‌اند. مقاله نهم: در ذکر فرزندان یافث بن نوح و مغولان. و مقاله دهم: در ذکر پادشاهی امیرتیمور گورکان و بیان سلطنت اولاد او.
خاتمه در تاریخ هرات و ساختمان‌ها و باغ‌های آن شهر و سرگذشت ۹۸ تن از مشایخ و دانشمندان و فضلا و سرایندگان و خوشنویسانی که در کتابخانه سلطانی کار کرده‌اند و نیز نقاشان و مهندسان و استادان موسیقی و نوازندگان روزگار سلطان حسین بایقرا.
کتاب‌های یادشده از تاریخ ۲۱ خردادماه ۱۴۰۰ قابل سفارش است. علاقه‌مندان به حوزۀ تاریخ برای تهیۀ این کتاب، می‌توانند با فروشگاه انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: ۰۲۱۲۲۲۹۷۶۷۷ و ۰۹۱۲۷۳۶۲۶۸۴ تماس بگیرند.
انتهای پیام
نظرات