حجت‌الاسلام حسین کندری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: پژوهش، نقطه محوری و مولد علم است؛ یعنی اگر بخواهیم نتایج بحث‌های علمی را ببینیم، باید آن را در بخش‌های پژوهشی بیابیم.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم نقطهمحوری در پژوهش‌های محوری اتفاق بیفتد؛ باید پژوهش در قفسه کتابخانه بایگانی نشود و به یک منشاء اثرگذار در جامعه تبدیل شود؛ لذا در این راستا چهار محور اساسی برای شناسایی نیازها و مسائل مدنظر قرار دادیم.
کندری در تشریح چهار محور گفت: یک محور موضوع حوزه و نیازهای حوزه است که ابتدا باید توانمندسازی شود و افراد خبره و با مهارت در حوزه تربیت شوند؛ لذا در ابتدا نیازها مربوط به خود حوزه است که باید شناسایی شود که در سطوح مختلف قابل اجراست که شامل سطح عمومی، تخصصی و نخبگانی می‌شود.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان اظهار کرد: یک کلان مساله ما بحث حوزه است که باید نیازها شناسایی و پاسخ داده شود، محور دوم با توجه به اینکه مردم از قدیم به حوزه به عنوان یک نهاد پاسخگو نگاه می‌کردند و مردم همین جامعه هستند که نیازهای معرفتی خود را از حوزه پیگیری می‌کنند؛ لذا جامعه ما نیز نیازهایی به سمت حوزه دارد.
وی سومین محور را نظام اسلامی برشمرد و بیان کرد: امام راحل بنیانگذار جمهوری اسلامی شد و جمهوری اسلامی می‌خواهد این گفتمان تبدیل به یک دولت اسلامی و نهایت به یک نظام اسلامی تبدیل شود که این نیز نظریه و محتوای اسلام را باید از منبع حوزه دریافت کند؛ لذا باید دید نیاز یک نظام اسلامی چیست.
کندری ادامه داد: نیازهایی نیز سطح بین‌الملل دارد و حوزه‌علمیه به عنوان کسی که نظر اسلام را مطرح می‌کند و با توجه به جهانی بودن اسلام و اینکه دین کامل برای کل بشریت است، باید پاسخگوی نیازهای سطح بین‌الملل نیز باشد، براساس این چهار محور کلان باید پاسخگوی حوزه، جامعه، نظام و سطح بین‌الملل باشیم و برای هر چهار سطح باید برنامه‌ریزی کنیم.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه این موضوع بسیار سنگین است، لذا باید برای آن برنامهای تعیین شود و گروه‌هایی شکل گیرد. فعالیت‌هایی که در این چهار سال اخیر در حوزه علمیه در این راستا صورت گرفته تشکیل هیات‌های اندیشهورز بود.
وی اظهار کرد: در خصوص شناسایی نیاز جامعه باید گفت نیازهای جامعه متفاوت است و بخشی از آن مربوط به حوزه نیست، اما در بخش مرتبط با حوزه‌علمیه، مسائل و مشکلاتی در جامعه وجود دارد که حوزه می‌تواند پاسخگوی آن باشد.
آشنایی مبلغان و طلبه‌ها با الفبای پژوهش
کندری گفت: مبلغ و طلبه اگر پژوهشگر نباشد، در بزنگاه‌ها نمی‌تواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد؛ چراکه وی به یک مقلد تبدیل شده و باید برود ببیند که دیگری چه گفته است؛ لذا اگر فردی بخواهد نوآور و مولد باشد، باید پژوهشگر باشد و با الفبای پژوهش آشنایی داشته باشد تا بتواند در آن مشکلات و مسائلی که برایش به وجود می‌آید، پاسخگو باشد.
معاون پژوهشی حوزه‌علمیه خراسان ادامه داد: با توجه به اینکه موضوع پژوهش دشوار و دیربازده است و از طرفی هزینه زیادی دارد، ضمن اینکه افراد کمتر تمایل به پژوهش دارند، این موارد آسیب فعالیت پژوهشی محسوب می‌شود؛ لذا اگر روح پژوهشگری در فردی وجود داشته باشد، بهترین پاسخ‌ها را در مواجه شدن با مسائل و مشکلات خواهد داد اما اگر این امر در فرد نهادینه نشده باشد، در برخی موارد در پاسخ به مسائل به خطا خواهد رفت یا پاسخی به فرد خواهد داد که برطرف‌کننده نیاز وی نباشد.
وی اضافه کرد: نیاز به پژوهش در حوزه علمیه احساس شده که کارگروه ویژه نیز در این زمینه تشکیل شده است تا مهارت‌آموزی در بخش اجرایی پیاده شود. در حال حاضر از ناحیه موضوعات علمی یک مشکل وجود دارد که مباحث علمی دارای محتواست و یا خیر. بخش ابزاری و روشی یک مقوله دیگر است که آیا فرد از مهارت لازم برخوردار است و یا خیر.
در امر پژوهش اصراری به اثبات مطالب پیشین نیست
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان در پاسخ به این سوال که آیا در حوزه تحقیقات به دنبال اثبات مطالب قبلی هستید، گفت: تحقیق به این معنی نیست که به دنبال اثبات مطالب قبلی باشیم، بلکه تحقیق این است که بر اساس دلایل محکم، فرضیه رد یا اثبات می‌شود که نقطه اوج آن در تغییر فتاوی مجتهدین است که بر اساس ادله محکم تغییر پیدا می‌کند. به عنوان مثال امام خمینی(ره) در یک زمان فتوا بر حرمت یک چیز را می‌دهد و در اواخر عمر این به یک نظریه دیگر تبدیل می‌شود که از این موارد در بین علما وجود دارد؛ لذا در امر پژوهش اصراری به اثبات مطالب پیشین نیست. با دید باز به منابع رجوع کرده و به دنبال آن باید بود که چه چیزی از این نظریه به دست می‌آید که این در نظریات فتوایی مجتهدان در سطح کلان نیز مشاهده می‌شود، لذا سماجتی روی یک امر وجود ندارد.
مرز ظریف بدعت و نوآوری در دین
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: مرز بدعت و نوآوری به ویژه در حوزه دین بسیار ظریف است؛ لذا در امر فتوا دادن و تشخیص بین این دو مساله یعنی اینکه بدعت نباشد و نوآوری باشد، بسیار مشکل است.
کندری اظهار کرد: برای نیازهای امروزی جامعه باید بتوان پاسخگو بود که این نیازمند استنباط است.
وی عنوان کرد: جایگاه بحث علمی در کلاس درس است، آنجایی که تولید علم صورت می‌گیرد، باید بحث علمی مطرح شود و در کرسی نظریه‌پردازی و علمی افراد باید با نظریه جدید به مطرح کردن نظریه خود بپردازند و پاسخ قانع‌کننده داشته باشند، تا بتوانند این نظریه را در جامعه مطرح کنند.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان گفت: اگر در یک موضوع به یک نظریه جدید برسیم که البته خلاف نظریه قبلی باشد باید در این خصوص دلیل داشته باشیم، لذا کسی منکر این مساله نخواهد شد اما سرو صداهایی که گاهی پیش می‌آید، به خاطر این است که دلایل آن نظریه دلایل قانعکنندهای نیست.
مشروح این گفت‌وگو را در ویدیو زیر مشاهده می‌کنید:
فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: video/mp4
انتهای پیام