به گزارش ایسنا، مژده دانش پژوه - طراح این نمایشگاه - در مراسم رونمایی از عروسک شاماران که در موزه عروسک و فرهنگ ایران برگزار شد، بیان کرد: ما مثل مورچه خیلی ریز، کار کوچک انجام می دهیم و از این بابت خوشحالیم. من پیش از این تصویرساز بودم و شوخی‌شوخی در موزه عروسک و فرهنگ ایران عروسک‌ساز شدم. در حال حاضر نیز تیم سه نفره ما که شامل هنگامه حکیمیان و نرگس تیموری‌فر نیز می‌شود، تندتند برای عروسک‌های بعدی طرح داریم تا درباره قصه‌هایی که فراموش شده‌اند، کار کنیم.

به گفته دانش‌پژوه شاماران یک افسانه کردی است که سال گذشته به عنوان میراث ناملموس ثبت ملی شد. افسانه شاماران دانش گیاهان، علم طب و شناخت گیاهان دارویی را هم شامل می‌شود. در صنایع دستی مناطق مختلف کردنشین از کردهای کرمانشاه کردستان و کرمانج طرح شاماران (شاه‌ماران: زنی زیبا با بدن مار) وجود داشته که  امروزه در ترکیه در زیورآلات و کاشی‌ها طراحی‌های بسیاری صورت می‌گیرد و آنها برای پیشرفت صنعت توریسم از این طرح و نقش‌ها استفاده می‌کنند اما متاسفانه ما کم‌کم افسانه‌ها و آیین‌های گذشته‌مان را فراموش می‌کنیم.

او به همراه دیگر اعضای گروه عروسک‌سازی باجی تصمیم دارند عروسک‌های بومی و سنتی را شناسایی و آنها را زنده کنند.

هنگامه حکیمیان یکی دیگر از سازندگان عروسک شاماران نیز با بیان این که در سفالینه‌هایی که در ایران کشف شده است، طرح‌هایی با مار و مار - انسان بسیار دیده شده است، گفت: حتی این موجود در ایلام به خدایی می‌رسد. از طرفی روانشناسان می‌توانند درباره این اسطوره کار کنند تا ببینند این افسانه چه تاثیری می تواند در رویاهای کودکان داشته باشد.

علی گلشن - یکی از مدیران موزه عروسک و فرهنگ ایران - نیز با بیان این که بسیاری در مناطق کردنشین معتقدند، شاماران زنده است، گفت: یکی از دوستان مستندساز که درباره آئین‌ها فیلم می‌سازد، از مادرش پرسیده بود: «چرا شاماران مرد؟» و مادرش پاسخ داده بود، شاماران زنده است و اگر مرده بود برای آن آش نذری نمی‌پختند و از او نمی‌خواستند که در برابر گزند مار و عقرب و حتی برخی از انسان‌ها در طول سال محافظت کنند.

او ادامه داد: باور معروفی در این باره کتابی از زبان کردی کرمانجی به فارسی ترجمه کرده است که امیدواریم چاپ شود. همچنین کتابی درباره این افسانه در هلند نوشته شده است. این اتفاقات بیانگر این است که شاماران از نقاط مختلف دنیا خودش را به ما نشان می‌دهد. همچنین مردم در خراسان، مناطق زاگرس‌نشین و گیلان شاماران را باور دارند و پنج روایت از این افسانه وجود دارد که شاماران در یک مورد مرد و در چهار مورد دیگر زن است. به تازگی شنیده‌ایم این افسانه در بین ارامنه نیز وجود دارد به همین دلیل می‌توانیم آن را یک میراث مشترک بدانیم.

به گزارش ایسنا، شاماران موجودی است که سر انسان و بدن مار دارد و در فرهنگ کُردها سَمبل آگاهی و خِرَد است زیرا از راز جهان آگاه است، همچنین سمبل حفاظت، سلامتی و پزشکی سنتی است. در این داستان پسری به نام تاماس که در جنگل هیزم‌شکن است در چاهی می‌افتد و با شاماران ملاقات می‌کند. بعد از مدتی که با این موجود زندگی می‌کند، دلش برای خانواده‌اش تنگ می‌شود، بنابراین تصمیم می‌گیرد به روی زمین و پیش خانواده‌اش برگردد.

بعد از مدتی، پادشاه شهری که تاماس در آن زندگی می‌کرده، بیمار می‌شود و وزیر او دستور می‌دهد که شاماران را پیدا کنند تا شاه از گوشت او بخورد و سلامتی‌اش را به دست آورد. در نهایت شاماران را پیدا کرده و به قصر پادشاه می‌برند و چون شاماران از نیت بد آنها خبردار می‌شود، می‌گوید هر شخصی که سر من را بخورد، می‌میرد، دُم من را بخورد به راز جهان آگاه می‌شود و اگر گوشت تن من را بخورد سالم می‌شود. وزیر، دُم شاماران را می‌خورد تا به راز جهان آگاه شود، سر شاماران را به تاماس که هیزم‌شکن بود و گوشت تنش را به پادشاه می‌دهند اما چون برعکس گفته بود، وزیر می‌میرد، پادشاه شفا پیدا می‌کند و تاماس به راز جهان آگاه می‌شود.

این نمایشگاه عروسک با پخش موسیقی کردی و فروش عروسک های «شاماران» و «باجی» و «گلنار» همراه بود. همچنین داستان این افسانه به زبان کردی برای بازدیدکنندگان پخش شد. میزبانان این مراسم که لباس کردی بر تن داشتند با نان برنجی، دمنوش های گیاهی و آش نذری که به نیت شاماران پخته می شود از بازدیدکنندگان این نمایشگاه پذیرایی کردند.

عروسک شاماران طوری طراحی شده که دُم، سر و تن آن مانند اتفاقی که در قصه می افتد از هم جدا می شوند و طرح چند گیاهی که تاماس به دانش آن دست پیدا می کند، روی هر تکه نقاشی شده است.

همچنین ماکتی از  افسانه شاماران که از پاپیه ماشه ساخته شده و به موزه عروسک و فرهنگ ایران اهدا شد.

انتهای پیام