به گزارش ایسنا،رضا حاجی آبادی، مدیرکل روابط عمومی و اطلاع رسانی در یادداشتی نقش ایثار و رسانه و تاثیر این دو مقوله بر یکدیگر را بررسی کرده است.

«ایثار» عبارت است از مقدّم داشتن دیگری بر خود در رساندن منفعت و دفع زیان، نسبت به چیزی که خود بدان نیازمند است. ایثار و دگرگزینی فی‌نفسه فعلی متعالی و اخلاقی است. در فرهنگ دهخدا در تعریف ایثار آمده است: برگزیدن، عطاکردن، غرض دیگران را بر غرض خویش مقدم‌داشتن، منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم‌شمردن.
اندیشمندان حوزه مطالعات اجتماعی «رسانه» را وسیله‌ای برای انتقال اطلاعات، ایده‌ها و افکار بین افراد یا جامعه تعریف کرده‌اند. رسانه علاوه بر انتقال پیام که کارکرد اصلی آن است دارای کارکردهای دیگری نظیر انتقال فرهنگ؛ راهنمایی، رهبری و انتقال میراث‌های فرهنگی و اجتماعی از نسلی به نسل دیگر نیز می‌باشد.
مارشال مک لوهان [۱] اندیشمند کانادایی عبارت مشهوری دارد که می‌گوید «رسانه همان پیام است» [۲] ؛ با این فرض می‌توان ایثار و ایثارگری را رسانه‌ای برای انتقال فرهنگ و نیز ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی، دینی و اجتماعی دانست. به عبارت دیگر فرهنگ و ارتباطات در روابط، همزیست و همراه یکدیگرند و در عمل نیز جدایی ناپذیرند. به گفته گونتر کرس [۳] زبانشناس استرالیایی، هر رفتار و عمل فرهنگی، رویدادی ارتباطی است و هر کنش ارتباطی رویدادی فرهنگی محسوب می‌شود. از این‌رو ایثار به عنوان یک ارزش فرهنگی نه تنها از رسانه جدا نیست بلکه خود رسانه‌ای نقش‌آفرین است.
اراده و عمل آن کسی که بر خلاف عادت و خلق و خوی بشری یعنی «حب ذات» دیگری را بر خود مقدم می‌داند دارای پیام است. از این منظر باید گفت یک در هم تنیدگی و ارتباط تنگاتنگ بین مقوله ایثار و رسانه وجود دارد بدان معنا که نفس فعل ایثارگری می‌تواند واجد پیام و دارای کارکردی رسانه‌ای باشد.
شهدا و ایثارگران با ترجیح دادن دیگری بر خود قصد قربت دارند. آن‌ها به دنبال منفعت مادی و دنیوی نیستند. چیزی که شهدا و ایثارگران از آن می‌گذرند «جان» یعنی عالی‌ترین و گرانبهاترین سرمایه بشری است. سرمایه‌ای که بعد از بذل و بخشش آن چیزی از دنیای فانی برای انسان نمی‌ماند. اما ایثارگران این نهایت فداکاری را به قصد قربت الهی انجام می‌دهند و چون این فعل فی نفسه ذاته عملی فوق بشری است خود می‌تواند واجد پیام باشد.
با این نگاه شاید بتوان خبرنگاری را که در مهلکه آتش و دود، خبر فداکاری آتش‌نشانان را روایت می‌کند ایثارگر دانست. البته برخی از شهدا و ایثارگران ما در دوران انقلاب و هشت سال دفاع مقدس خود نیز از زمره اصحاب رسانه بودند که برای به تصویر کشیدن ایثار و جانفشانی شهدا و ایثارگران و از سویی ظلم و ستم دشمن در جبهه حق علیه باطل حضور یافتند. این راویان ایثار چه بسیار زیبا با قلم و دوربین، تصویر ساز آن ایام و رشادت‌ها گشتند.
بی‌تردید نگاه رسانه‌ای به مقوله ایثار سبب خواهد شد این حرکت و خیزش اجتماعی و خدایی ماندگاری بیشتری داشته باشد. آیا می‌توان واقعه عاشورای سال ۶۱ هجری قمری را رسانه ندانست. شاید سیدالشهدا(ع) و یارانش در هنگامه خون، قیام و ایثار در آن ظهر عطشناک به دنبال روایت ماجرا و یافتن ابزاری برای انتقال پیام نبودند اما این خود و نفس ایثار و شهادت بود که پیام رسان عاشورا شد. به عبارت دیگر عاشورا و اتفاقات پیرامون آن نیازی به ابزار رسانه برای انتقال پیام این واقعه بزرگ جهان اسلام نداشت، چرا که نفس ایثار و شهادت امام سوم شیعیان و ۷۲ نفر از یارانش واجد ارزش‌های متعالی برای انتقال پیام بدون نیاز به رسانه بود.
قرن حاضر را باید عصر تبدیل عمل به رسانه دانست. عصری که در آن شهروند خبرنگاران و شبکه‌های اجتماعی جلودار انتقال پیام هستند. این سرعت انتقال پیام آنقدر سریع و به هنگام شده است که دیگر فرصتی برای دروازه‌بانی خبر و انتخاب عناصر خبری باقی نمی‌ماند. در این دنیای پرسرعت اعمال و افعال اخلاقی خود می‌توانند نقش رسانه و رسانه دارای پیام را بازی کنند. اگر ایثار و ایثارگری در جامعه‌ای فراگیر شود بدون تردید آن جامعه دارای قوی‌ترین و تأثیرگذارترین رسانه عصر خواهد بود.
در واقع می‌توان گفت رابطه رسانه با فرهنگ ایثار و شهادت یک رابطه دو سویه است. از یک جهت رسانه بر ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به ویژه در میان نسل نوجوان و جوان جامعه تأثیرگذار است و از سویی فرهنگ ایثار و مقاومت بر عملکرد رسانه اثرگذار می‌باشد چرا که فرهنگ ایثار و شهادت به دلیل برخورداری از مبنای اصیل اسلامی و ایرانی از پشتوانه‌های نظری و عملی عمیقی برخوردار است که می‌تواند محتوای لازم را به ویژه در مقابل هجمه فرهنگی دشمن برای ما فراهم سازد.

[۱] Marshal Mcluhan (۱۹۱۱-۱۹۸۰)

[۲] The media is the massage

[۳] Gunther kress(۱۳۹۴۰)

انتهای پیام